EGZOLUNARYSTYKA II - Słownik

WIZJA ASTRONOMII PLASTYCZNEJ
SŁOWNIK

aktywność globu –

występowanie wewnątrz- lub zewnątrz-geologicznych procesów i zmian obiegu pierwiastków i związków (np. związanych z wodą – obieg wody) (nieaktywne są np. Fobos i wiele planetoid, bardzo słabo aktywny jest Mars); w początkach tworzenia układów planetarnych i lunarnych a.g. towarzyszyło tworzenie nowych struktur i jakości geologicznych.

aromorfoza –

(obok idioadaptacji) jakościowa ewolucyjna konstrukcja w psychologii, teorii cywilizacji, biologii lub astronomii, osiągnięcie nowego poziomu rozwoju, związanego z przełamaniem termodynamicznej entropii. Ilościowym etapem na drodze do a. są tzw. idioadaptacje, czyli cząstkowe rozwiązania problemu rozwoju. A. w ewolucji to np. gwiazdy, planety grupy ziemskiej, jajorodność, skrzela u ryb, teoria grawitacji Newtona; idioadaptacje to np. pył międzygwiezdny, chitynowe pokrycie odnóży u owadów, grzebień u ptaków, kolaż w sztuce.

astronomia plastyczna –

technika, metoda w astronomii (podobnie jak np. spektrograf, kamera CCD czy koronograf), wykorzystująca obraz plastyczny, której celem jest przedstawienie wiedzy astronomicznej, dotyczącej obiektów kosmicznych (pozaziemskich) i ich realistycznej symulacji; zwłaszcza dotyczy to powierzchni obiektów (globów), zgodnie z założeniem, że wygląd powierzchni z bliska jest taką samą informacją naukową, jak np. masa, promień orbitalny czy skład chemiczny.

Casimira efekt –

zjawisko przyciągania dwóch metalowych, równoległych, obojętnych elektrycznie płyt, wywołane działaniem wirtualnych cząstek, tak że powstaje tzw. ujemna energia. W 1948 r. fizyk holenderski Henrik Casimir, wykazał, że z fizyki kwantowej wynika istnienie ujemnej energii (energii mniejszej niż ma próżnia). Zgodnie z zasadą nieoznaczoności Heisenberga, istnieją wirtualne cząstki, które mogą wywołać energię ujemną. W 1956 r. wywołano doświadczalnie ten efekt. C. e. wraz z teorią tuneli czasoprzestrzennych może stać się, jak przypuszczają niektórzy fizycy, podstawą osiągnięcia prędkości nadświetlnych. Kierunek ten w fizyce wyeksponował nieco zjawisko i teorię tuneli czasoprzestrzennych i związanego z nimi C. e. w stosunku do tzw. paradygmatu tachionowego (tachiony to hipotetyczne cząstki poruszające się z prędkością większą niż światło), umożliwiających osiągnięcie prędkości nadświetlnych. Podobnie istnieje pewien akcent na egzoplanetologię w stosunku do egzolunarystyki.

drugi brzeg –

struktura logiczna, np. w astronomii, węzłowy, naczelny, ważny problem, wyzwanie, cel, wartość i paradygmat danej epoki i cywilizacji; z reguły związany on jest z przyszłymi znaczącymi odkryciami w nauce. W psychologii drugi brzeg to przełom na drodze do osobliwości, czyli sytuacji nieograniczonego rozwoju. W socjologii i technice osobliwość (d. b.) to moment, kiedy sztuczna inteligencja osiągnie poziom intelektualny człowieka i świadomość. Astronom amerykański Otto Struve powiedział kiedyś, że w okresie renesansu paradygmatem (tj. d. b.) był heliocentryzm kopernikański, na początku XX w. kosmologia i odkrywanie innych galaktyk, obecnie jest nim związane zwłaszcza z egzoplanetami (i egzoksiężycami?) życie pozaziemskie, zwłaszcza setiologiczne.

egzoksiężyc –

naturalny satelita, obiekt znajdujący się na orbicie planety pozasłonecznej. Znamy obecnie (stan na 2014 r.) około 100 potencjalnych kandydatów na e. (w tym niektóre planet pozagwiezdnych, „samotnych”, poza układem planetarnym). E. są trudne do badania, jednak ich poszukiwanie zapoczątkowała (głównie w 2012 r.) sonda Kepler; program badawczy przyszłych obserwatoriów kosmicznych (takich jak np. teleskop kosmiczny Jamesa Webba) uwzględnia poszukiwanie i badanie e.

egzolunarystyka –

nauka, część astronomii i egzoplanetologii, obejmująca system hipotez, teorii, twierdzeń i symulacji, dotyczących księżyców planet pozasłonecznych i ich systemów (układów egzolunarnych). E. w pewnej mierze bazuje na lunarystyce, czyli nauce o księżycach planet.

egzoplanetologia –

nauka, część astronomii, zajmująca się teorią i empiryką związaną z planetami pozasłonecznymi. Szczególnie dynamicznie e. rozwija się od lat 90. (wcześniej jeszcze od lat 80. (głównie badania zapoczątkowane przez misję IRAS – od 1984 r.)), kiedy A. Wolszczan w 1991 r. odkrył pierwsze planety pulsara, znaczące tu też były badania D. Queloza, M. Mayora, G. Marcy’ego, P. Butlera i in.. Przełomem w e. są osiągnięcia misji Kepler (od 2009 do ok. 2013 r.), kiedy odkryto ponad 1000 egzoplanet i kilka tysięcy kandydatów na egzoplanety. Obecnie znamy (stan z 05.2015 r.) ponad 1800 potwierdzonych egzoplanet.

figura –

wyodrębniona, znacząca, zauważalna część przestrzeni obrazu astronomii plastycznej; szczególnie ważne są tu tzw. figury detalistyczne, czyli trudne do namalowania. W układzie planetarnym lub lunarnym figury to wyodrębnione, zwykle większe obiekty jako materiał na przyszłe planety lub księżyce, nabywające masę np. drogą akrecji; szczególnie ważne są tu monofigury, polifigury, hiper-figury i megafigury. W astronomii plastycznej monofigury to figury detalistyczne (a więc zapewniające obraz), jednak nie zapewniające znaczącej wartości obrazu. Polifigury to f. detalistyczne w pełni zapewniające obraz astronomii plastycznej i jego wartość naukową. Hiper-figury to f. realizujące przełom w rozwiązywaniu problemu astronomii plastycznej. Megafigury to f. zapewniające dotarcie do drugiego brzegu. W układzie lunarnym monofigury to małe księżyce (lunozymale) przed osiągnięciem masy krytycznej. Polifigury to lunozymale, które przekroczyły masę krytyczną, czyli próg przyrostu wykładniczego (są one trudne do powstania). Hiper-figury to duże lunozymale jako materiał na megaksiężyce. Megafigury to egzoksiężyce wielkości ziemskiej.

hasło obrazu lub tekstu –

ukryty i zawarty w obrazie lub tekście nadsens i wartość naukowa (w astronomii plastycznej – astronomo-plastyczna); z h.o.l.t. wiąże się tzw. paradoks krzyżówki. Tu, podobnie jak układ wyrazów daje ukryty, niczym wyłaniający się z ciemni fotograficznej obraz, szyfr i znaczenie, tak ilościowe figury w obrazie lub kwestie w tekście tworzą nową jakość pozapotoczną o.l.t. Z hasłem związany jest tzw. paradoks pszczoły, kiedy z niepozornych, małowartościowych składników i surowców (tu elementarnych modeli np. w plastyce) powstaje synteza, produkt o znacznej wartości.

hiper-teoria –

teoria, zwłaszcza naukowa, stanowiąca przełom w drodze do drugiego brzegu cywilizacji. O tym, że h.t. istnieją, świadczą dokonania i odkrycia teoretyczne takich ludzi jak np. S. Chandrasekhar, E. Galois, A. Einstein, J. Nash, fikcyjna czołowa postać ksiązki J. Londona „Martin Eden”, M. Zuckerberg. Z reguły w twórczości h.t. jest znaczącym przekroczeniem tzw. progu paradygmatu (aromorfozy).

luneta cyfrowa –

technologia, zwłaszcza w naukach przyrodniczych, umożliwiająca dzięki elektronice i informatyce (głównie cyfrowej) zdobycie znacznie ponadpotocznej, ponadzdroworozsądkowej wiedzy o świecie (podobnie dzięki lunecie Galileusza uzyskano głębszy, dotąd niedostępny obraz kosmosu; podobnie w mikroświecie działa mikroskop). Narzędziami l.c. mogą być kalkulator, komputer, wyspecjalizowany, wyposażony w zaawansowaną elektronikę teleskop (radioteleskop), skaner, drukarka, telefon komórkowy lub kserokopiarka. Szczególne nadzieje z l.c. wiąże egzolunarystyka.

lunozymal –

protoksiężyc, obiekt znajdujący się na orbicie planety (tu chodzi o egzolunozymal, czyli protoksiężyc egzoplanety) w trakcie formowania się układu lunarnego. Z reguły odbywa się to w okresie tzw. wielkiego bombardowania ( w Układzie Słonecznym 4,5 – 3,9 lat temu), kiedy zaraz po wyłonieniu się gwiazdy i dysku protoplanetarnego (i dysków egzoprotolunarnych przy egzoplanetach) wiele jest małych obiektów, które się zderzają, zlepiają i akreują.

okresowy układ planet –

formalny model planet, księżyców, egzoplanet i egzoksiężyców obejmujący ich węzłowe cechy strukturalne (podobnie jak okresowy układ cieczy).

osobliwość -

termin pochodzący z fizyki, gdzie obiekt osiągnął stan nieskończonej gęstości; zwykle dotyczy to czarnych dziur. W psychologii o. to zaawansowany moment twórczego rozwoju wykładniczego jednostki. Tutaj o. jest osiągnięciem drugiego brzegu i megateorii po przekroczeniu progu hiper-teorii. W astronomii osobliwością jest krańcowe przekroczenie tzw. reguły, kryterium Francisa Bacona (że człowiek już nic nowego nie wymyśli); z reguły wiąże się ono (tzn. znaczne wykroczenie poza niego) z setio-cywilizacjami, a zwłaszcza super-setio-cywilizacjami, o znacznym poziomie rozwoju, np. technicznego.

równanie egzoksiężyców –

hipotetyczna struktura, formuła, równanie matematyczne, zawierające istotę, syntezę najważniejszej, a dotyczącej egzoksiężyców wiedzy astronomicznej, planetologicznej i lunarystycznej oraz biolunarystycznej; jest ono prawdopodobnie równaniem aktywności geologicznej egzoksiężyca. W planetologii, np. Układu Słonecznego, ale i części innych układów planetarnych, takim wzorem jest reguła Titiusa-Bodego, zgodnie z którą prawo matematyczne dotyczące orbit planet jest następujące:

a(n) = 0,4 + 0,3 ∙ 2ⁿ, gdzie a to średnia odległość planety od Słońca, n – liczba porządkowa kolejnych orbit, np. Ziemi n = 1, planetoid n = 3 itd. (Neptun jest tu wyjątkiem od reguły). R.e. jest teorią i równaniem formalnym (lub zbiorem równań) węzłowym dla egzolunarystyki.

setiologia –

nauka o cywilizacjach kosmicznych (akronim od sformułowania SETI – Search for ExtraTerrestrial Intelligence – Poszukiwanie pozaziemskich cywilizacji), czyli cywilizacjach kosmicznych rozumnych. Szczególnie chodzi tu o cywilizacje znajdujące się na znacznym poziomie rozwoju. Zakłada się, że setiocywilizacje będą znacznie technicznie przewyższały cywilizację ziemską.

sytuacja zera –

etap na drodze do powstawania struktur np. w twórczości (np. tekstu lub obrazu), planetogenezie lub lunogenezie, w którym występuje tzw. impas, antyteza (deficyt informacyjny) w procesie inkubacyjnym (między tezą a syntezą), tzw. pas ciszy (żeglarze dobrze znają ten stan, kiedy znikąd nie ma powiewu). Z reguły s.z. w przyrodzie jest przełamywana. Szczególne znaczenie s.z. ma w drodze do drugiego brzegu.

tunele czasoprzestrzenne –

hipotetyczne matematyczne i fizyczne konstrukcje, będące połączeniami, drogami „na skróty” (szybciej niż światło), mostami między różnymi, z reguły odległymi miejscami w naszym lub innych wszechświatach, umożliwiające szybkie podróże międzygwiezdne. T.c. łączą się z hipotezą podróży w czasie i tzw. hiperprzestrzeni. Istnienie t.c. jest problematyczne ze względu m.in. na konieczność wykorzystania nieosiągalnych dla naszej cywilizacji wielkości energii i problemy z podróżami w czasie. Matematyczne podstawy geometrii wielowymiarowych przestrzeni, będącej podstawą teorii t.c. stworzył w XIX w. B. Riemann. T.c. są obecnie jednym z istotniejszych paradygmatów hipotetyki fizyki współczesnej.

Powyższe rysunki autora przedstawiają powierzchnię, formy życia i przyszłą obecność człowieka na księżycach odkrytych planet pozasłonecznych.

Instynkt II – egzoksiężyc planety HD 28185 B
Skupiska życia – egzoksiężyc planety HD 10697 B
Sieć – egzoksiężyc planety HD 10697 B
Tajemnica społeczności – egzoksiężyc planety HD 10697 B

Tagi: hd 28185 b, hd 10697 b, egzolunarystyka