PLENER. POLE ZBOŻA – DZIEŃ
ŚREDNI PLAN. Mężczyźni koszą kosami, kobiety żną sierpami. Na plecach niektórych mężczyzn widać przewieszone karabiny.
BUM! BUM! Z przyległego do pola lasu padają strzały. Na jego obrzeżach pojawiają się czarne sylwetki. Kule przeszywają łany zboża. Uzbrojeni żniwiarze zaczynają się ostrzeliwać, pozostali zapadają w bruzdy na polu.
____________
___________
Wraz z nastaniem okresu żniw, dowództwa polskich samoobron na Wołyniu stanęły przed dylematem, jak zapewnić zgromadzonym w nich uchodźcom wyżywienie na najbliższe miesiące. Pola uchodźców czestokroć znajdowały się daleko i bano się samodzielnie wyruszać na ich sprzęt. Zbyt wielu przypłaciło życiem próby powrotu na swoją ziemię. Niektórzy uszli z życiem tylko dzięki pomocy dobrych Ukraińców – np. we wsi Lisznia (Krzemienieckie), jeden z nich czołgał się 4 kilometry, by ostrzec polskich żniwiarzy przed czekającą ich zasadzką upowców.
Zaczęto organizować uzbrojone wyprawy po zboże. Nie pozostawiano go na wysuszenie, jak czyniono w czasach spokojnych. Ładowano od razu na wozy, by snopki suszyć dopiero po powrocie do bazy. W ciągu jednego dnia pole dojrzałego zboża zmieniało się w puste ściernisko. Nie zawsze koszono tylko polskie łany. Kierując się wyższą koniecznością oraz chęcią zrekompensowania doznanych szkód, sprzątano również pola należące do Ukraińców.
31.07.1943 żniwiarze z Przebraża wybrali się w kierunku pobliskiego Jaromla. Tam około godziny dziesiątej doszło do potyczki z oddziałem upowców. Z czasem upowcy zaczęli dostawać coraz większe wsparcie. Polacy wycofali się na skraj lasu jaromelskiego. Z Przebraża przybyły z odsieczą trzy kompanie żołnierzy. Rozgorzała bitwa na linii kilku kilometrów. Napastnicy mieli dwa działka, których ogień spowodował panikę wśród kobiet i dzieci w Przebrażu, z trudem opanowaną. Siły UPA, które atakowały tego dnia Przebraże oceniono na 3500 ludzi. Prawdopodobnie zamierzały one z marszu rozbić całą bazę samoobrony.
Być może szalę zwycięstwa na polską stronę przechyliły dwa działa Przebraża, które zniszczyły upowskie furmanki z amunicją. Po kilku godzinach walki upowcy wycofali się w popłochu.
Powracające do Przebraża zwycięskie oddziały samoobrony napotkały gromadę kilkuset mężczyzn-Polaków uzbrojonych w widły, kosy i siekiery, idącą im z pomocą.
Józef Wachowski – jeden z żołnierzy samoobrony Przebraża, który zginął 31.07.1943r. ________________________
Literatura:
Władysław Filar, "Przebraże bastion polskiej samoobrony na Wołyniu", Warszawa 2007
Władysław Siemaszko, Ewa Siemaszko, "Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945", Warszawa 2000.
Zdjęcie J. Wachowskiego ze strony http://www.wachowscy.com/obrona/obroncy.html
Komentarze
Pokaż komentarze (2)