METODOLOGIA ODKRYĆ W NAUKACH
PRZYRODNICZYCH I ŚCISŁYCH
WIZJA ASTRONOMII PLASTYCZNEJ
Zdumiewająca, żenująca prawda jest (...) taka, że naukowcy nie wiedzą, dlaczego (...) cząstki, z których wszystko się składa, mają w ogóle jakąś masę. W 1964 roku pewien fizyk ślęczał nad równaniami w swoim gabinecie w Edynburgu, gdy nagle natknął się na rozwiązanie, które zdaniem większości uczonych może być odpowiedzią na to pytanie. Peter Higgs wyobraził sobie niewidzialne pole sięgające do każdego zakątka kosmosu. Na początku czasu było ono nieaktywne, ale gdy nowo powstały Wszechświat zaczął się rozszerzać i ochładzać, przebudziło się do życia i wyraźnie zaznaczyło swoją obecność. W tym momencie podstawowe składniki materii utraciły swą nieważkość i stały się ciężkie. Bezmasowe cząstki zyskały masę. Konsekwencje tego zdarzenia możemy dostrzec wszędzie wokół nas. Są podstawą naszego istnienia. Bez tego pola Wszechświat wypełniałaby gwałtowna zawierucha cząstek pędzących na wszystkie strony z prędkością światła. Znane nam atomy i cząsteczki nigdy by nie powstały. Kosmiczna materia nigdy nie utworzyłaby skupisk i nie powstałyby galaktyki, gwiazdy ani planety. Wszechświat nie miałby znanej nam struktury – życie nigdzie nie mogłoby się w nim zagnieździć.
Ian Sample, Peter Higgs. Poszukiwania boskiej cząstki
W latach 90 zebrałem dane empiryczne dotyczące widocznego przyspieszenia wszystkich technologii opartych na informacji i dążyłem do udoskonalenia modeli matematycznych leżących u podstaw tych obserwacji. Opracowałem teorię, którą nazwałem prawem przyspieszających zwrotów, wyjaśniającą, dlaczego procesy technologiczne i ewolucyjne zazwyczaj rozwijają się według modelu wykładniczego (...).
Ray Kurzweil, Nadchodzi Osobliwość
fizyka cząstek elementarnych w cudowny sposób wiąże się z innymi dziedzinami nauki. (...) Zdobyliśmy już większą część informacji o możliwościach naszej próżni i jej stanach pobudzenia (tym właśnie są cząstki – stanem „pobudzenia” próżni).
Leon Lederman, Christopher Hill, Dalej niż boska cząstka
1.1 EMPIRYKA POLA AKCELERACJI
Podstawowym pytaniem dla teorii rozwoju biograficznego jest to, czy w ogóle istnieje coś takiego jak akceleracja (czyli swoiście samoistne przyspieszenie, skok tempa rozwoju). Jest to podstawowy problem tak dla tzw. zdrowia, jak i twórczości.
Dowodem tych zjawisk jest wypowiedź empiryczna jednego z badanych, studenta politechniki (badanie z 1978 r.), który stwierdził, że „od mniej więcej końca szkoły średniej był u mnie wolny, ale stały postęp, i było stopniowo coraz lepiej”.
Takie zjawisko „poprawy” jest cechą reintegracji, czyli syntezy osobowości po zakończeniu etapu integracji wstępnej (tzw. edukacji), a czasem dezintegracji. (Jest to swoisty przełom kopernikański i niejako zwrot o 180 stopni. Ważne jest tu to, że ten proces, który dobrze ilustruje krzywa rozwoju i twórczości na wykresie, nie musi istnieć „zawsze”, ale jest szczególnie od pewnego momentu, swoistego „punktu zero”). Podobnie jak wyżej, wypowiadali się w badaniu inni badani, mówiąc, że „teraz jest u mnie lepiej, niż przed pół rokiem” (badanie z 1977 r.). Tak samo u jednej z osób stwierdzono, że „teraz będzie stały postęp i poprawa” (badanie z 1984 r.), i rzeczywiście, taki proces wystąpił, co przejawiło się z czasem w wykładniczym tempie rozwoju i twórczości, aż do poziomu odkryć. (Całe to zjawisko objawić się może tym, że w takich osobach jest coś, co otoczenie ich zaraża optymizmem).
Fakt, fenomen syntezy, „zrastania się” osobowości po kryzysie opisany został w wielu teoriach związanych z psychobiografiami. Tak jest w koncepcji Henriego Oraisona, który stwierdził, że po depresji, niepowodzeniu życiowym, porażce, pojawia się często rozwiązanie problemu życiowego jako zdrowie (teoria twórczość – strata-restytucja). Podobnie według Alfreda Adlera kompensacja braku może być źródłem znaczących osiągnięć życiowych. Znana jest też teoria dezintegracji pozytywnej Kazimierza Dąbrowskiego, gdzie wielopoziomowa integracja etyczna, przejawiająca się twórczością, głównie humanistyczną, jest cechą wybitnych jednostek (tacy byli F. Chopin, S. Kierkegaard, A. Lincoln, F. Kafka, V. van Gogh, C. Norwid, J. Korczak). Osobną koncepcją jest akceleracja, podejście pedagogiczne, związane z wczesnym rozwojem dziecka i ucznia w szkole (koncepcja Aldony Kopik), opisujące akcelerację jako przyspieszenie rozwoju w zakresie motoryki, emocji i intelektu, związane ze zjawiskiem Wygotskiego (jako najbliższa sfera rozwoju).
Jednak zjawisko reintegracji i kolejnej po niej fazy, akceleracji, u ludzi dorosłych, ściśle łączące się ze znacznymi odkryciami w naukach przyrodniczych i ścisłych jako coś, co można określić jako to, że „jest coraz lepiej”, stanowi odrębny fenomen i coś jeszcze w powyższym znaczeniu nieodkryte.
Podobna sprawa – istnienia pewnego mechanizmu, pola, występuje już w fizyce. Na przykład w latach 70.-90. pytano, czy istnieje pewien mechanizm rozwoju materii, tzw. oddziaływanie elektrosłabe, czego dowodem byłoby istnienie cząstek elementarnych wuonów i zetonów. To z kolei potwierdziłoby istnienie tzw. pola Higgsa (cząstka, bozon Higgsa, jest odpowiedzialny za nadawanie masy innym cząstkom, stając się warunkiem ewolucji, rozwoju i życia we Wszechświecie) (co odkryto w ośrodku europejskim CERN w 2012 r.).
Podobnie podstawowe w psychologii życia, biografice i twórczości jest istnienie „pola samoistnego postępu”, którego przejawem jest reintegracja, a tym bardziej akceleracja. Czasem odbywa się to na zasadzie „krok do tyłu – dwa kroki do przodu”, jednak chodzi o istniejącą stałą tendencję.
Podobny mechanizm występuje w ekonomii. Istnieje tu, związany szczególniej z działaniem techniki, wzrost gospodarczy, mimo że lokalnie wystąpić mogą kryzysy, stagnacje, depresje, recesje itp. (tak jak w wysoko rozwiniętej technologicznie Japonii w pewnym okresie jej historii), choć często po przekroczeniu tzw. dna kryzysu, następuje wzrost gospodarczy. Jednak tendencja światowej gospodarki ku „wolnemu, ale stałemu postępowi” (tak jak w rozwoju psychologiczno-biograficznym) jest faktem empirycznym (i podstawą ostrożnego optymizmu).
1.2. (POWSTAJĄCA) WAGA TERMODYNAMICZNYCH PROCESÓW ROZWOJOWO – AKCELERACYJNYCH
Akceleracja (przyspieszenie) rozwojowo-biograficzna działa podobnie do kosmogonicznej akrecji (czyli skupiania grawitacyjnego materii, aż do uzyskania przez lunozymal, protoksiężyc lub planetozymal, protoplanetę masy na tyle, aby rozpoczęło się wykładnicze przekształcenie się obiektu aż do uzyskania masy ziemskiej), ta zaś podobnie do kosmologicznego pola Higgsa, które w początkach istnienia Wszechświata (i obecnie) nadało cząstkom masę.
Nie jest to porównanie metaforyczne, gdyż na gruncie termodynamiki twórczości, planeto- lub lunogenezy oraz kosmologii są to rzeczywistości podobnego rodzaju (monistycznie).
Podstawą skoku jakościowego w rozwoju jest (związane z trudnością) przejście z tzw. monofigury (struktury podprogowej o mniejszej wadze i znaczeniu) do poziomu polifigury (start ku późniejszej osobliwości), a tym bardziej megafigury. Megafigura to poziom hiper-teorii w procesach biograficznych, masy obiektu porównywalnej z ziemską w ewolucji procesów w dysku protoplanetarnym lub protolunarnym lub masy tworzącej atom (tu mechanizmem napędzającym te procesy jest przechładzanie materii).
W literaturze popularnonaukowej wśród wielu autorów funkcjonuje pewna metafora (choć jest to jedynie analogia, wydaje się, że warto jej poświęcić nieco uwagi, ze względu choćby na deficyt teorii wyjaśniających mechanizmy akceleracyjne w rozwoju twórczym).
1.3. AKCELERACJA POLA HIGGSA
Akceleracja więc to nic innego, jak psychologiczne pole Higgsa (jako odmiana grawitacji?). Istnieją tu swoiste węzły, centra mające wagę – są to hiper-teorie. Czy taki mechanizm wystąpił już w zjawiskach opisywanych przez psychologię?
W pewnym okresie historii psychologii był spór, czy rozwój jest zgodny z teorią atomistyczną czy całościową (gestalt-psychologią). Okazało się na podstawie teorii i badań, że „rację” ma podejście całościowe, syntetyczne.
Jedną z implikacji tej teorii jest psychologia topologiczna (ekologiczna). Tu działa pole sił, które dziś można określić jako generujące aromorfozę – nową jakość. A hiper-teorie to w ewolucji, teorii rozwoju właśnie aromorfozy. Tutaj koncepcje i osiągnięcia twórcze mogą implikować pewne ich znaczenie, wartość i wagę („masę”). Tak samo jak w kosmogonii pojawia się na pewnym etapie planeto- lub lunogenezy obiekt o znacznej masie, rokujący nadzieję na powstanie na nim atmosfery, życia, cywilizacji itp.
To wszystko są mechanizmy cybernetyczne, porównywalne, które obejmują zjawiska na różnych poziomach przyrody i kosmoewolucji. Model ten może być obiecujący w teorii twórczości – akceleracji jako swoistej hiper-psychologii.
Powyższy rysunek autora przedstawia jedno z wyzwań, idei i celów świata – eksplorację kosmosu. Tu widać powierzchnię i przyszłą obecność człowieka na księżycu odkrytej planety pozasłonecznej.
Egzolunarna Miranda – egzoksiężyc planety HD 28185 B
Materiały źródłowe:
K. Dąbrowski, „Wprowadzenie do higieny psychicznej”, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1979.
A. Kopik, „Zjawisko akceleracji rozwoju”, teoria akceleracji, edukacyjni.pl, Internet.
M. Kulczycki, „Psychologiczne problemy poradnictwa”, Acta Universitatis Wratislaviensis No 662, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1982.
H. Oraison, „Porażka jako czynnik twórczy w ludzkiej psychice”, „Znak”, 1963, nr 103/1.
T. Szulga, „Wybrane problemy rozwoju w procesie dezintegracji i integracji”, maszynopis niepublikowany, Wrocław 1994.
T. Szulga, „Egzolunarystyka II. Wizja astronomii plastycznej”, www.ad.astra.salon24.pl, Internet, 2015.
T. Szulga, „Teoria akceleracji. Metodologia odkryć w naukach przyrodniczych i ścisłych. Wizja astronomii plastycznej”, www.ad.astra.salon24.pl, Internet, 2015.
T. Tomaszewski, „Wstęp do psychologii”, PWN, Warszawa 1963.
Tagi: hd 28185 b, akceleracja, pole higgsa
Inne tematy w dziale Technologie
