JEDYNA KOBIETA NA TRONIE W HISTORII CHIN

Wu Zetian urodziła się 16 lutego 624 roku, była pierwszą i jedyną oficjalną kobietą cesarzem (nie cesarzową) w historii Chin. 

     Tytuł cesarza był wyłącznie przyznawany w cesarskim systemie mężczyznom. Kobiety nie mogły korzystać z tego uprawnienia, jedynie regencja była im dozwolona. Mimo krytycznej postawie historyków konfucjanizmu, ta konkubina cesarza Gao Zong zapaliła pochodnię własnej dynastii Zhou. Podobno była kobietą o niezwykłej urodzie, "jej łukowate brwi" z pewnością urzełky cesarskie oko.

   O stalowym temperamencie i okrucieństwie była wielkim autorytetem dla swej epoki. Znana anegdotka opowiada, że w pałacowej stadninie cesarz Taizong miał ognistego konia, którego nikt nie potrafił oswoić. Ale pewnego dnia Wu Zetian powiedział do cesarza Taizonga:

Mogę go wyszkolić, ale potrzebuję metalowego bicza i sztyletu. Najpierw go wychłoszczemy. Jeśli nie posłucha, zostanie uderzony w głowę, a jeśli nadal nie będzie posłuszny, zostanie mu poderżnięte gardło sztyletem.

  Słuchając to, cesarz Taizong był bardzo zaskoczony. Nie mógł sobie wyobrazić, że cesarska konkubina, szanująca feudalne rytuały, może powiedzieć takie rzeczy. Ni i koń został oswojony. Nawiasem mówiąc, następca tronu, Lizhi, skrycie kochał Wu Zetian, która była od niego starsza tylko o 4 lata. 

  Była bardzo hojna, otwarta i przychylnie nastawiona dla ludzi pióra.

Jeden z czterech popularnych uczonych z początkowego okresu dynastii Tang, 

 Luo Binwang, napisał artykuł potępiającego cesarzową Wu. W swej publikacji krytykował cesarzową za jej surowe i złe uczynki. Zauważył, że jej rządy były okrutne, oskarżył ją, że jest przebiegła jak lis. Gdy Wu Zetian przeczytała artykuł, po prostu się roześmiała. Nawet nie ukarała Luo. Cesarska armia pokonała „rewolucyjną grupę Luo”, a Sekretarz Stanu otrzymał naganę od cesarzowej, że wcześniej jej nie powiadomił o talencie Luo! Według tradycji Luo Binwang pisał wiersze mając około sześciu lub siedmiu lat.

 Była władczynią Chin, która w czasie swojego panowania znacznie podniosła pozycję chińskich kobiet. Okres dynastii Tang był okresem stosunkowo przychylnym dla kobiet. Ponieważ kultura i edukacja były wówczas w większym stopniu przekazywane dziewczętom, nierzadko zdarzało się, że kobiety angażowały się w sztukę malarską, poetycką, literacką, a nawet w politykę. Nic więc dziwnego, że piękną Wu wtajemniczano w dzieła klasyczne: malarstwo, taniec, muzykę i poezję.

Jej historia stała się tematem wielu filmów, seriali i książek.

Wu Zetian (武則天, 624-705) była jedynym cesarzem w historii Chin, założycielką dynastii Zhou i jedyną władczynią w jej królestwie.

 Wu Zetian urodziła się w 624 roku w Xi'an (stolicy imperium) za czasów dynastii Tang. Jej matka, Yangda, była córką członka cesarskiej rodziny Sui, która żyła przed dynastią Tang. Jej ojciec, Wu Shihuo, był podoficerem i wyróżnił się podczas kampanii wojskowej kilka lat wcześniej, otrzymując tytuł księcia Taiyuan. Jako dziecko miała styczność ze sztuką i kulturą, w tym poezją, tańcem, muzyką i malarstwem.

 W wieku 12-14 lat Wu Zetian została jedną z konkubin cesarza Tang Taizonga pod imieniem Mei. Słynęła z wielkiej urody i silnego charakteru, dlatego szybko przyciągnęła uwagę cesarza oraz jego syna i następcy Li Zhi. Po śmierci Taizonga w 645 r. ona i pozostałe konkubiny zostały wysłane na odosobnienie do klasztoru. Następnie, mając 25 lat, młoda kobieta pozostała tam przez trzy lata.

 Legenda głosi, że Li Zhi, który został cesarzem pod imieniem Gaozong, zobaczył ją ponownie podczas pielgrzymki do świątyni. Pokonując sprzeciwy swoich doradców, zwłaszcza te dotyczące pomysłu, aby syn wziął konkubinę swojego ojca za swoją, Gaozong przyjął Wu Zetian do swojego dworu. Żona cesarza, bezpłodna cesarzowa Wang, bardziej sprzyjała jej przybyciu, mając nadzieję, że w ten sposób osłabi wpływ Xiao Shufei, drugiej żony cesarza.

 Cesarz jest bardzo zachwycony swoją nową konkubiną, a Wu Zhao szybko zyskuje wpływy. Zastępuje drugą żonę i staje się rywalką cesarzowej, tworząc sojusze, które mają na celu obalenie jej. Jej pierwsze dziecko, córka, zostaje znaleziona martwa przez cesarza tuż po wizycie pierwszej żony u jej rywalki.

Niektórzy historycy sądzą, że Wu Zetian osobiście udusiła swoje dziecko, aby zrzucić winę na cesarzową. Z braku dowodów cesarz postanowił nie wyjaśniać tragedii. Następnie konkubina oskarża pierwszą i drugą żonę o czary. Pod wrażeniem jej oskarżeń Gaozong ulega woli swojej faworytki i pozwala jej zdecydować o losie dwóch kobiet. Wu Zetian rozkazuje aresztować swoje rywalki, a następnie skazać je na okrutną śmierć. Wbrew radom doradców cesarz wziął swoją konkubinę za swoją pierwszą żonę. Doradcy nadali jej tytuł Zetian: „zgodnie z wolą niebios”.

 Wu Zetian bierze udział we wszystkich naradach, jest ukryta za kurtyną. Za pośrednictwem swego męża, który jest słaby i przewlekle chory, to ona sprawuje władzę. Nie daje się skrępować ograniczeniami narzucanymi kobietom i nie waha się obalać tradycji, aby pokazać swoje znaczenie i wpływy.

   Jako łącznik między Niebem a Ziemią, cesarz tradycyjnie musiał każdego roku składać ofiarę. Twierdząc, że niebo (yang) utożsamiane jest z pierwiastkiem męskim, a ziemia (yin) z pierwiastkiem żeńskim, Wu Zetian utrzymuje, że to kobieta powinna złożyć ofiarę ziemi. Cesarz zgadza się z jej poglądami i cesarzowa uzyskuje pozwolenie na przeprowadzanie tej ceremonii każdego roku. Dalszym dowodem jej awansu społecznego było wpisanie jej rodziny do rejestru „Wielkich Rodzin”.

 Wu Zetian przedstawiła wiele propozycji politycznych na rzecz rolnictwa i statusu kobiet. W szczególności postuluje na obniżenie podatków, utworzenie ośrodków zdrowia dla kobiet, zwrócenie uwagi na sytuację wdów i starszych kobiet oraz wydłużenie okresu żałoby po śmierci matki, aby zrównać go z okresem żałoby po śmierci ojca. Sprzeciwia się również pracy przymusowej, której chce zakazać. Mimo sprzeciwów, udało jej się uzyskać akceptację pewnej liczby jej propozycji. Jej panowanie charakteryzowało się również silnym poparciem dla buddyzmu, który odrzuciła od taoizmu dynastii Tang.

 Wu Zetian i cesarz mają czterech synów. Dwaj starsi synowie cieszyli się wielkim uznaniem ojca i jego doradców. Obaj zostali kolejno mianowani książętami koronnymi, jednak pierwszy, Li Hong, zmarł na skutek otrucia, a drugi został zamordowany. W 683 roku cesarz niespodziewanie zachorował na przewlekłą chorobę, a Gaozong, który przeżył pierwszy atak, zmarł bez świadków. Niektórzy historycy podejrzewają Wu Zetian o śmierć zarówno swojego męża, jak i dwóch synów. Trzeci syn przyjął tytuł cesarza pod imieniem Zhongzong, pozostawiając władzę polityczną w rękach swojej matki. Niedługo potem go odprawiła i zastąpiła najmłodszym synem, Ruizongiem, który był bardziej uległy matce w zarządzaniu niż starsi synowie.

Przygotowując się do objęcia władzy, dokonuje odkrycia steli, na której wyryto napis:

Mądra matka zstąpiła na ziemię

aby udzielić sobie niebiańskiej inwestytury.

Syn nadał jej tytuł „świętej matki i boskiej cesarzowej” . W roku 690 Wu Zetian zdegradowała Ruizonga do tytułu następcy tronu i przyznała sobie tytuł „cesarza dynastii Zhou”, powołując się na pokrewieństwo z dynastią Zhou. Przyjęła imię cesarza Shengshen i pośmiertnie mianowała swojego ojca cesarzem Xiaoming.

   Wu Zetian kontynuowała autorytarną politykę i rządziła imperium żelazną ręką. W 692 roku przejęła kontrolę nad czterema garnizonami Tarimu (Kartcha, Karachahr, Kachgar et Khotan), kluczowymi punktami obronnymi kraju. Próbowała wynegocjować rozejm z chanem mongolskich Turków, lecz ten odmówił uznania jej prawowitości. Wu Zetian wprowadziła system rekrutacji urzędników państwowych na podstawie zasług, a nie – jak dotychczas – pochodzenia rodzinnego. Założyła zakon inkwizytorów, który miał przesłuchiwać i torturować jej wrogów, pozbywając się w ten sposób oponentów z wielkich rodów. Instytucja ta, będąc tak ostro krytykowaną, ostatecznie pozbędzie się ich poprzez ich egzekucję. Pomimo warunków, na jakich objęła władzę, i braku skrupułów, przyczyniła się do uczynienia z Chin ogromnej potęgi handlowej i kulturalnej.

    W wieku 74 lat Wu Zetian ogłosiła decyzję o uczynieniu swojego trzeciego syna, krótko żyjącego cesarza Zhongzonga, następcą tronu. 

   Śmierć najstarszego brata, księcia Li Honga i wygnanie, a następnie samobójstwo księcia Xiana utorowały mu jednak drogę do tronu. W 683 roku zmarł cesarz Gaozong, od kilku lat faktycznie znajdujący się w cieniu sprawującej regencję Wu Zetian.

Zhongzong objął tron, jednak po zaledwie sześciu tygodniach rządów został obalony przez matkę. Wygnano go na południe, a Wu wyniosła na tron jego bezradnego młodszego brata Ruizonga, którego także obaliła w 690 roku, przejmując pełnię władzy. Gdy Wu Zetian zasiadł na tronie, szkoliła okrutnych urzędników, którzy stracili wielu niewinnych ludzi. Cesarzowa eliminuje wszystkich, którzy nie podzielają jej zdania. Nawet ona okazuje bezlitosność wobec własnego syna..

 Zhongzong powrócił z wygnania w 698 roku i został ponownie mianowany następcą tronu. Objął władzę w 705 roku, kiedy to w wyniku przewrotu pałacowego obalono cesarzową Wu. Nie cieszył się długo władzą, zaledwie pięć lat później został otruty przez swoją żonę, cesarzową Wei.

   W roku 704 z powodu choroby cesarzowa Wu stała się niezdolna do sprawowania władzy. W następnym roku spiskowcy, członkowie buntu kierowanego przez jej premiera, zdołali włamać się do jej apartamentów i zamordować cesarzowych faworytów. Mając nóż gardle, Wu Zetian nadal próbuje zastraszyć syna, lecz nie ma innego wyjścia, jak abdykować na jego korzyść.

Rządziła przez 15 lat, ale w rzeczywistości sprawowała władzę na najwyższych szczeblach państwa przez prawie pół wieku. Pod jej rządami Chiny były potężne i zamożne, społeczeństwo stabilne i liczna populacja. Ponadto gospodarka chińska kwitła, a armia wielokrotnie odparła obce inwazje. Stworzono więc wszystkie warunki potrzebne dynastii Tang do osiągnięcia złotego wieku.

 Zmarła wkrótce potem, 16 grudnia 705 r. W swojej ostatniej woli (której autentyczność jest wątpliwa) miała prosić, aby jej tytuł „cesarza” został zmieniony z powrotem na „cesarzową” i aby została pochowana obok Gaozonga jako jego żona. Zgodnie z ostatnią wolą Wu Zetian, jej potomkowie pochowali ją w Mauzoleum Qianling w powiecie Qian, w prowincji Shaanxi, w pobliżu miasta Xi'an.

Wu Zetian żyła 82 lata. Została pochowana razem ze swoim mężem, cesarzem Gaozongiem w Qianling. Przed grobowcem ustawiono stelę bez inskrypcji. Stela ta wykonana jest z monolitu o wysokości około 8 metrów i szerokości 2 metrów. Stela została wykonana z wielką finezją, ale nie ma na niej żadnych napisów. Paradoksalnie, jest znana na całym świecie. Istnieją bardzo różne wersje próbujące wyjaśnić sekrety tego wielkiego kamienia.

* Niektórzy twierdzą, że Wu Zetian chciała pochwalić się swoimi wyczynami i nie dało się ich opisać na piśmie.

* Inni twierdzą, że Wu Zetian wstydziła się napisać swoją biografię, ponieważ była w pełni świadoma odrażających zbrodni, które popełniła. Nie wspominając już o tym, że obaliła ona system praw człowieka w tradycyjnych Chinach.

* Jeszcze inni uważają, że ponieważ Wu Zetian została pochowana razem ze swoim mężem, cesarzem dynastii Tang, nie było jasne, jak ją nazywać: „Królową Li z dynastii Tang” czy „Cesarzową Wu z dynastii Zhou”. Aby uniknąć dwuznaczności, celowo pominięto epitafium. Większość ludzi sądzi jednak, że ta nieopisana stela jest ostatnią intrygą Wu Zetian, ponieważ doskonale wiedziała, że ​​i tak powstanie na jej temat wiele teorii. Napis na steli nie byłby w stanie podsumować jej życia. Wolała zatem pozwolić, aby  przyszłe pokolenia osądziły jej czyny i błędy.

 61 bezgłowych kamiennych posągów czuwa nad grobem Wu Zetian.

 Najwyraźniej była piękną kobietą, której pulchną twarz można dziś zobaczyć w niszy w Grotach Longmen w Luoyang, w prowincji Henan. Jej cechy fizyczne zdają się odzwierciedlać lub modulować model estetyki kobiecej obowiązujący za czasów dynastii Tang i Pięciu Dynastii.

 Jaskinia Lotosu w Longmen słynie z rzadkiego i wspaniałego, dużego lotosu wyrzeźbionego na suficie.

   Lotos jest symbolem buddyjskim. Dlatego też ozdobą sufitów buddyjskich jaskiń jest często kwiat lotosu. Chińczycy czczą święty lotos jako symbol czystości i elegancji. Jest on też często pojawiającym się motywem w chińskiej poezji.

  Jest to najsłynniejsza jaskinia, w której znajduje się największy Budda, mierzący 17 metrów wysokości. Mówi się, że jest to inkarnacja jedynej chińskiej cesarzowej Wu Zetian, która sfinansowała powstanie tego posągu w czasie swojego panowania. Legenda głosi, że aby schlebić cesarzowej, artyści nadali Buddzie podobieństwo do Wu Zetian, która była piękna i pełna wdzięku.

 Legenda opowiada, że cesarzowa Wu Zetian spacerowała po swoich ogrodach w zimowy wieczór roku 691. Zaskoczona, że nie znalazła żadnych kwiatów w ogrodzie, rozkazała im zakwitnąć w nocy. Wszystkie kwiaty z wyjątkiem piwonii okryły się kwieciem. Jedynie piwonia nie chciała zakwitnąć poza sezonem. Upokorzona cesarzowa wygnała wszystkie sadzonki piwonii ze stolicy cesarskiej Xi'an i odesłała je do Luoyang w prowincji Henan.