DWA OBOZY SZTUKI WALKI (judo): CHINY i JAPONIA

Sztuki walki pochodzące z dalekiego Wschodu stawiają sobie za zadanie fizyczne przygotowanie do walki oraz psychiczny i duchowy rozwój człowieka.

W sztukach walki stosuje się: 

uderzenia pięścią lub łokciem, kopnięcia, wszelakie chwyty, duszenia, rzuty, dźwiganie oraz walkę bronią (białą).
Terminologia używana w tej dziedzinie walki pochodzi z języków orientalnych. Przykładem są nazwy technik stosowane w judo lub karate. Ich pisownia nie jest jednolita.

Każda sztuka walki ma swoja historię, zasady i filozofię.

 Judojest odmianą ju-jitsu ("sztuka łagodności, miękkości").Nazwa judo tłumaczy, że podstawą zasad tego sportu jest wykorzystywanie naporu i agresywności przeciwnika dla skutecznego kontrataku, a także umiejętność stworzenia korzystnej sytuacji do zaatakowania.
Na ścianach starych egipskich grobowców w Beni-Hassan znaleziono rysunki i rzeźby przedstawiające pewne techniki używane we współczesnym judo, aikido lub karate, pochodzące sprzed 2400 lat.

                      

   Można więc przypuszczać, że sport ten narodził się wśród ludów zamieszkujących dorzecza środkowego Nilu. Nie wdając się w teoretyczny spór, zapomnijmy o rycinach staro-egipskich grobowców i zajmijmy się ustaleniem, jak powstało ju-jitsu, dyscyplina bardzo pokrewna.

W kwestii miejsca powstania przyszłego judo historycy podzielili się na dwa obozy. Jedni opowiadają się za Japonią, inni za Chinami.

  Zwolennicy japońskiego pochodzenia ju-jitsu odwołują się do postaci japońskiego lekarza Jositoki Akiyamy rodem z Nagasaki, który znalazł się w Chinach na studiach medycznych. Młodzieniec postanowił poznać tajemnicze chwyty wykręcania rąk stosowane przez fanatyczną sektę religijną na północy Chin. Stał się jej członkiem, zagłębiając tajemnce chwytów i ruchów, których nikomu nie mógł zdradzić.

Pozwolono mu poznać owe chwyty po złożeniu ślubowania, że nie zdradzi nikomu techniki, w przeciwnym razie zginie z rąk członków sekty. Adept do swojego wyjazdu z Chin dotrzymał swego przyrzeczenia. Po powrocie do Japonii założył szkołę ju-jitsu. Nauczał w niej chwytów poznanych w Chinach. Pewnego poranka znaleziono Akiyamę martwego u drzwi swojej szkoły. Czyżby dosięgła go zemsta chińskiej sekty religijnej? Zwolennicy chińskiego rodowodu ju-jitsu milczą na ten temat...

   Twierdząc, że judo powstało w Japonii, zwolennicy tej tezy powołują się na mitologię japońską, która podaje, że walkę tę wymyślili i stosowali przed tysiącem lat bogowie japońscy - Kashima i Kadori. Stosowali ten rodzaj walki w celu ujarzmienia nieposłusznego ludu.

 

Faktem jednak jest, że w XVII wieku ta forma samoobrony (lub walki) była bardzo rozpowszechniona w Japonii. Za przykładem Akiyamy powstało wiele podobnych szkół o różnych nazwach. Epizodowi temu przeczy inna opowiastka sympatyków „chińskiej" szkoły ju-jitsu.

„Szkoła Chińska” odwołuje się do mistrza Chuen Pina, który w 1650 roku przybył do Japonii. Znał on kilka chwytów i uderzeń, którymi mógł obezwładnić, a nawet zabić człowieka. Pewnego dnia gdy przebywał w Yedo został napadnięty przez 3 samurajów, rozbroił ich i poturbował. Pokonani napastnicy poprosili go o nauczanie chwytów, które powaliły ich na ziemię. Samurajowie stali się pojętnymi uczniami. Błyskawicznie przyswoili sobie owe chwyty i zabronili pod karą śmierci rozpowszechniania tej techniki. O dalszych losach Chuen Pina opowiadanie milczy...

 
A więc zdania historyków co do miejsca powstania systemu ju-jitsu są odmienne. Nie ulega jednak najmniejszej wątpliwości - o czym donoszą liczne źródła dotyczące historii ju-jitsu i judo, że rozkwit niniejszej sztuki przypada w Japonii na XVII i XVIII wiek. W tym okresie powstało wiele szkół walki, które miały różne nazwy: Yawara, Tuijutsu, Wajiutsu, Toride, Kempo, Kakudo, Kumiuchi.

                           

  

   W XIX wieku szkoły te na skutek ogromnych przemian polityczno-społecznych, które ogarnęły Japonię podupadają. Odrodzeniem tej sztuki zajął się niemiecki profesor fizyki na Uniwersytecie Tokijskim, dr Erwin Baelz. Profesor Baelz w latach 1876 - 1902 przemieszczał się po Japonii, zbierając informacje i ucząc się techniki u 70-letniego mistrza ju-jitsu, Hikosuke Totsuko. Później  przekazywał poznane tajemnice swoim studentom.   Za twórcę judo uważany jest Jigorō Kanō, nauczyciel filologii angielskiej, który mając 17 lat zaczął trenować ju-jitsu.

                             

W 1882 roku założył w buddyjskej świątyni Eisho pierwszą szkołę systemu judo. Tak powstała najsłynniejsza na świecie szkoła „Kodokan – judo” mieszcząca się w dzielnicy Kita Inaro w Tokio .

                                  

   Początkowo uczniowie byli nieliczni. Do szkoły Kano uczęszczało dziewięciu zawodników rekrutujących się z Kolegium Szlacheckiego. Po roku liczba chętnych była tak duża, że Kano musiał przenieść swą szkołę do innej dzielnicy, gdzie wynajmował salę ćwiczeń w magazynach wydawnictwa Kobukan, w którym pracował jako nauczyciel języka angielskiego.

   We wrześniu 1889 roku Jigoro Kano wyjechał do Europy. Celem wyjazdu było oczywiście propagowanie judo. Odwiedza Anglię, Francję, Niemcy, Austrię. Pokazy uzupełnia teoretycznymi wykładami. Wizyta Kano w Europie miała istotny wpływ na rozwój tej dyscypliny sportu na starym kontynencie. Po powrocie z Europy czekały go wielkie zaszczyty. Zostaje mianowany doradcą ministra wychowania narodowego w Japonii. Na wniosek Francji został powołany na członka Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego. W 1911 roku utworzył w Japonii Federację Sportową Judo, której został przewodniczącym.

   Od czasów działalności Kano, judo staje się sportem narodowym Japonii. Nauka tej dyscypliny sportu obowiązuje we wszystkich szkołach. Najlepsi zawodnicy, mistrzowie judo traktowani są na równi z bohaterami narodowymi.

                                   

Jego starania aby judo weszło w skład sportów olimpijskich trwały wiele lat. W chwili, gdy wydawało się, iż zakończone zostaną sukcesem, organizację igrzysk w 1940 roku powierzono Japonii, ale na przeszkodzie stanęła śmierć prekursora i wybuch II wojny światowej. Twórca judo, Jigore Kano zmarł 4 maja 1938 roku na statku „Hikawa Maru". Jego spodkobiercą został syn - Risei Kano, równie sfanatyzowany zwolennik judo jak jego ojciec.  

Udało mu się utrwalić judo w japońskim systemie wychowania, a także rozszerzyć jego działalność na niemal wszystkie kraje świata. W roku 1952 Risei Kano wybrany zostaje prezesem Międzynarodowej Federacji Judo.
W 1964 roku podczas Igrzysk Olimpijskich w Tokio podjęto decyzję o włączeniu judo do programu olimpiady. A od 1972 roku w czasie Igrzysk Olimpijskich w Monachium - judo na stałe otrzymało status dyscypliny olimpijskiej.

   Judo polega na racjonalnej technice walki wręcz, pozwalającej nawet słabszemu fizycznie zawodnikowi obezwładnić silniejszego. Uprawiający judo zdobywają stopnie uczniowskie i mistrzowskie. Jest łącznie 6 stopni wtajemniczenia. Walki odbywają się na macie zw. tatami w 8 kategoriach. Podczas walki sędziowie oceniają wykonanie poszczególnych elementów technicznych; najwyższą wartość ma pełny punkt, którego zdobycie kończy walkę przed czasem. Za popełnione przewinienia sędziowie udzielają kar. 

Jujutsu należy do najwcześniej w Polsce poznanych i uprawianych sztuk walk wręcz. Z braku wiarygodnych faktograficznych materiałów źródłowych trudno określić dokładną datę "przybycia" tego systemu na polski grunt. Jednak już pod koniec XIX w. nieliczni z Polaków uczący się w Europie Zachodniej mieli kontakt z tą sztuką walki za sprawą przebywających tam Japończyków, nauczających policjantów i żołnierzy.

   Innym jednym źródłem informacji o ju-jitsu byli Polacy biorący udział w wojnie rosyjsko‑japońskiej. W latach zaborczej polityki caratuna Dalekim Wschodzie, w czasie wizyty Józefa Piłsudskiegow Tokioi podczas strajków oraz rewolucji w 1905 r.wielu Polaków miało bezpośredni kontakt z Japończykami znającymi ju-jitsu.

   Współczesne judo jest sportem ściśle ograniczonym przepisami opartymi na starych japońskich zasadach walki. Celem przewodnim dzięki systematycznemu ćwiczeniu jest doskonalenie „samego siebie”.