W tym roku przypada 400 rocznica urodzin wielkiego francuskiego uczonego i myśliciela. Był on filozofem, który był także matematykiem, fizykiem, moralistą i teologiem.
Pascal zwracał uwagę na kulturową wyjątkowość Chin, nawet gdy misjonarze jezuiccy rozpowszechniali najbardziej uwodzicielskie i enigmatyczne obrazy Chin. W XVII i XVIII wieku Chiny wniosły trwały wkład w europejską debatę filozoficzną, nie bez wpływu, który był bardzo widoczny także w porządku estetycznym.
Można by się zdziwić, gdyby takie sformułowanie znalazło się w "Myślach”.
wydanie francuskie
wydanie chińskie 
Błyskotliwa i wysoce sugestywna, choć nieco enigmatyczna wypowiedź stawia pod znakiem zapytania miejsce Chin w europejskiej wizji świata w XVII wieku.
Pascal wspomina o Chinach przy okazji polemiki na temat chronologii biblijnej. Czy świat został stworzony cztery tysiące lat temu, jak dosłownie sugerował tekst Pisma Świętego, czy też był starszy? Czy historia Chin, którą następnie odkrywa Europa, ale którą Biblia ignoruje, nie jest dowodem na przestarzałość używanych chronologii historycznych?
Pascal jest rozbawiony taką obserwacją: w mentalnej reprezentacji ludzi Zachodu Chiny rzeczywiście zaczęły siać problemy: „Chiny zaciemniają…”. Oferuje również punkt oporu, wprowadzając pewną niezgodę do oficjalnego krajobrazu historii świata, który, jak sądziliśmy, został dobrze ograniczony.
Odniesienie do Chin w nieukończonych przez Pascala „Myślach” ilustruje dość nieoczekiwane wtargnięcie tego odległego kraju w europejskie debaty teologiczne i filozoficzne. W rzeczywistości w XVII wieku Chiny były coraz bardziej znane dzięki historii misjonarzy, głównie jezuitów i rzuciły wyzwanie zachodniej myśli. Do tej pory pewna siebie Europa była przekonana o swojej kulturowej wyższości w stosunku do podbitych ludów czy krajów. Jednak stopniowo odkrywała cywilizację tak starą jak ona, nawet starszą, która nie miała jej czego zazdrościć, a nawet, na pewnych poziomach, wydawała się ją przewyższać. Dla kultury europejskiej Chiny stawały się przeszkodą. Od Marco Polo po jezuitów jesteśmy świadkami wyłaniania się innego kontynentu, który objawia się jako kolejny biegun doskonałości kulturowej.
Pierwszym ważnym dokumentem, dzięki któremu Chiny stały się znane Europejczykom była historia Marco Polo napisana w 1298 i opublikowana po łacinie w 1483 i po francusku w 1556 r.
Opowieść ta szeroko rozpowszechniła ostentacyjną egzotykę to, co my możnemy nazwać naszą wyobraźnią o Chinach. Po weneckim Marco Polo Portugalczyci wylądowali w Chinach w 1514 r., aby tam osiedlając się w Kantonie w 1518 roku i otwierając ambasadę w Pekinie w 1520 roku.
Niezależnie od toczącej się debaty na temat idei, Chiny podsycały wyobraźnię estetyczną Europejczyków przez cały okres klasyczny.
Taki jest z pewnością status Chin w XVII i XVIII wieku, kraju, który niepokoił i fascynował, jego cywilizacji, która odnawia perspektywy historyczne lub ideologiczne Zachodu.
Jasności, niejasności, podkreślając enigmatyczny światłocień.
Czy Pascal nie miał intuicji co do zakresu tych odkryć? Nie będąc tego świadomym, Pascal na nowo odkrył w swoim sformułowaniu jedną z najbardziej tajemniczych intuicji Lao-Tseu, który napisał w swej "Księdze Drogi i Cnoty":
Aby zaciemnić tę ciemność, oto drzwi wszelkiego cudu.
W kategoriach pascalowskich można powiedzieć, że Chiny były nieustannie obiektem „odwrócenia zalet i wad”.
Pionierska sinologia jezuitów potwierdziła ten pogląd: dwie skrajności zostały wezwane do spotkania - Daleki Wschód i Daleki Zachód potrzebowali siebie nawzajem, aby myśleć o sobie w dialektycznym rygorze.
Po stronie Chin trzeba było szukać „jasności”, która była też trwałą i owocną przyjemnością.
Inne tematy w dziale Kultura
