Jakie koleje regionalne powinny powstać w Polsce?

Adam Fularz

Na zachodzie Europy idea kolei regionalnych spowodowała prawdziwe odrodzenie transportu szynowego. Koleje, szczególnie te pasażerskie, to monopole naturalne, i ich poprawna organizacja jest niebywale trudna. Na tym tle sukces kolei regionalnych to głównie lepsze, decentralne zarządzanie oraz większa kontrola społeczna ze strony władz lokalnych, którym często takie przedsiębiorstwa podlegają, bezpośrednio od nich otrzymując dotacje. Duże znaczenie ma tez przełamanie monopolu centralnie zarządzanej kolei państwowej i związany z tym wzrost elastyczności w zarządzaniu. W każdym bądź razie liczby pasażerów znacząco wzrosły na liniach które przestały być kolejami sieci krajowej:

Tab. Wzrost liczby pasażerów po przejęciu linii kolei federalnej DB AG przez regionalne przedsiębiorstwa kolejowe w RFN

- Eisenbahnen und Verkehrsbetriebe Elbe-Weser GmbH
linia Buxtehude-Bremervoerde: 300-procentowy przyrost pasażerów
- Duerner Kreisbahn GmbH
linia Heimbach-Dueren: 121-procentowy przyrost pasażerów (1989-1997) ; 1998 : wzrost o 222 procenty od roku 1989
linia Dueren-Juelich: 390-procentowy przyrost pasażerów (1989-1997) , w roku 1998 :wzrost o 506 procent od roku 1989

- Westerwaldbahn GmbH
linia Daadetalbahn: 854-procentowy przyrost pasażerów (1994-1998)
- Hessische Landesbahn GmbH
linia Taunusbahn: 473-procentowy przyrost pasażerów (od września 1993)
- Wuerttembergische Eisenbahngesellschaft mbH
linia Schoenbuchbahn: 112-procentowy przyrost pasażerów (niż prognozowano, 5300 pasażerów dziennie)
linia Wieslauftalbahn: 277-procentowy przyrost pasażerów (4900 pasażerów dziennie)

[za : Ralf Busch, Heike Hoehnscheid, "Wettbewerb im Eisenbahnverkehr", w: "Der Nahverkehr" 10/2000, częściowo uaktualnione].

W RFN dzięki reformie kolei jeszcze więcej linii kolejowych znalazło się w gestii operatorów niepaństwowych. Pod tym terminem-parasolem kryje się cały szereg podmiotów prywatnych i samorządowych. Badacze zajmujący się tym tematem zauważyli znaczną innowacyjność regionalnych przedsiębiorstw kolejowych- o wiele szybciej przyjmujących innowacje technologiczne niż powolna i o wiele bardziej podlegająca politycznym wpływom kolej państwowa.

To regionalne i lokalne podmioty wiodą prym w innowacjach, w nowym podejściu do klienta, w obniżaniu kosztów. Rozbicie monolitu kolei ogólnokrajowej na szereg regionalnych spółek to bardzo dobry sposób na wymuszenie zmian w kolei państwowej- mechanizm innowacyjności uruchomiony przez przedsiebiorstwa regionalne jest najlepszym reformatorem skostniałych struktur polskiego ogólnokrajowego przewoźnika Przewozy Regionalne.

Po reformie Przewozy Regionalne oraz PKP INTERCITY zajęłayby się tylko obsługą linii magistralnych i głównych, a koleje regionalne zajęłyby się rozwojem w regionach, gdzie jest niebywale dużo do zrobienia. Po reformie przewozy pasażerskie maja szanse się odrodzić i wrócić do poziomu 700-800 mln pasażerów rocznie. Ta reforma kolei- to najtańszy sposób reformy, polegający na stworzeniu rozwojowego, prokonkurencyjnego środowiska dla kolei w Polsce. Koleje regionalne przejęłyby część pracowników i taboru od obecnie działających na rynku podmiotów.

Tabela: Proponowane koleje regionalne, niezależne od przewoźników ogólnokrajowych w Polsce.

Kolej Bieszczadzka - przejęłaby lokalne linie kolejowe na terenie Bieszczad i obsługiwałaby ruch na tym obszarze.
Beskidzka Kolej Górska- przejęłaby obsługę pociągów regionalnych na Żywieczczyźnie i u podnóża Tatr.
Kolej Sądecka- przejmie połączenia Nowy Sącz- Limanowa- Chabówka, połączenia osobowe do Muszyny, Krynicy i Tarnowa.
Kolej Górnej Wisły- przejęłaby linie lokalną do Wisły Głębce i obsługiwałaby ruch regionalny Śląska Cieszyńskiego.
Kolej Doliny Nysy- spółka ta obsługiwałaby linie regionalne południowej części województwa opolskiego.
Kłodzka Kolej Górska- spółka ta przejęłaby obsługę pociągów regionalnych na terenie Kotliny Kłodzkiej- czyli linie do Kudowy i do Stronia. PR obsługiwałyby tylko szlak do Międzylesia.
Sudecka Kolej Górska-spółka ta obsługiwałaby najbardziej malowniczą linię kolejową w Polsce- z Kłodzka do Wałbrzycha.
Świętokrzyska Kolej Regionalna- spółka ta obsługiwałaby regionalne linie kolejowe na terenie woj. świętokrzyskiego.
Kolej Nadwiślańska- przejęłaby linię (Warszawa- )- Nasielsk- Sierpc- Toruń.
Kolej Białowieska - przejęłaby obsługę połączeń pasażerskich z Siedlec do Czeremchy, Hajnówki i Cisówki.
Kolej Doliny Wisły- obsługiwać będzie tzw. Kolej Lewego Brzegu Wisły z Torunia przez Grudziądz i Kwidzyń do Malborka
Bialska Kolej Aglomeracyjna- obsługiwałaby linie kolejowe w okolicach Bielska Białej, relacje do Żywca, do Zwardonia.
Kujawska Kolej Regionalna- obsługiwać będzie ruch regionalny na liniach lokalnych w woj.kujawsko- pomorskim.
Kolej Jezior Mazurskich- przejęłaby linię z Olsztyna przez Szczytno i Pisz do Ełku.
Mazurska Kolej Regionalna- przejęłaby resztę lokalnych połączeń kolejowych na Mazurach.
Warmińska Kolej Regionalna- przejęłaby linię z Elbląga do Braniewa, zarówno tą nadzalewową jak i drugie połączenie. Możliwe jest także przejęcie przez tą kolej połączeń Braniewo- Olsztyn. Zarząd Elbląga już wyraził zainteresowanie losem nadzalewowej linii, która mogłaby być przejęta przez Tramwaje Elbląskie.
Kolej Kaszubska- przejęłaby zagrożone zamknięciem linie na Kaszubach oraz stanowiłaby element patriotyzmu regionalnego Kaszubów, tak samo jak EUSKOTREN w kraju Basków lub ScotRail w Szkocji. Projekt regionalizacji tej linii opracowywało już UBB, jednak brak bliższych danych na ten temat.
Nadmorska Kolej Helska (Kolej Półwyspu Helskiego)-przejęłaby linię regionalną na półwysep Hel- przez Puck, Redę.
Słowińska Kolej Nadmorska- Kolej ta obsługiwałaby ruch na linii Łeba- Lębork. Już kiedyś zarząd miasta Lęborka wyraził zamierzenie przejęcia linii Lębork- Łeba.
Bałtycka Kolej Regionalna- przejęłaby ruch pociagów osobowych na liniach : Koszalin- Kołobrzeg, Kołobrzeg- Białogard i część ruchu podmiejskiego wokół Koszalina.
Kolej Wielkopolska- przejęłaby linię kolejową Poznań- Wągrowiec- Bydgoszcz, z celem jej rozbudowy do roli połączenia pospiesznego alternatywnego do trasy przez Inowrocław.
Chojnicka (Tucholska) Kolej Regionalna- przejęłaby część połączeń regionalnych w tym słabo wyposażonym w infrastrukturę drogową regionie.
Kolej Gryficka- Przejęłaby linię kol. Goleniów- Kołobrzeg.
Ustecka Kolej Morska- przejęłaby ruch na linii do Ustki.
Zachodniopomorska Kolej Regionalna- przejęłaby linie regionalne w okolicach Szczecinka.
Kolej Doliny Noteci- dla obsługi połączeń osobowych z Piły do Krzyża oraz Nakła i Bydgoszczy.
Kolej Wolińska – przejęłaby ruch pasażerski na linii Wysoka Kam.- Kamień Pom. oraz część połączeń osobowych ze Szczecina do Świnoujścia.
Gorzowska Kolej Regionalna- na początku organizacja ta obsługiwałaby linię Gorzów Wlkp. -Międzyrzecz- Zbąszynek, gdzie istnieje duże zapotrzebowanie na kolej regionalną w tym uczęszczanym korytarzu transportowym doliny Warty i Obry. GKR przejęłaby następnie także ruch podmiejski wokół Gorzowa Wlkp, który może zostać bardzo dobrze zorganizowany i ulepszony poprzez budowę nowych przystanków w centrum Gorzowa i rewitalizację licznych linii wychodzących promieniście z tego silnego ośrodka przemysłowego.
Żarsko- Żagańska Kolej Regionalna (Wschodniołużycka KR)- przedsiębiorstwo to, powstałe z majątku Przewozów Regionalnych przejęłoby ruch pasażerski na liniach regionalnych w południowej części województwa lubuskiego. Spółka ta obsługiwałaby linie: Głogów- Żagań- Żary, Żagań- Żary- Zielona Góra, a także pociągi z Żagania do Forst. W dalszej perspektywie spółka mogłaby rewitalizować linie lokalne.
Zielonogórska Kolej Aglomeracyjna- w regionie Zielonej Góry widać potrzebę utworzenia lokalnej spółki, która obsługiwałaby z wysoką częstotliwością linie podmiejską Zielona Góra – Nowa Sól. Spółka ta powinna zostać wyposażona w tabor typu EZT do realizacji tego zadania. Spółka ta powinna również obsługiwać linie Zielona Góra- Gubin- Guben oraz częściowo linię do Żar.
Wolsztyńska Kolej Regionalna- spółka ta obsługiwałaby linię Zbąszynek- Wolsztyn-Leszno oraz linię Wolsztyn- Grodzisk Wlkp.- Poznań. Spółka ta mogłaby w późniejszym okresie czasu doprowadzić do rewitalizacji linii Wolsztyn- Sulechów oraz Wolsztyn- Nowa Sól- (Zielona Góra)
Kolej Kotliny Jeleniogórskiej- w tym regionie potrzebny jest regionalny przewoźnik, który lepiej odpowiadałby potrzebom mieszkańców. Samorządy już próbowały stworzyć taką organizację (zawarto porozumienie czterech powiatów i stworzono projekt statutu), lecz z braku środków na prowadzenie przewozów i tabor pasażerski nic nie udało się do tej pory uruchomić. Na lokalną kolej oczekują samorządowcy z Lwówka i Wlenia, którzy sądzą, iż taka kolej lepiej odpowiadałaby potrzebom komunikacyjnym mieszkańców i są członkami Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Samorządów na Rzecz Kolei Lokalnych.
Dolnośląska Kolej Regionalna- spółka ta przejęłaby obsługę połączenia Legnica- Jaworzyna- Ząbkowice i linie regionalne na Dolnym Śląsku. Spółka już powstała pod nazwą Koleje Dolnośląskie.
Zamojskie Koleje Regionalne- organizacja przejęłaby obsługę pociągów regionalnych na liniach Zamojszczyzny
Kolej Doliny Bugu- przejmie obsługę linii lokalnej Chełm- Włodawa.
Staropolska Kolej

Regionalna- Kolej ta obsługiwałaby linie regionalną z Tarnobrzegu przez Mielec do Dębicy oraz mogłaby przejąć inne połączenia w tym regionie.
Częstochowska Kolej Regionalna- przejmie linie kolejowe i zapewni obsługę połączeń osobowych do Chorzewa-Siemkowic, Herbów, Koniecpola, Kielc i innych linii wokół Częstochowy.
Górnośląska Kolej Aglomeracyjna- przejmie obsługę pociągów aglomeracyjnych GOP. Obecnie powstaje spółka Koleje Śląskie.
Kolej Górnośląska- przejmie obsługę połączeń regionalnych w GOP.
Warszawska Kolej Aglomeracyjna- przejmie część ruchu podmiejskiego w Warszawie, powstanie z wydzielenia części miejskiej spółki Koleje Mazowieckie.
Legnicko- Głogowska Kolej Aglomeracyjna- Proponuję stworzenie lokalnego przewoźnika kolejowego do obsługi relacji Legnica- Lubin- Polkowice- oraz Legnica- Głogów. Na przykład Legnicko- Głogowską Kolej Aglomeracyjną - spółkę z udziałem PKP i samorządów.