Zadłużenie Polski może być wielokrotnie wyższe

Mam mieszane uczucia odnośnie wyliczeń długu publicznego firmowanego fundacją pana Leszka Balcerowicza. Jak podają w metodologii, wyliczenia te nie zawierają kosztów wypłat świadczeń emerytalnych do jakich zobowiązany jest rząd z tytułu prowadzenia działalności ubezpieczeniowej (ZUS), ograniczającej się do przejedzenia i wydania wszystkich przeszłych składek ubezpieczeniowych. Gdyby ZUS działał jako firma prywatna, nazwalibyśmy ją oszustwem na zasadzie piramidy finansowej. Gdyby nie to, że właścicielem ZUS jest rząd, firma, już dziś zmuszona do zaciągania kredytów w bankach komercyjnych aby opłacać swoje zobowiązania, już znikłaby z rynku.

Widząc dziś sumę na tablicy przy metrze Centrum, mniemam że popełniono pomyłkę. Reaguję tylko dlatego iż tablicę wystawiono na widok publiczny, metodologii obliczeń zaś zbytnio nie dyskutowano w środowisku.

Autorem dzieła na którym wzorowałem moją metodologię obliczeń jest Janusz Szlęzak, autor pracy „Prognoza demograficzna dla Polski. Próba szacunku zadłużenia państwa z tytułu ubezpieczeń emerytalnych.” Wzorowałem się także na „Prognozie wpływów i wydatków funduszu emerytalnego do 2060 roku” autorstwa rządowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Dane te opierają się o prognozy wydłużającego się trwania życia. Dane te opierają się o z góry nieaktualną liczbę ludności: nie ujmuje ona już obecnie ok. 1,5- 2 mln emigrantów w Wielkiej Brytanii, 0,4 mln w RFN, 0,2 mln w Irlandii etc.

Próbując ocenić skalę rzeczywistego zadłużenia Polski uwzględniam przyszłe zobowiązania emerytalne, przejedzone na „konsumpcję dzisiaj”. Normą krajów o rządach prawa, i to już od czasów starożytnych, było oszczędzanie na poczet przyszłych wydatków w okresie emerytalnym. System stosowany w Polsce, nazywano, ironicznie zapewne, „umową międzypokoleniową”, choć w istocie jest to konsumpcja na poczet naszych dzieci.

W tej całej układance środki rzeczywiście reinwestowane, zarządzane przez OFE, tak zwanego drugiego filaru, nie odgrywają niemal żadnej roli, będąc marginalnym ułamkiem całkowitego zadłużenia. Wynoszą tylko w sumie 201 miliardów PLN (wg stanu na lipiec 2010). Tylko drobna część składki emerytalnej jaką płacimy obecnie idzie w oszczędności. Pierwsza emerytura, jaką wypłacono emerytowi po 10 latach oszczędzania, wyniosła 23,65 PLN miesięcznie. Koszty zarządzania OFE pochłaniają ok. 10 % składek.

Metoda zakładkowa (Umlageverfahren, Pay-go) jest stosowana w finansowaniu zabezpieczeń emerytalnych m.in. USA (ale tylko Social Security, i jedynie częściowo), Japonii, Austrii, pierwszego filaru w Szwajcarii, oraz w RFN, gdzie subwencje do tego systemu pochłaniają 1/3 budżetu federalnego.

Mojego modelu jeszcze nie ukończyłem, muszę zliczyć wartość zadłużenia przypadającą na aktualną populację Polski, licząc kohortami demograficznymi, oraz zdyskontować salda niedoborów w systemie emerytalnym. Już obecne zdyskontowane wydatki ZUS do roku 2065 wynoszą 8,83 biliona PLN. Dług Polski szacuję jedynie pobieżnie na co najmniej kilka bilionów PLN. Do tego dochodzą rozmaite czynniki o których egzystencji dowiemy się jedynie w kuluarach konferencyjnych.

Dziś choćby dowiedziałem się że polska infrastruktura kolejowa nie ma żadnego swojego bilansu, i jej ogromna deprecjacja, oceniana przeze mnie na 100- 150 miliardów złotych, nie znalazła odbicia w rachunkach narodowych. Tak samo nie wliczono deprecjacji sieci drogowej, ani na przykład skomunalizowanych tysięcy kamienic pokrywających centra miast Ziem Odzyskanych. Deprecjacja tego majątku w samej tylko Legnicy może sięgać 3 miliardów PLN, w skali całych Ziem Odzyskanych czy kraju, gdzie ten majątek kamienic komunalnych często dziś przypomina lub wręcz stanowi slumsy, skala deprecjacji to setki miliardów. Można mieć ogromne zastrzeżenia co do wiarygodności danych makroekonomicznych, pomijających deprecjację czy slamsyfikację majątku publicznego. Mam również ogromne zastrzeżenia do wiarygodności GUS jako instytucji- dziury w statystykach są zatrważające, a poziom szczegółowości- nie wart nawet krytyki. Ta instytucja to skamielina.

Moje obliczenia: