"SMOCZE DOMY" (Dziennik z Chin)

   Nazwa 屋龙屋 (Wèi lóng wū) odnosi się do narodu Hakka zamieszkującego regiony górskie na południu prowincji Jiangxi, w prowincji Fujian i północnej części prowincji Guandong.

  W Chinach Hakka to Ke Jia, są narodem Han o charakterystycznej mowie. Pochodzą z północnych Chin, skąd wyemigrowali sukcesywnie przemieszczając się od IX wieku na południowy-wschód, gdzie mieszkają do dzisiaj. Znaleźli się w regionach, na których kolonizatorzy Han monopolizowali obszary najbardziej korzystne dla uprawy. Na skutek czego zmuszeni byli osiedlić się na nieurodzajnych obszarach. Ta segregacji w dużej mierze przyczyniła się do spojenia ich społeczności, utrwalając kult przodków i więzy rodzinne. Często ubodzy nie posiadali własnej ziemi uprawnej. Południowa wymowa języka mandaryńskiego „kejia” (kedzia) oznacza „gość”. A gościnni, owszem - są.

  Domy Weilong występują głównie w prowincji Guangdong. Region Guangdong rozciaga się między Meizhou i Shenzhen, Huizhou, Heyuan i Shaoguan.

Smocze domy mają historię liczącą od 200 do 500 lat i są miejscem bogatym w elementy kultury hakkańskiej i stanowią świadectwo historii tego ludu, począwszy od stylu architektonicznego, a skończywszy na zwyczajach ludowych. Jest to ważny symbol kultury Hakka i kolebka popularnej architektury mieszkaniowej.

Wszystkie te domy mają staw przy wejściu. Najbardziej typowe miejsce znajduje się w sercu gór, w mieścinie Xingning (兴宁市) i wokół wioski Nankou (南口).

    W Meizhou i jego okolicach znajduje się największe skupisko tego typu domów. Są to budynki położone nad stawem w kształcie końskiej podkowy. Tego typu domy są typowe dla ludu Hakka, obok tǔlóu (土楼). Przetłumaczyć ten termin można przez „gliniane budowle”. Rozproszone na obszarze 120 km2, wśród herbacianych i ryżowych pól oraz tytoniowych plantacji są małymi królestwami tętniącymi rodzinnym życiem.

  Tûlóu to gigantyczne fortece, zbudowane z gliny i kleistego ryżu, dostatecznie duże aby pomieścić całe klany rodzinne. Możemy uznać te budowle za przodków naszych mieszkań w blokach. Te imponujące fortece stanowiące formę wspólnoty Hakka zostały zbudowane między XV i XX wiekiem w dolinach uprawy herbaty. O okrągłym lub prostokątnym kształcie mogą pomieścić nawet kilkaset osób. Główne wejście prowadzi na dziedziniec, gdzie wychodzą wszystkie wewnętrzne drzwi i okna.

   Zewnątrz okna są tylko na ostatnim piętrze i są małe. Niniejsza konstrukcja była celowa, bowiem zapewniała obronę przed złodziejami, napastnikami i dziką zwierzyną. Każda z rodzin zajmuje cały pion. Na parterze znajduje się jadalnia, kuchnia jest na zewnątrz przed wejściem do indywidualnego pionu właściciela, spichlerz i spiżarnia na pierwszym piętrze, a od drugiego piętra wyżej – pokoje sypialne. Wszystkie izby są podobne, każda z nich z widokiem na okrągłe podwórze, drewniane schody skierowane w 4 strony świata pozwalają przemieszczać się swobodnie po piętrach.

    Urocza wioska (兴宁; Xīngníng), do której dzisiaj zapraszam, położona jest około 1 km od głównej drogi, pomiędzy polami ryżowymi i wzgórzami.

Smocze domy skupione są wokół stawu w kształcie półksiężyca przy wejściu sprawiają niesamowite wrażenie. Porównuję je do śpiących smoków.

   Pierwsze domy smoków pochodzą z czasów dynastii Tang (618–907). Osady te przeżywały rozkwit w czasach dynastii Ming (1363–1644) i Qing (1644–1911), ale ich początki sięgają dynastii Jin Zachodniej (265–316) i Jin Wschodniej (317–420), okresu, w którym wojny i głód były przyczyną masowych migracji grupy etnicznej Han z równin centralnych do południowych regionów Chin. Władze lokalne określiły ich mianem „Hakka”.

 Aby chronić się przed bandytami i zwierzętami, migranci tworzyli klany rodzinne i budowali swoje domy naprzeciwko siebie. Stopniowo pojawiały się domy wspólnotowe o różnych stylach; styl weilong stał się najbardziej rozpowszechniony.

   Zewnętrzne i wewnętrzne ściany zbudowane są głównie z ubitej ziemi lub z cegieł mułowych. Materiał składa się najczęściej z ziemi zmieszanej z popiołem, piaskiem, żwirem, słomą ryżową, gałęziami bambusa, kleistym ryżem itp.

   Tak powstałe ściany są mocne i trwałe. Mur ma u podstawy grubość od 30 do 50 cm, a następnie stopniowo staje się cieńszy. Wysokość wynosi od 5 do 7 metrów mierząc od głównego stropu. Po wyschnięciu ściany pokrywa się warstwą tynku wapiennego, dzięki czemu stają się one białe.

      Duże i małe tarasy domu otoczone stawem są zazwyczaj wyposażone w małe skalniaki, stawy rybne i drzewka bonsai. Ogród za domem i staw w kształcie półksiężyca przed główną bramą są położone wśród kwiatów, roślin i drzew owocowych. Wspaniałe słodkie mandarynki, ogromne graperfruity.

Te typowe i soczyste owoce inaczej zwane dziką pomarańczą są rozpowszechnione w Chinach i innych zakątkach Azji. Ich wzmianki można spotkać w chińskiej literaturze z I wieku p.n.e. Ponadto należy zauważyć, że z punktu widzenia żywnościowego ten wyjątkowy owoc jest ceniony za dużą zawartość witaminy C i jest bogaty w przeciwutleniacze zwalczające wiele chorób, takich jak rak i problemy sercowo-naczyniowe. Stwierdzono, że jego spożywanie średnio 1-4 w tygodniu zmniejsza nowotwór układu pokarmowego. Las na wzgórzu za domem zwie się „smoczym ubraniem”, wycinanie drzew jest w nim surowo zabronione.

   Wśród zieleni roznosi się śpiew ptaków, kwiaty kwitną tutaj przez cały rok. Okolica jest malownicza i spokojna.

    Kiedy Hakka budują nowy dom, zazwyczaj organizują ceremonię „wprowadzki do nowego domu” zwaną „pozbywaniem się złych duchów”. Dopiero po zwróceniu się do mistrza Feng Shui o wygnanie „trzech złych duchów” można osiągnąć spokój i szczęście. W dniu przeprowadzki wydawany jest wielki bankiet i są składane ofiary  bogom.

    W regionie Meizhou znajduje się ponad 20 000 ufortyfikowanych domów Hakka, porozrzucanych po całym regionie, w wioskach i masteczkach dystryktu.

    Aby bronić się przed wrogami zewnętrznymi i inwazjami dzikich zwierząt, większość Hakków żyła w klanach i budowała ufortyfikowane domy. Główna struktura domów warownych Hakka składa się zazwyczaj z jednego wejścia, trzech sal, dwóch skrzydeł i ogrodzenia. Najczęściej dom z dziedzińcem zajmuje powierzchnię około 8 mu, (*), podczas gdy duży dom z dziedzińcem zajmuje powierzchnię ponad 30 mu. Dom Weilong przypomina ogromny zamek. Dom wyposażony jest w kilka pokoi, kuchnie, duże i małe sale, studnię, chlew, kurnik i inne udogodnienia, tworząc samodzielną przestrzeń.

 (*) chiński; mǔ = odpowiada około 1/15 hektara lub około 666,67 m2

   Pomimo wielu, czasem podupadłych domów, miejscu temu nie brakuje uroku.

W tej wiosce większość mieszkańców stanowią osoby starsze, które odpoczywają siedząc przed domami i spokojnie obserwują upływający czas.

Domy w stylu hakka zaliczane są obecnie do pięciu charakterystycznych budynków mieszkalnych w Chinach, obok Siheyuan (四合院) w Pekinie, mieszkań jaskinowych (窑洞) w Shanxi, „stylu ganlan” („杆栏式”) w Guangxi i „yikeyin” („一颗印”) w Junnanie, wzniesionych przez chińskich i zagranicznych architektów.