CAŁE ŻYCIE Z RENIFERAMI

                   Historia zaczyna się trzysta lat temu.

   Aby uniknąć wojny, grupa Ewenków zaganiających renifery udała się na wschód od brzegów jeziora Bajkał, przekroczyła rzekę Argun i osiedliła się w dziewiczych lasach u północno-zachodniego podnóża Wielkich Gór Chingan. 

   Wyposażeni w strzelby myśliwskie, ze stadem reniferów, prowadzą w lasach tryb łowiecki. Jest to także ostatnie plemię w Chinach, które wykorzystuje renifery do polowania. W odróżnienia ich od Ewenków mieszkających na innych terenach zwią się Shilu Ewenkami, co w dialekcie oznacza „pędzić renifery”. Zaś „Ewenkowie” to inaczej „ludzie mieszkający w górach i lasach”. Ewenkowie z Aoluguya, rozproszeni wzdłuż granicy chińsko-rosyjskiej są ostatnim plemieniem hodujących renifery w Chinach. Ewenkowie opierają się na tradycji ustnej i nie mają języka pisanego. Aoluguya oznacza „miejsce, w którym kwitną topole”

 Maliya Suo jest ostatnią przywódczynią tego plemienia i od urodzenia mieszka w lesie. Zaangażowana w ochronę gór i lasów oraz w przekazywanie kultury reniferów, Maliya Suo zawsze cieszyła się głębokim szacunkiem mieszkańców wioski. Umiała polować i opiekować się swoim sąsiadami. Kiedy zmarł jej mąż, została ostatnią przywódczynią plemienia reniferów w Chinach, a media nazwały ją „ostatnią przywódczynią reniferów w Chinach”.

   Zmarła 20 sierpnia 2022 roku w wieku 101 lat w kantonie Ewenki w Aoluguya, w pobliżu swoich reniferów. Jej życie dobiegło końca, ale pozostawiła po sobie wiele wspomnień.

Wystąpiła o pierwszy dowód osobisty dopiero w wieku 94 lat, aby wyjechać do Pekinu i wziąć udział w nagraniu programu w lokalnej telewizji. To był pierwszy raz, kiedy ta starsza kobieta, która zawsze mieszkała w górach i lasach, wsiadła do samolotu. Jej córka Dekesha pamięta, gdy matka  zapytała ją w języku Ewenków:

Jak taki kawałek złomu może latać?

  Maliya Suo urodziła się nad brzegiem strumienia, w sercu gór prefektury Daxing'anling w Mandżurii.

Urodzona w 1921 roku Maliya Suo jest reprezentantką chińskiej mniejszości etnicznej Ewenki. Całe życie spędziła ze swoim plemieniem w najbardziej wysuniętych na południe górskich lasach tajgi, w regionie okołobiegunowym, na styku łąk Hulun Buir i prefektury Daxing'anling. To tutaj żyje ostatnie stado reniferów w Chinach...

   W języku Ewenków Aoluguya oznacza „miejsce, gdzie obfituje las topolowy”. Dane historyczne potwierdzają, że ponad 400 lat temu przodkowie plemienia reniferów wyemigrowali z górnego biegu rzeki Lena na Syberii i osiedlili się po opracowaniu metody hodowli reniferów odpowiedniej dla tamtejszego klimatu. Dziś Ewenkowie z Aoluguya reprezentują jedyną grupę etniczną w Chinach hodującą renifery.

 Maliya Suo urodziła się nad brzegiem potoku Argun obok reniferów, wśród nich też dorastała. Była jedyną dziewczynką rodziny, która miała tylko jednego renifera będącym jej skarbem. Miała dwóch starszych i siedmiu młodszych braci. Jeden z nich, starszy brat Kundeivan, wraz z 15 innymi łowcami zabił 21 japońskich żołnierzy, stając się duchowym idolem Maliya’i. Po swym ojcu odziedziczyła umiejętności łowieckie.

Powiedziała kiedyś:

Tata był bardzo dobrym myśliwym. Za każdym razem, gdy zabijał dzikie zwierzę, dzieci podbiegały, aby nieść mięso na plecach.

Najbardziej niezwykłą cechą Maliya’i Suo była umiejętność dosiadania renifera jadąc przez gęsty las. Wychodząc zabierała ze sobą jedynie karabin, na którego lufie po powrocie wisiały wiewiórki i inne małe ssaki. Wóz ciągnięty przez renifery ciągnął nawet niektóre upolowane dzikie zwierzęta. Za każdym razem, gdy wracała z polowania, chodziła od domu do domu, rozdając zwierzynę, a na koniec zostawiała dla swej rodziny najmniejsze zwierzę.

   Maliya Suo nie mówiła po chińsku i aby porozumieć się ze światem zewnętrznym, musiała korzystać z pomocy tłumaczy plemiennych. Jednak nikt nie potrzebował tłumacza, aby zrozumieć co czuła do swoich reniferów. Gdy tylko osiągnęła odpowiedni wiek, aby zajmować się stadami, poszła z rodzicami na polowanie i pomagała im karmić renifery. Dla niej bez reniferów plemię Ewenków nie mogłoby prowadzić spokojnego życia.

W dzieciństwie największym życzeniem Maliya’i Suo było, aby „pewnego dnia liczba jej reniferów nagle wzrosła”. Ta „szalona nadzieja” spełniła się kilka lat później, kiedy wyszła za mąż. Maliya Suo poślubiła Rajmiego, starszego od niej o 12 lat. Odtąd zajmowała się sprawami rodzinnymi i wychowywała siedmioro dzieci i czasem chodziła z Rajmimem na polowanie.

 Rano była pierwszą osobą, która wstawała, rozpalała ogień, przygotowywała śniadanie i dawała sól reniferom. Mosiła worek uszyty ze skóry jelenia z solą. Renifery podbiegły i zlizały sól z jej dłoni. W posagu ojciec podarował jej sześć reniferów. Maliya Suo była bardzo wdzięczna rodzicom, ponieważ wiele dziewcząt nie otrzymywało  reniferów w posagu. 

 W młodości Maliya Suo była wysoka, ładna i utalentowana i znaną pasterką reniferów w regionie. Na początku lat 80. przewodziła grupie siedmiu kobiet, z którymi wypasała 700 reniferów. Kiedy renifer zachorował, była ekspertką w zbieraniu górskich ziół, które natychmiast przywracały mu zdrowie. Co roku maj i czerwiec to miesiące narodzin reniferów i czas kiedy Maliya Suo była najbardziej podekscytowana. Od matki nauczyła się szyć ubrania, garbować skórę, doić sarnę, gotować i wykorzystywać korę brzozy do wyrobu wykwintnych przedmiotów...

 Renifery w górach

 W połowie XVII w. pasterze reniferów z grupy etnicznej Ewenki po raz pierwszy wyemigrowali do dorzecza rzeki Argun, gdzie znajduje się gmina.

   W latach 80. Gu Deqing odwiedził Aoluguyę, gdzie przebywał w górach przez cztery lata i napisał „Dziennik życia myśliwego”. W formie pamiętnika zapisywał swoje wspomnienia i obrazy z życia z tym plemieniem.

 W wywiadzie dokumentalisty Gu Tao starsza pani powiedziała:

Żaden człowiek nie powinien dotykać nowo narodzonego renifera, w przeciwnym razie jego matka mogłaby się go wyprzeć ze względu na obcy zapach. Moje renifery są jak moje dzieci i bardzo je kocham. Jadłam w życiu różne rodzaje mięsa, ale nigdy mięsa renifera. 

Maliya Suo i pozostali członkowie jej plemienia zawsze mieszkali w lasach i górach i nie są przyzwyczajeni do wysokich budynków i tłumów świata zewnętrznego. Już przed latami pięćdziesiątymi XX wieku mieszkali w „cuoluozi” (rodzaj tipi zrobionych z kory brzozowej i skór zwierzęcych), które nie zapewniały im schronienia przed zimnem ani przed deszczem w lecie. Wraz z przyspieszonym rozwojem współczesnej cywilizacji „środowisko kulturowe”, w którym żyli ewoluowało w spektakularny sposób.

 polowanie na jelenia

   Z oficjalnych danych wynika, że obecnie ostatnie pokolenie Ewenków zajmujących się hodowlą reniferów liczy około 30 osób. To ostatnie utrzymuje się z około 1400 reniferów, z których bardzo niewielka liczba pozwala Ewenkom na utrzymanie stosunkowo prymitywnego i naturalnego sposobu życia. Renifery są ważną częścią kultury arktycznej. Lud Ewenki jest nierozerwalnie z nimi związany.

Renifery same znajdują  pożywienie. Jedzą mech, słoneczniki i grzyby, piją rosę, wodę rzeczną i śnieg. Las jest ich spichlerzem.

Jak mawiała starsza pani:

Moje renifery potrafią samotnie spacerować po górach i polach.

 Szukanie reniferów w lesie było jej najszczęśliwszym zajęciem.

Aby zapewnić reniferom wystarczająco komfortowe środowisko życia i zachować równowagę ekologiczną lasu, przesiedlenia stały się nieodłącznym zwyczajem Ewenków.

 Kiedy nadchodzi czas przeprowadzki, Ewenkowie rozbierają swe tuoluozi, ten tradycyjny szałas, w którym mieszkają, rozniecają ogień. Renifery niosą bagaż i całe rodziny migrują do innego obszaru z bogatym mchem i czystą wodą, aby się osiedlić. Jednak od małego nasza bohaterka nie chciała używać reniferów do noszenia bagaży podczas przesiedlenia. W jej rodzinie dorośli zwykle nieśli bagaż, a dzieci podążały za nimi. „Jedyny renifer był skarbem naszej rodziny”.

    Renifery są również świetną pomocą podczas polowań. W przeszłości mężczyźni z grupy etnicznej Ewenki wyruszali ze strzelbami na polowania. Po drodze naznaczli na drzewach znaki wyryte nożami myśliwskimi. Kiedy padła ofiara, wracali do domu i informowali swe żony, które podążały z reniferami aby sprowadzić do domu zabitą zwierzynę znalezioną koło zaznaczonego drzewa.

Ewenkowie ściśle przestrzegają praw tajgi, nie polują na młode zwierzęta ani na zwierzęta hodowlane. Zimą polowali na niedźwiedzie i wędrowne szczury; latem na łodziach z kory brzozowej łowili ryby posługując się włócznią.

 Ze swoim młodym reniferem

 Babcia z wnukiem

 Z synem He Xie

 Starsza pani przygotowuje posiłek

 Z córką, Dekesha; która ma obecnie około 60 lat i nadal mieszka w górach i opiekuje się ponad 100 reniferami. Zawsze pamięta słowa swojej mamy:

 Z pokolenia na pokolenie chronimy lasy i zbliżamy się do natury. Tak jak kocham moje dzieci, tak kocham renifery. 

   Maliya So przybyła do wioski u podnóża góry wraz ze swoją córką podczas najmroźniejszej zimy. Kiedy na drzewach zaczęły wyrastać pączki w promieniach słońca lasu, nie chciała całkowicie porzucić lasu i reniferów.

20 sierpnia 2022 roku o godzinie 2:27 zmarła 101-letnia Maliya So. Kiedy odeszła, wiatr wiał z południa. Nadchodziła już jesień...

  Ta staruszka, który towarzyszyła swemu plemieniu przez całe życie i posiadała wspomnienia od plemion prymitywnych do współczesnego społeczeństwa, odpoczywa obok swojego ukochanego renifera. Zmarła Maliya Suo pozostawia po sobie renifery i las, który kochała. A teraz to jej córka ucieleśnia pasję do tych zwierząt.

25 sierpnia 2022 w jej wsi u podnóża góry odbyło się uroczyste pożegnanie.