Z historycznego punktu widzenia Chiny były zamkniętym imperium, w szczególności komercyjnym ze względu na surowy protekcjonizm stosowany przez imperialną biurokrację, wspieraną ideologicznie zarówno przez elity, jak i ludność tego bardzo konserwatywnego, tradycyjnego społeczeństwa.
Europa końca XVIII wieku piastowała swoje manufaktury i zakochała się w chińskiej cywilizacji. W ten sposób Brytyjczycy importowali coraz więcej chińskich towarów (jedwab, porcelanę, przedmioty z laki itp.), a zwłaszcza w ogromnych ilościach herbatę.
Samowystarczalne Chiny nie chciały wymiany „towarów za towary” i żądały zapłaty wyłącznie w srebrze. Stanowiło to problem dla Brytyjczyków, którzy mieli mało pieniędzy i dużo towarów w naturze, pochodzących głównie z ich kolonii w Indiach.
Taki stan rzeczy stworzył zatem nierównowagę handlową na korzyść Chińczyków. Widząc, że handel herbatą jest bardzo intratny, Chińczycy powiększali swoje plantacje kosztem innych upraw, głównie bawełny, której ostatecznie im brakowało. Ta nierównowaga wyprowadziła Chiny z samowystarczalności i kraj musiał zaakceptować handel towarami.
Brytyjczycy utworzyli międzynarodowy podział produkcji w ramach największego imperium w historii. Poświęcili swoje rolnictwo na rzecz przemysłu.
Odtąd jeden z ich „partnerskich” czy raczej skolonizowanych narodów musiał zrezygnować ze swojego przemysłu. Chociaż Indie były największym producentem tekstyliów na świecie, całkowicie zanikła rzemieślnicza produkcja tkanin, która nie była w stanie sprostać wysokiej produktywności brytyjskiego przemysłu bawełnianego.
W Indiach podupadło rolnictwo produkujące na własne potrzeby, które Brytyjczycy poświęcili na rzecz uprawy produktów tropikalnych, takich jak uprawa bawełny, konopi, indygo i maku. Dlatego musieli znaleźć rynki zbytu dla swojego narkotyku.
Brytyjczycy rozpoczęli następnie lukratywny handel opium produkowanym w Indiach. W 1730 roku do Chin napływało około 200 skrzyń opium rocznie. Około 1790 roku było ich około 4000 sztuk, a w 1838 roku sprzedano ponad 40 000 skrzynek.
Brytyjczycy z kolei zażądali zapłaty w srebrnych sztabkach, odzyskując w ten sposób drogocenny metal sprzedawany wcześniej w handlu herbatą. Bilans handlowy między Chinami a Imperium Brytyjskim szybko i dramatycznie odwrócił się na korzyść Brytyjczyków.
Korupcja chińskich urzędników kontrolujących handel narkotykami w Chinach stała się problemem w tym samym czasie, gdy narkotyki siały spustoszenie wśród ludności. W 1835 roku w Chinach było 2 miliony palaczy opium. W tym samym czasie wyczerpały się chińskie rezerwy srebra.
Wówczas cesarz postanowił zareagować, atakując interesy brytyjskie. Sąd postanowił zakazać opium, które stało się produktem przemytu. Brytyjska Kompania Wschodnioindyjska postanowiła wówczas ignerować zakaz i zwiększyła nielegalną sprzedaż opium w Chinach.
Wydawało się, że nic nie jest w stanie powstrzymać tego bardzo lukratywnego handlu: cena sprzedaży skrzynki indyjskiego opium była dziesięciokrotnie wyższa od ceny jego nabycia.
Trasy wysyłki brytyjskiego eksportu
WOJNY OPIUMOWE
Pierwsza wojna opimowa trwająca od 4 września 1839 do 29 sierpnia 1842 została zapoczątkowana, gdy Chiny znacznie bardziej stanowczo zakazały importu i konsumpcji opium w 1839 roku. W imię obrony handlu tym narkotykiem brytyjski parlament wysłał ekspedycję do portu w Kantonie, głównego punktu wejścia dla brytyjskiego opium. Siły brytyjskie szybko pokonały chińskie wojska.
Brytyjskie bombardowanie Kantonu z okolicznych wzgórz, 29 maja 1841
98-ty pułk piechoty podczas ataku na Chinkiang 21 lipca 1842. Była to ostatnia bitwa podczas 1 wojny opiumowej
Akwarela ta oddaje okropności, jakie napotkali zwycięzcy po wejściu do Chinkiangu. Szalały pożary, ciała żołnierzy leżały na ulicach bojownicy Ośmiu Chorągwi masowo zabijali siebie i swoje rodziny w obawie gwałtów, grabieży i hańby kapitulacji.
Cesarz skapitulował i podpisał słynny traktat w Nanjing w 1842 r. , który przyznał Hongkong Wielkiej Brytanii i otworzył chińską gospodarkę dla obcych mocarstw. Handel opium, wciąż nielegalny, ale tolerowany, wzrósł, a nawet podwoił się w ciągu 25 lat.
Zagraniczne produkty (bawełna i przędza) napływały na chiński rynek, destabilizując gospodarkę oraz powodując bezrobocie i nędzę. Prestiż dynastii Qing był wówczas najniższy i wybuchło sto powstań ludowych, w tym rewolta Taiping.
Ta totalna wojna domowa jest powszechnie uważana za jeden z najbardziej śmiertelnych konfliktów w historii, zabijając 20-30 milionów Chińczyków, zanim cesarz stłumił bunt w 1864 roku.
Odzyskanie Nankinu przez wojska cesarza w 1864 r., W wyniku czego zginęło 100 000 osób.
Mocarstwa europejskie, z wyjątkiem Anglii, nadal miały duży deficyt handlowy. Dlatego chciały rozszerzyć swój handel na północ i do środkowych Chin. Wierzyli, że tylko wojna może skłonić Cesarstwo Chińskie do zmiany pozycji. Odtąd czekali na wydarzenie mogące wywołać konflikt. Ten ostatni nadszedł w 1856 roku. Tak rozpoczęła się druga wojna opiumowa, mająca na celu osłabienie Chin i zmuszenie ich do pełnego "otwarcia się" na obce mocarstwa.
Charles Cousin-Montauban – francuski generał prowadzący siły francuskie podczas wyprawy w 1860 roku.
Zdobycie Pekinu przez wojska brytyjskie podczas drugiej wojny opiumowej w 1860 roku
Bitwa pod Palikao, 1860, podczas drugiej wojny opiumowej w Chinach.
Po raz kolejny zmiażdżone Chiny podpisały konwencję pekińską 18 października 1860 r. Ten nierówny traktat, jak również kolejne, ustanowił rekompensaty i przyznanie Hongkongu i jego okolic Anglii, Annamu w Indochinach Francji, zewnętrzną Mandżurię (powstanie Władywostoku) Rosji i uznanie niepodległości Korei.
Chiny zostały znacznie osłabione przez dwie wojny, które właśnie je spustoszyły. Cesarzowa Cixi postanowiła wówczas uprzemysłowić kraj i otworzyć go na świat zewnętrzny.
Do tego czasu Chińczycy, którzy opuścili swój kraj, byli uważani przez dynastię Qing za wyjętych spod prawa, ponieważ naruszyli cesarski edykt zabraniający imigracji. W 1868 roku podpisano chińsko-amerykański traktat z Burlingame, który koryguje traktat z Tianjin korzystniejszy dla Chińczyków. Między innymi umożliwia tysiącom chińskich robotników pracę w Stanach Zjednoczonych. Pozwoliło to między innymi chińskim robotnikom pracować w Stanach Zjednoczonych, zwłaszcza przy budowach kolejowych na Zachodzie Ameryki (uczestniczyło w nich kilkadziesiąt tysięcy Chińczyków).
Traktat ten został jednak anulowany przez ustawę z 1882 r., przyjętą przez Demokratów, która zawiesiła imigrację obywateli Chin. Tekst ten stanowi pierwszą amerykańską ustawę ograniczającą imigrację.
Pod przymusem chiński rząd zgodził się zalegalizować handel opium, zgodnie z traktatem Tientsin z 1858 roku, który zamykał pierwszą fazę drugiej wojny opiumowej (1856-1860). Od tego momentu zwycięskie kraje mogły wznowić swoją działalność.
Szacuje się, że około 1880 r. od 5 do 20% populacji Chin spożywało opium sporadycznie lub regularnie, co jeszcze bardziej upośledzało kraj.
Palacze opium w Chinach w 1858 roku
Wojna chińsko-japońska 1894-1895
Pierwsza wojna chińsko-japońska (1 sierpnia 1894 - 17 kwietnia 1895) została wypowiedziana przez Cesarstwo Japonii Chinom, pierwotnie o kontrolę nad Koreą. Po ponad sześciu miesiącach ciągłych sukcesów japońskiej marynarki wojennej i sił lądowych, dodanych do utraty portu Weihai, w lutym 1895 r. Chiny wystąpiły o pokój.
Rycina przedstawiająca bitwę morską na Morzu Żółtym w Korei (17 września 1894)
Zwycięstwo japońskiej marynarki wojennej w bitwie morskiej u wybrzeży wyspy Haiyang na Morzu Żółtym w Korei (17 września 1894)
Japonia wycofuje się tymczasowo z Korei, która staje się w pełni niezależna od Chin, za zapłatą znacznego odszkodowania. Cersarstwo Japońskie kolonizuje wyspę Tajwan, która znajdowała się pod jego panowaniem do 1945 roku.
Wojna zdradza porażkę samowzmacniającego się ruchu w modernizacji armii Chin i odparciu zagrożeń dla ich suwerenności, zwłaszcza w porównaniu z sukcesem Japonii po Restauracji Meiji.
Po raz pierwszy regionalna dominacja Azji Wschodniej przeniosła się z Chin do Japonii. Prestiż dynastii Qing, podobnie jak klasyczna tradycja w Chinach, poniósł kolejną poważną porażkę. Upokarzająca utrata Korei jako państwa wasalnego również wywołała dużą falę protestów.
Zwycięstwo „małej” Japonii nad „dużymi” Chinami” (Rysunek satyryczny z 29 września 1894)
„Wielkanoc na podwórku starego świata – wykluł się nowy kurczak” 17 kwietnia 1895
Rysownik pokazuje grupę „walczących kogutów” oznaczonych jako „Rosja, Niemcy, Francja, Austria, Włochy Anglia” wokół pisklęcia oznaczonego „Japonia” z nowo wyklutego jaja oznaczonego „Wojna między Chinami a Japonią”; pisklę śpiewa i stoi na chińskiej fladze.
"Ciasto Królów i… Cesarzy”
Rysunek wskazuje na mocarstwa zachodnie, które dzielą Chiny. Wilhelm II spiera się o kawałek z królową Wiktorią, a jego nóż wbity w ciasto przywołuje wojownicze zamiary Niemiec. Mikołaj II z Rosji wydaje się być zainteresowany jedną z części tortu. Francuska Marianne (nieoficjalny symbol narodowy Republiki Francuskiej), która nie bierze czynnego udziału w dzieleniu się, stoi obok Mikołaja II, co przywołuje ówczesny sojusz francusko-rosyjski (podkreślony faktem, że są to jedyne dwie postaci, które nie zostały karykaturowane). Cesarz Japonii Meiji zastanawia się, którą część wziąć. Mandaryn podnosi ręce do nieba, aby sprzeciwić się dzieleniu, ale wydaje się bezradny.
Bunt bokserów było zbrojnym wystąpieniem ludowym w północno-wschodnich Chinach w latach 1899–1901, skierowanym przeciwko cudzoziemcom i dynastii Qing. Wznieconym przez Pięści Sprawiedliwości i Zgody, tajne stowarzyszenie, którego symbolem była zaciśnięta pięść, stąd przydomek „bokserzy” nadawany jego członkom na Zachodzie. Ruch ten, początkowo przeciwny reformom, obcym osadnikom i feudalnej potędze mandżurskiej dynastii Qing, został wykorzystany przez cesarzową wdowę Cixi przeciwko samym osadnikom, prowadząc od 20 czerwca 1900 r. epizod „55 dni Pekinu”.
Chińscy bokserzy
Europejskie poselstwa oblegane przez chińskich rebeliantów
Osiem narodów sprzymierzonych przeciwko Chinom (Austro-Węgry, Francja, Niemcy, Włochy, Japonia, Rosja, Wielka Brytania i Stany Zjednoczone) obległo Pekin, gdzie po ciężkich walkach wyzwoliło swe poselstwa.
1900 rok -wojska Sojuszu Ośmiu Narodów w Chinach (na dole: indyjskie i brytyjskie; drugi rząd: amerykański, indyjski, 3 niezidentyfikowane, włoski; pierwszy rząd: rosyjski lub australijski, niemiecki, francuski, austro-węgierski, japoński).
Wojska rosyjskie, francuskie i japońskie atakują forty Bokserów w Dagu
Bunt bokserów
Przybycie aliantów do Pekinu
Podczas wyprawy do Pekinu wezwano amerykańskich ochotników, aby podjęli niebezpieczną próbę pierwszego wejścia na mur. Żołnierz armii Stanów Zjednoczonych noszący flagę amerykańską Calvin Pearl Titus, natychmiast wystąpił naprzód, mówiąc:
„Spróbuję, proszę pana!”
Wykorzystując dziury w kamiennej ścianie, udało mu się dotrzeć na szczyt, a za nim podążyła reszta kompanii.
Atak na zamek w Pekinie podczas powstania bokserów.
Atak wojsk ośmiu narodów na Pekin
Starcia na ulicach Pekinu
15 sierpnia 1900
Zagraniczne armie w Zakazanym Mieście w Pekinie podczas powstania bokserów (28 listopada 1900)
Po wyzwoleniu poselstw żołnierze i kolonizatorzy, wstrząśnięci obecnością okaleczonych lub nabitych na pal ciał, obciętych głów umieszczonych na stosach oraz niezliczonych trupów chińskich chrześcijan wrzuconych do studni i rowów, dokonali masakry oskarżonych o bycie bokserami i splądrowali kilka pałaców. Niemiecki hrabia Alfred von Waldersee objął dowództwo w połowie października i zorganizował kilka operacji „oczyszczania” tego obszaru w ciągu następnych miesięcy.
Od października 1900 do wiosny 1901 wojska niemieckie zorganizowały w głębi lądu dziesiątki ekspedycji karnych. Zabójstwa, gwałty, grabieże, niszczenie mienia bez dyskryminacji ze względu na status, płeć czy wiek. Terror ten, sponsorowany przez samego cesarza Wilhelma II miał na celu „narzucenie Chińczykom szacunku” i „zapobiec wszelkim innym rewoltom”.
1 lutego 1901 roku władze chińskie rozwiązały Towarzystwo Bokserów. Aby uspokoić obce mocarstwa, cesarzowa Cixi nakazała wojskom cesarskim udział w stłumieniu Bokserów, których do tej pory wspierała.
Egzekucja bokserów po buncie w celu ułagodzenia obcych mocarstw
Sojusz zaproponował upokarzający nowy protokół pokojowy, podpisany w Pekinie 7 września 1901 roku.
W sumie zamordowano prawie 30 000 chińskich chrześcijan oraz ponad 300 misjonarzy. Wśród Europejczyków powstanie bokserów kosztowało życie 64 żołnierzy i 16 cywilów. Ścięto tysiące Bokserów.
Cesarstwo Chińskie wyszło z konfliktu chińsko-japońskiego upokorzone i de facto oddane obcej kurateli. Administracyjne urzędy zostały oddane pod kontrolę francuskich urzędników, odprawa celna pod kontrolę Brytyjczyków.
Ta porażka przyczyni się do wzmocnienia nastrojów prorepublikańskich wśród ludności. Utrata prestiżu cesarza po buncie bokserów spotęgowała to uczucie, którego kulminacją było dziesięć lat później upadek dynastii Qing i proklamacja Republiki Chińskiej.
W drugiej części zobaczymy publikacje prasy amerykańskiej, która "rysowała" Chiny w latach 1869-1905
Zródło : 
Inne tematy w dziale Kultura
