"Wiem, że nie dla nas wiedza o Smoleńsku czy Saratowie"

 

"Biedna ludzkość, koczuje na dworcowych płytach.

 Uszate czapki, chustki, waciaki, tołuby.

 Śpi pokotem, czeka na pociąg. Zawiewa mrozem od drzwi.

 Wchodzą nowi, strząsają śnieg, przybywa błota.

 

 Wiem, że nie dla nas wiedza o Smoleńsku czy Saratowie.

 Co i lepiej. Kto może, niech unika

 Współczucia, tego bólu wyobraźni.

 Więc nie będę dokładny. Ledwo urywki, zarys.

 

 Ukazują się. Jest ich czworo. Trzech mężczyzn i kobieta.

 Skóra ich długich butów miękka, pierwszej klasy,

 Kurty z drogiego błamu. Ruchy pewne, zwinne.

 Prowadzą na smyczy wilczury. Spójrzcie na nią,

 Szeroką, trochę senną, dobrze wykochaną,

 Spoglądającą wzgardliwie spod czapki bobrowej.

 

 Czyż nie dowodzi jasno, do kogo należy władza,

 Kto bierze tu nagrodę? Ideologiczną,

 Jeżeli kto tak woli. Bowiem nic tu nie jest

 Jawne, zawsze w przebraniu rytualnej frazy,

 Chociaż strach jest prawdziwy, ludzie pokorni,

 I tam, skąd jedzie tych czworo, w śnieżnej zawiei,

 Prawdziwy drut kolczasty, wyszki obozu.

 

 Na Kongresie Obrońców Kultury w Paryżu,

 Wiosną 1935, mój kolega student

 Wędrujący po Europie, Gunther z Marburga,

 Śmiał się. Wielbiciel Stefana George,

 Pisywał wiersze o rycerskich cnotach

 I nosił kieszonkowe wydanie Nietzschego.

 Miał następnie zginąć, może pod Smoleńskiem.

 Od czyjej kuli? Jednego z tych śpiących?

 Nadzorcy z wilczurami? Więźnia zza drutów?

 Tej Nadii albo Iriny? Nic nie wiedział o nich."

Czesław Miłosz  "Wykład III" z "Sześć wykładów wierszem" z tomu "Kroniki" Instytut Literacki, Paryż, 1987.