PIES W CHIŃSKIEJ KULTURZE

     Pies jest zwierzęciem bardzo bliskim człowiekowi, co w dużej mierze wyjaśniałoby, dlaczego jest związany z wieloma mitami i legendami.

Psy są ważnymi motywami w mitologii chińskiej. Tymi motywami może być dla przykładu konkretny pies towarzyszący bohaterowi, pies jako jedno z dwunastu totemicznych stworzeń chińskiego kalendarza. Niektóre grupy etniczne twierdzą, że magiczny pies jest ich przodkiem. Pies jest uważany za niezastąpionego towarzysza, w niektórych regionach Chin nawet za boga.

    Chińska literatura rzadko nadaje imiona psom. W mitologii chińskiej pies często będzie odgrywał ważną rolę, ale nie zostanie mu nadane imię, raczej będzie nazywany „psem”.

    Ponieważ gramatyka chińska nie wymaga używania rodzajników określonych, ani nieokreślonych, ani rozróżniania liczby pojedynczej i mnogiej, istnieją niejasności w odniesieniu do słowa „pies”, które może oznaczać rzeczownik własny w liczbie pojedynczej lub mnogiej oraz w rodzaju nijakim lub też męskim i żeńskim.

Znak zodiaku - pies

 Posąg psa jest jednym z 12 chińskich stworzeń zodiaku. Ten jest widoczny w parku miejskim Kowloon w Hongkongu.

   Od tysięcy lat w kalendarzu południowo-wschodniej Azji jest stosowany dwunastoletni cykl, nazwany na cześć prawdziwych lub mitycznych zwierząt. Ten cykl, czasami kojarzony z „chińskim zodiakiem”, łączy każdy bieżący rok ze stworzeniem, w ustalonej kolejności dwunastu zwierząt, po czym cykl rozpoczyna się ponownie od Szczura, który pierwszy dotarł do Buddy. Jedenaste miejsce w tym cyklu zajmuje Pies.

                     

    Legenda mówi, że porządek zwierząt w tym cyklu wynika z kolejności ich przybycia w wyścigu, w tym przekroczeniu Wielkiej Rzeki. Powód, dla którego Pies zajął przedostatnie miejsce, mimo iż jest utalentowanym pływakiem. Było to powodu jego figlarnej natury: Pies bawił się i figlował przez całą drogę, marnując w ten sposób czas na trasie i opóźniając przekroczenie linii mety.

                                           ღ☆ღ¸¸.•*¨*••.¸¸ღ☆ღ¸¸.•*¨*••.¸¸ღ☆ღ¸.•*¨*ღ☆ღ¸.•*¨*¨*••.¸¸ღ☆ღ¸.

 

   Pies Panhu jest ważną postacią w mitologii chińskiej, zwłaszcza u mniejszości Yao. Kompleks mitologiczny Panhu obejmuje mity w języku chińskim, a także w innych językach. Mit ten ma długą historię przekazywania przez Chińczyków Han i kilka z pozostałych pięćdziesięciu pięciu grup etnicznych oficjalnie uznanych przez obecną administrację Chin, zarówno ustnie, jak i w literaturze. Tak więc mit Panhu jest ważnym mitem pochodzenia różnych grup etnicznych.

Dla przykładu legenda mówi, że przodkiem narodu YAO był pies Panhu o wielobarwnej sierści, któremu mityczny cesarz Gaoxiu ofiarował swoją córę. Ich potomstwu: sześciu synom i sześciu córkom po zaślubinach narodziły się dzieci Yao. Dla uczczenia swego przodka naród ten nie spożywa psiego mięsa.

                     

                                          ღ☆ღ¸¸.•*¨*••.¸¸ღ☆ღ¸¸.•*¨*••.¸¸ღ☆ღ¸.•*¨*ღ☆ღ¸.•*¨*¨*••.¸¸ღ☆ღ¸.

Pies Erlanga  

   Erlang Shen jest znany jako Pan Syczuanu, jest to bóg w mitologii chińskiej, który nosi trzecie oko na czole. Jest kojarzony z bohaterami, którzy chronili ludzi przed powodziami w czasach dynastii Qin, Sui i Jin.

 W powieści klasyki chińskiej „Wędrówka na Zachód” pojawia się jako siostrzeniec Nefrytowego Cesarza.

W legendzie Sun Wukon (Małpi Król ) i Erlang oraz ich towarzysze broni zmierzyli się z dziewięciogłowym owadem-potworem. Piesek Erlanga przyszedł mu z pomocą i pokonał potwora, gryząc jego głowę. Potwór uciekł w nieznane ociekając krwią.

                                       ღ☆ღ¸¸.•*¨*••.¸¸ღ☆ღ¸¸.•*¨*••.¸¸ღ☆ღ¸.•*¨*ღ☆ღ¸.•*¨*¨*••.¸¸ღ☆ღ¸.

 Tiāngǒu przedstawiony na karcie noworocznej z końca XIX wieku.

Zhangxian, w ludowych wierzeniach chińskich bóstwo opiekuńcze dzieci, pomagające kobietom doczekać się potomstwa strzela z łuku do Tiāngǒu.

    Mawia się, że Tiangou („niebiański pies”) przypomina psa lub czarny meteoryt, który próbowałby zjeść słońce lub księżyc podczas zaćmienia, chyba że zostałby przegoniony. Tiāngǒu pojawia się po raz pierwszy w chińskich legendach ludowych w „Księdze Gór i Mórz” (Shānhǎijīng, 山海经) zebranych między okresem Walczących Królestw a dynastią Han.

 Chińscy starożytni astronomowie wyjaśniali zaćmienia słońca i księżyca istnieniem tiangou, które zjadło gwiazdę. Kiedy te zjawiska miały miejsce, ludzie zbierali się razem i uderzali w gongi i bębny oraz odpalali petardy, aby odstraszyć tiangou.

                                         ღ☆ღ¸¸.•*¨*••.¸¸ღ☆ღ¸¸.•*¨*••.¸¸ღ☆ღ¸.•*¨*ღ☆ღ¸.•*¨*¨*••.¸¸ღ☆ღ¸.

   

   Według mitów różnych kultur etnicznych pies przyniósł ludziom pierwsze nasiona zbóż, a wraz z nimi wiedzę o sezonowych cyklach sadzenia, zbioru podstawowych roślin, a także konserwacji niektórych nasion. Jest to geneza rolnictwa. Ta legenda jest powszechna w kulturach chińskich mniejszości etnicznych Buyei, Gelao, Hani, Miao, Sui, Tybetańczyków, Tujia i Zhuang.

Wersja mitu należącego do syczuańskiego folkloru tybetańskiego mówi, że w starożytności nasiona były obfite. Jednak wściekły Bóg niebios, widząc jak ludzie używają te dary do higieny osobistej po wypróżnieniu zamiast być wdzięcznymi, zstąpił na ziemię, aby zabrać wszystkie nasiona.

Pies schwycił Boga za nogawkę spodni, skomląc żałośnie. Wzruszony Bóg Niebios zostawił psu po kilka nasion każdego rodzaju, zapewniając w ten sposób zapas nasion dla dzisiejszego rolnictwa. Mówi się więc, że skoro ludzie zawdzięczają posiadanie nasion zboża psom, powinni dzielić się z psami częścią swojego jedzenia.

Inny mit, pochodzący od ludu Miao, mówi o odległych czasach gdy psy miały dziewięć ogonów aż do dnia, w którym jeden z nich poszedł kraść zboże w królestwie niebieskim. Osiem jego ogonów zostało odciętych przez broń Niebiańskich Strażników gdy pies uciekał. Udało mu się jednak zachować nasiona przyczepione do jego ostatniego ogona. Legenda ta mówi również, że kiedy lud Miao świętuje dożynki, karmi najpierw swe psy. Ludy Zhuang i Gelao mają podobne mity na ten temat, chociażby dlaczego dojrzałe kłosy zwijają się i są gęste jak psi ogon.

                                       ღ☆ღ¸¸.•*¨*••.¸¸ღ☆ღ¸¸.•*¨*••.¸¸ღ☆ღ¸.•*¨*ღ☆ღ¸.•*¨*¨*••.¸¸ღ☆ღ¸.

   Papierowe psy

W północnych Chinach wycięte z papieru wizerunki psów są wrzucane do wody podczas Festiwalu Podwójnej Piątki (zwanego także Świętem Smoczych Łodzi), obchodzonego piątego dnia piątego miesiąca księżycowego, jako apotropaiczny akt odpędzania złych duchów. Papierowe psy mają też chronić zmarłych.

                                   ღ☆ღ¸¸.•*¨*••.¸¸ღ☆ღ¸¸.•*¨*••.¸¸ღ☆ღ¸.•*¨*ღ☆ღ¸.•*¨*¨*••.¸¸ღ☆ღ¸.

Pies Fo – chiński lew jest symbolem dostojeństwa i potęgi, ochrania przed złymi mocami i duchami a także jest uznawany za obrońcę prawa.

 Chiński kamienny posąg „lwów” ,przedstawiający wyraźne psie rysy.

     Posągi lwów stróżów tradycyjnie stały przed chińskimi pałacami cesarskimi, cesarskimi grobowcami, budynkami administracyjnymi, świątyniami, rezydencjami urzędników i klas zamożnych od czasów dynastii Han (206 pne - 220 ne).

Istnieje wiele chińskich posągów Lwa Strażnika, które nazywane są „Psami Fu”. Lwy nie występują naturalnie w Chinach, a mimo to zdołały się mocno zakorzenić w chińskiej kulturze. Ich istnienie było dobrze znane wraz z związaną z nimi symboliką i wyobrażeniami. Jednak w Chinach artystyczne przedstawienia lwów zwykle upodobnione jest do psów. Rzeczywiście „lew”, którego widzimy na chińskich obrazach i rzeźbach w niewielkim stopniu przypomina prawdziwe zwierzę, które mimo to odgrywa ważną rolę w chińskim folklorze.

                                    ღ☆ღ¸¸.•*¨*••.¸¸ღ☆ღ¸¸.•*¨*••.¸¸ღ☆ღ¸.•*¨*ღ☆ღ¸.•*¨*¨*••.¸¸ღ☆ღ¸.

Autentyczne i legendarne psy

 Syczuański posąg stojącego psa.

   Pomimo wszystkich fantastycznych chińskich mitów o psach, prawdziwe psy były znane w całych Chinach od czasów prehistorycznych (w przeciwieństwie do niektórych egzotycznych zwierząt, takich jak lwy lub inne stworzenia, których prawdziwe cechy były często znane tylko pośrednio).

Psy pojawiają się również w wielu historycznych i legendarnych relacjach znalezionych w zapisach literackich Chin, chociaż w niektórych przypadkach nie jest jasne, gdzie leży granica między mitem a narracją historyczną. Jednak w mitach, legendach i innych opowieściach o psach, psy są przedstawiane w sposób, który nie ma pozorów fantazji (w przeciwieństwie do typowego w mitologii sposobu, w jaki można manipulować innymi stworzeniami, jak np. przypadku żółwi, węży, smoków, a często nawet koni).

                                        ღ☆ღ¸¸.•*¨*••.¸¸ღ☆ღ¸¸.•*¨*••.¸¸ღ☆ღ¸.•*¨*ღ☆ღ¸.•*¨*¨*••.¸¸ღ☆ღ¸.

Pies jest ważnym zwierzęciem totemicznym ludu Moso. Zabronione jest spożywanie jego mięsa lub znęcanie się nad nim. Jest pełnoprawnym członkiem rodziny. Legenda głosi, że w przeszłości pies miał znacznie większą długowieczność niż człowiek. Ponadto podczas ceremonii przejścia w dorosłość konieczny jest również pokłon przed nim. 

           Jezioru Lugu

W okolicach Jeziora Lugu istnieje legenda:

 Na początku świata, gdy niebo oddzieliło się od ziemi, władca Niebios Abaduo stworzył ludzi i zwierzęta. Początkowo żyły one wiecznie; kiedy jednak zaczęło się na ziemi robić tłoczno, Abaduo stwierdził, że trzeba im ograniczyć długość życia. Pewnej nocy, gdy wszystkie zwierzęta posnęły, zaczął liczyć na głos - w zależności od tego, czy kto się obudził szybko, czy późno, miał żyć albo dłużej, albo krócej.

Władca Niebios zaczął liczyć od pięciu tysięcy. Gdy doszedł do czterech i pół, obudził się feniks - dlatego żyje tyle właśnie lat. Gdy doliczył do 150, obudził się słoń, który w związku z tym może dożyć 150 lat. Na 100 obudził się żółw. Gdy doliczył do 60, obudził się pies, a człowiek obudził się dopiero wtedy, gdy usłyszał trzynaście. Poniżej roku odezwały się tylko owady.

Biorąc pod uwagę cykl życia człowieka, gdyby miał żyć tylko 13 lat, to ludzkość by wyginęła. Ludność zaczęła błagać boga, żeby dał im jeszcze jedną szansę. Abaduo powiedział, że jeśli znajdą zastępców, którzy pójdą na wymianę, to on nie ma nic przeciw temu. Biedny człowiek chodził więc od zwierzęcia do zwierzęcia, prosząc, żeby się z nim ktoś zamienił - jednak wszystkie zwierzęta się odmawiały. Jedynie tylko pies pomógł człowiekowi, w zamian za przysięgę, że zawsze będzie psu wdzięczny.

Stąd więc ludzie żyją 60 lat, a psy 13. Odtąd lud Mosuo czci to poświęcenie w każdy Nowy Rok ofiarowując najpierw psu miskę ryżu z przysmakami.

Dopiero kiedy on się naje do syta, cała rodzina zasiada do stołu. Z czasem z kolejności tego, za co się pies zabiera - za mięso, ryż czy zupę - nauczono się wróżyć obfitość przyszłorocznych zbiorów, przepowiadać pogodę, wybierać korzystny dzień ślubu...

                                              ღ☆ღ¸¸.•*¨*••.¸¸ღ☆ღ¸¸.•*¨*••.¸¸ღ☆ღ¸.•*¨*ღ☆ღ¸.•*¨*¨*••.¸¸ღ☆ღ¸.

Chiny to kraj składający się z 56 grup etnicznych. Kultury mniejszości etnicznych oferują również własne znaczenia dotyczące statusu psa w zbiorowej wyobraźni. Tak więc kultura mandżurska, występująca w północnych Chinach, okazuje niezwykły szacunek dla tego zwierzęcia. Ponieważ pies zarówno odważny jak i rozsądny pomógł ich przodkowi Nurchaczy wyjść z trudnej sytuacji. Stąd szereg zwyczajów związanych z tym wierzeniem. Mandżurowie mają szczególne upodobanie do psów: zgodnie z ich zwyczajami zabrania się bicia lub zabijania tego zwierzęcia. Lepiej też nie jest gonić psa!

 Mandżurowie nie jedzą psów, nie noszą czapek z psiej skóry w domu ani ubrań z psiej skóry na zewnątrz.

Wśród niektórych mniejszości w południowych Chinach pies jest również uważany za najlepszego towarzysza i najlepszego przyjaciela człowieka. W przypadku narodowości Jingpo, Lahu, Lisu, Yao i Han podczas niektórych festiwali kulturalnych, ludzie rezerwują pierwszą miskę ryżu dla psa.

                     

Pekińczyk

   Jak sama nazwa wskazuje, rasa ta pochodzi z Pekinu. Jego obecność została tam potwierdzona tysiąc lat temu. Te psy były własnością cesarza i żyły za wysokimi murami Zakazanego Miasta. Pekińczyk zawdzięcza ten przywilej swojej ciekawej fizjonomii. Dawna legenda głosi, że ten zabawny piesek z płaskim pyszczkiem narodził się z miłości lwa i małpy. Uważany jest zatem za istotę nadprzyrodzoną, co zasłużyło mu na życie na dworze cesarskim. Gdziekolwiek udawał się cesarz zawsze był otaczany kilkoma pekińczykami. A kiedy umierał, jego psy były składane były w ofierze, towarzysząc mu w śmierci i chroniły go w życiu pozagrobowym.

 Pewnego dnia w październiku 1860 roku cesarz Xianfeng w pośpiechu opuścił swój pałac… Anglicy stanęli u bram Pekinu!

    Przez bardzo długi czas Chiny wierzyły, że mogą ignorować Anglię i resztę świata. Przez wieki Anglicy coraz bardziej naciskali na handel z Państwem Środka, chcieli importować herbatę, jedwab i porcelanę… wysyłają więc do Pekinu kilka misji dyplomatycznych. Chińskie władze są nieugięte: nie chcą mieć do czynienia z Anglikami ani z nikim innym. Jednak drzwi wydają się być uchylone, gdy Brytyjczycy oferują opium z Indii. Chińczycy kochają opium. I to rozwściecza cesarza, który widzi rozwój handlu z zagranicą, czego nie chciał.

 Cesarz następnie nakazał zamknięcie palarni opium i zniszczenie jego wszystkich zapasów. Anglicy biorą tę rezolucję za prowokację i decydują się na wojnę z Chinami. Jesteśmy w 1839 roku, tak rozpoczyna się pierwsza wojna opiumowa, pod koniec której Anglicy zdobywają Hongkong. Anglicy wracają kilka lat później, by rozpocząć drugą wojnę opiumową. I tym razem, w 1860, udają się do Pekinu...

Cesarz umiera z rozpaczy

 W tym czasie cesarz Xianfeng rezydował w swoim Pałacu Letnim, kilka kilometrów od Zakazanego Miasta. Wyczuwając zagrożenie, postanawia uciec. Anglicy w towarzystwie Francuzów splądrują, a następnie spalą pałac będący cudem chińskiej architektury.

Z tej masakry pałacu cesarskiego przeżyło tylko pięć pekińczyków (cztery suki i jeden pies). Po II wojnie opiumowej Pałac jest pusty, nie ma cesarzowej, opiekunowie pekińczyków popełnili samobójstwo, 5 zwierząt samotnych i wygłodzonych wpada w ręce wojsk alianckich. Kudłaci jeńcy są o pięknej czerwono-brązowej maści z czarnymi prześwitami. Dwóch jest odmiennych, jeden jest czarno-biały a drugi beżowo-biały. Małe psy, które Anglikom wydają się bardzo dziwne i dlatego postanowią sprowadzić je do Anglii.

Szczęśliwcami, nowymi psimi właścicielami są admirał Lord John Hay i pewny oficer marynarki, każdy z nich sobie bierze po dwa pieski. Zaś piąty, beżowo-biała suka, wpada w ręce angielskiego generała Dunne, który go ofiarowuje królowej Wiktorii. Królowa ochrzciła sunię imieniem Looty (Łup).

     

                                                                 

W Pekinie to jakby początek końca. Cesarz zmarł w następnym roku – podobno z żalu. Jego konkubina, Cixi, zostaje cesarzową wdową i posiada również kilka „psów lwów”, jak je tam nazywano.

 Kiedy zmarła w 1908 roku w Zakazanym Mieście, wszystkie psy, które jeszcze żyły, zostały złożone w ofierze. I tak pekińczyk, ten nieco nadprzyrodzony piesek, który uszczęśliwiał tak wielu cesarzy, zniknął na dobre z Pekinu.

                                       

Epilog

Psiaki spotkane na mych chińskich dróżkach:

https://www.youtube.com/watch?v=ldZVqBAJMhs&list=UULFJlPR7ks3OeFJkzw6LSID5g&index=31