Światowe autorytety przypominają o polskich ofiarach Wołynia

Już ponad stu światowej sławy naukowców i intelektualistów podpisało się pod listem otwartym, w którym krytykuje się ukraińskie organizacje w Kanadzie za nieuczciwość i wypaczanie historii. Konkretnie chodzi o manipulowanie przy ilości ofiar Wielkiego Głodu i atakowanie wystawy o Holokauście w Canadian Museum of Human Rights, ale także dostaje się kanadyjskim Ukraińcom za szerzenie kultu OUN-UPA i SS Galizien. Sygnatariusze listu przypominają, że organizacje te są „uwikłane w przemoc wobec cywili na masową skalę”, w tym na Wołyniu przeciw Polakom. Wśród nich takie autorytety jak Sir Ian Kershaw, Yehuda Bauer czy Christopher Browning. Tłumaczenie listu zamieszczam na końcu notki.

Być może z polskiej perspektywy, na pierwszy rzut oka, sprawa wygląda na mało istotną ciekawostkę z drugiej półkuli. Jednak tylko pozornie. Jest to pierwsza tak wielka reakcja świata nauki na odradzanie się ukraińskiego nacjonalizmu i nie ma znaczenia, że chodzi o daleką Kanadę a nie jakże bliską Ukrainę. Chodzi o ten sam ukraiński integralny nacjonalizm, będący odmianą faszyzmu, który po II wojnie ewakuował się na Zachód, tam przetrwał w cieplarnianych warunkach (o czym za chwilę) a od 20 lat jest reeksportowany z powrotem na Ukrainę. Myślę, że wydarzenie, które spowodowało całą aferę – atak na kanadyjską wystawę o Holokauście – jest iskrą uruchamiającą reakcję łańcuchową. Sytuacja wybuchowa nabrzmiewała bowiem od dawna, co najmniej od niesławnego aktu Juszczenki ogłoszenia Stepana Bandery bohaterem Ukrainy. Intelektualiści i naukowcy, którzy widzieli w Juszczence demokratę a jego kokietowanie nacjonalistów traktowali jako polityczną grę bez negatywnych konsekwencji, nagle zorientowali się, że to nie żarty. Już wtedy miarka się przebrała, o czym zresztą pisałem, ale jako że młyny nauki mielą powoli, trzeba było na efekty trochę poczekać.

Trzeba w tym miejscu powiedzieć, że tak mocne uderzenie w ukraiński nacjonalizm jest swoistym odreagowaniem na niezwykle dogodne warunki, jakie Zachód stworzył ukraińskiemu nacjonalizmowi po 1945 roku. Z niedawno odtajnionych materiałów amerykańskiego wywiadu wynika, że w obliczu „zimnej wojny” zachodnie wywiady rozpoczęły współpracę z ukraińskimi nacjonalistami uważając ich za niezwykle przydatne narzędzie do walki z ZSRR. Działo się to pomimo świadomości Zachodu co do nieczystej „hipoteki” nowych najemników. Przykładowo, Bandera otrzymywał wsparcie od MI6 pomimo tego iż wiedziano, że ten obraca się w kręgach byłych funkcjonariuszy nazistowskich, że jest „wyjątkowo niebezpiecznym” „typem bandyckim”. Z kolei jego niedawny druh a potem oponent Mykoła Łebed' najął się na służbę CIA, która dobrze wiedziała, że ma do czynienia ze „znanym sadystą i niemieckim kolaborantem”. Łebed' zorganizował w USA prężny ośrodek wywiadowczo-propagandowy, obficie finansowany przez Amerykanów, działający pod przykrywką placówki naukowo-wydawniczej „Proloh”. Poza walką z ZSRR „Proloh” wspierał kultywowanie wśród ukraińskiej diaspory nacjonalizmu i stworzył środowisko pozornie obiektywnych naukowców potwierdzających swoimi badaniami nacjonalistyczną narrację. Łebed do tego stopnia przysłużył się Amerykanom, że gdy w latach 80-tych pojawiły się publiczne podejrzenia co do jego przeszłości, CIA aktywnie go chroniła zaprzeczając jego związkom z nazistami oraz wywierając presję na inne agencje rządowe, by te nie interesowały się zbytnio Łebediem.

Wszelkie próby oskarżeń ukraińskich nacjonalistów o zbrodnie były kwitowane stwierdzeniem, że jest to komunistyczna propaganda wymierzona w ukraińskich patriotów. Paradoksalnie, sprzyjał temu fakt niemożności dokładnego zbadania tych zbrodni w wyniku utraty Kresów przez Polskę. Nie od rzeczy będzie w tym miejscu wspomnieć, że zwalczając ZSRR ukraińscy nacjonaliści znaleźli się na tym samym wózku, co pewna część polskiej emigracji. Działalność „Prolohu” entuzjastycznie oceniał doradca prezydenta Cartera ds. bezpieczeństwa narodowego Zbigniew Brzeziński. Łaskawym okiem patrzyli na nich dyrektor Wolnej Europy Jan Nowak-Jeziorański i szef paryskiej „Kultury” Jerzy Giedroyć. Od tamtej pory datuje się trudna do zrozumienia sympatia i pobłażliwość polskich „liberałów” wobec ukraińskich nacjonalistów.

Jeszcze bardziej specyficzna sytuacja wytworzyła się w Kanadzie, która od XIX wieku była tradycyjnym celem ukraińskiej emigracji. Po II wojnie światowej trafiło do niej 26 tys. ukraińskich tzw. dipisów, wśród których większość była ukraińskimi nacjonalistami. Ludzie ci zdominowali polityczne życie ukraińskiej diaspory. Powstały prężne organizacje wydające swoje gazety i czasopisma, kultywujące ukraińską kulturę i sztukę. Wykorzystały one oficjalną politykę rządu Kanady – multikulturalizm, czyli wspomaganie (także finansowe) mniejszości kulturowych innych niż anglosaska i francuska, do propagowania nacjonalizmu, antysemityzmu, kultu Bandery, SS Galizien i innych zbrodniarzy. Przy pomocy państwa kanadyjskiego powstał Canadian Institute of Ukrainian Studies (CIUS), którego pracownicy (z małymi wyjątkami) uwiarygodniali nacjonalistyczną wersję historii. W cieplarnianych warunkach stworzonych przez kanadyjskie rządy powstał mikroklimat utrzymujący nacjonalistyczne dinozaury w dobrej kondycji. Tak obchody 100-lecia urodzin Bandery i 50-lecia jego śmierci w Edmonton, w obiekcie imienia zbrodniarza wojennego R.Szuchewycza, wybudowanym częściowo za państwowe pieniądze, opisuje ich naoczny świadek /notabene jeden z sygnatariuszy listu otwartego/:

„Uczczenie Bandery zostało połączone z religijnym świętem Pokrowy. Hall udekorowano wielkim obrazem Maryi Dziewicy. Obraz zawieszono ponad krzyżem wykonanym z niebieskiego i żółtego materiału, barw flagi ukraińskiej. Tło było czerwono-czarne, od symboliki OUN odwołującej się do krwi i ziemi. Ten religijno-nacjonalistyczno-faszystowski kolaż był główną dekoracją na scenie. Flagi ukraińską i kanadyjską ulokowano po dwóch stronach tej dekoracji. Po prawej stronie sceny publiczność mogła zobaczyć wielki portret Bandery z datami 1909-1959. Złoty tryzub zwisał ze sceny ponad Matką Boską. Podium pokryto czerwono-czarnym materiałem z tryzubem na górze.”

W tym anturażu odbyła się dziwaczna religijno-nacjonalistyczna uroczystość, której opis można znaleźć pod tym linkiem. Przypominam, że to się odbyło zaledwie 2 lata temu!

Jak widać, na polityce której założeniem było promowanie wielokulturowości, tolerancji i pluralizmu, najbardziej skorzystały totalistyczne typy spod ciemnej gwiazdy, czciciele zbrodniarzy wojennych, faszystów, nazistowskich kolaborantów, nacjonaliści i antysemici – przedstawiający siebie jako demokratów i ukraińskich niepodległościowców. Dziś ludzie ci atakują wystawę o Holokauście w Canadian Museum of Human Rights.

Po demontażu żelaznej kurtyny i upadku ZSRR nacjonalistyczne dinozaury z Zachodu przygotowujące się do tej roli przez blisko 50 lat rozpoczęły retransferowanie swojej ideologii na Ukrainę. Było to tym łatwiejsze, że brakowało rzetelnych badań naukowych nad zbrodniczością ukraińskiego nacjonalizmu. Sprzyjało temu też postępowanie państwa polskiego, które zrobiło niewiele dla ścigania zbrodni OUN-UPA i SS Galizien oraz postępowanie polskich „elit” które zrobiły wszystko, by chronić zbrodniarzy. To jednak nie mogło się udać. Doszło do swoistego wyścigu – z jednej strony ukraińscy nacjonaliści dążący do opanowania Ukrainy i narzucenia tam swojej narracji, z drugiej strony środowiska kresowe dokonujące niemal samodzielnie ogromnego wysiłku dla udokumentowania tych zbrodni oraz uczciwi naukowcy z zagranicy, wraz z otwieraniem się archiwów odkrywający prawdę o OUN, UPA i SS Galizien. Zdeterminowani w swojej pracy tym bardziej, im bardziej agresywni i ekspansywni stawali się ukraińscy nacjonaliści.

Jesteśmy tak blisko „upowskiej Norymbergi”, jak nigdy dotąd. Może nie w sensie dosłownym, ale przynajmniej symbolicznie. List „100 sprawiedliwych” to tylko iskra, która, jak powiedziałem, wywoła wybuch. To zapowiedź nadchodzącej burzy. Wkrótce na ukraiński nacjonalizm spadną kolejne gromy. Zastanawiam się tylko, co wówczas zrobią jego nasi rodzimi poplecznicy...
 

http://www.theglobeandmail.com/news/national/prairies/discord-accusations-taint-human-rights-museum-debate/article1987877/

G. Rossoliński-Liebe, „Celebrating fascism and war Criminality in Edmonton”- http://www.kakanien.ac.at/beitr/fallstudie/GRossolinski-Liebe2.pdf

P.A. Rudling, „Multiculturalism, Memory, and Ritualization: Ukrainian Nationalist Monuments in Edmonton, Alberta.”

R. Breitman, Norman J.W. Goda, „Hitler's Shadow: Nazi War Criminals, U.S. Intelligence, and the Cold War” - http://www.archives.gov/iwg/reports/hitlers-shadow.pdf

 

Polskie tłumaczenie listu otwartego (oryginał pod linkiem):

http://www.cjc.ca/2011/04/12/international-scholars-issue-open-letter-on-the-uccla-ucc-and-the-cmhr/

Ukraińskie Kanadyjskie Stowarzyszenie Swobód Obywatelskich (UCCLA) i Ukraiński Kongres Kanadyjski (UCC) prowadzą kampanię przeciwko planom Kanadyjskiego Muzeum Praw Człowieka w Winnipeg zainstalowania stałej galerii Holocaustu. UCCLA rozsyła e-maile i kartki pocztowe w całej Kanadzie, które przedstawiają okładkę wydania "Folwarku zwierzęcego" George'a Orwella i sugerują, że zwolennicy galerii Holokaustu to są świnie. Ze swojej strony, UCC, który w przeciwieństwie do UCCLA, jest ciałem wyłanianym w wyborach i reprezentuje znaczące ukraińskie kanadyjskie organizacje, poskarżył się, że planowana wystawa Holokaustu jest "nie do przyjęcia" i zwrócił się do Muzeum o wprowadzenie jako tematu wystawy Wielkiego Głodu lub ukraińskiego głodu w latach 1932-33 "o nie mniejszej ilości ofiar ... niż Holocaust".

My, sygnatariusze niniejszego listu, przeprowadziliśmy wszystkie badania naukowe różnych aspektów ludobójstwa, faszyzmu, antysemityzmu, stalinizmu, zbrodni wojennych, Wielkiego Głodu i Holokaustu. Jednoznacznie uznajemy, że przemoc i prześladowania, których doświadczyła Ukraina w totalitarnej przeszłości powinny być zapamiętane i upamiętnione w Kanadyjskim Muzeum poświęconym historii i łamaniu praw człowieka. Natomiast budzi nasz sprzeciw nieuczciwy sposób, w jaki UCCLA i UCC zniekształciły historyczne fakty Wielkiego Głodu przy jednoczesnym negowaniu roli ukraińskiego ruchu nacjonalistycznego w Holokauście.

Ukraiński Wielki Głód, który stanowi jedną z wielkich zbrodni Stalina i jedną z najbardziej niszczycielskich tragedii w Europie, zasługuje na miejsce w każdym miejscu poświęconym upamiętnieniu i upowszechnianiu wiedzy o naruszanie praw człowieka. Jednak sposób, w jaki UCC traktuje Wielki Głód budzi wątpliwości. Wszystkie badania demograficzne umiejscawiają liczbę ofiar śmiertelnych głodu na Ukrainie Sowieckiej w przedziale od 2,6 do 3,9 milionów osób. To jest samo w sobie ciężkie żniwo. Niemniej jednak, UCC, czasami, zawyża liczbę ofiar do siedmiu a nawet dziesięciu milionów. Intencja jest oczywista: siedem lub dziesięć milionów to jest więcej niż sześć milionów; Hołodomor bardziej zasługuje na uwagę niż Holocaust. Taka manipulacja będąca próbą wykorzystania ludzkiego cierpienia jest naganna i nie powinna być akceptowana przez kanadyjskie społeczeństwo.

Jesteśmy również zaniepokojeni postawą UCCLA i UCC wobec OUN, UPA i 14 Dywizji Grenadierów Waffen SS "Galicja" (1 Dywizji Ukraińskiej). OUN oznacza Organizację Ukraińskich Nacjonalistów. UPA jest ukraiński skrót Ukraińskiej Powstańczej Armii, zbrojnego ramienia OUN. Dywizja "Galicja" to jednostka wojskowa, która była przede wszystkim zaangażowana w działania przeciwko partyzantom, została utworzona przez Niemców w 1943 roku. Dziesiątki tysięcy Ukraińców, którzy należeli do tych formacji, zginęły podczas stawiania oporu przeciwko bezwzględnemu wprowadzania władzy sowieckiej pod koniec wojny. Dzisiaj wielu Ukraińców czci członków tych organizacji jako liderów represjonowanego narodu. W lutym 2010 UCC wezwał rząd Kanady "do wprowadzania zmian w Ustawie o dodatkach finansowych dla Weteranów Wojennych Kanady poprzez rozszerzenie uprawnień i włączenie wyznaczonych grup ruchu oporu, takich jak OUN-UPA." Podczas ostatniego Dnia Pamięci, UCC wezwał ukraińskich Kanadyjczyków do oddania hołdu weteranom, którzy należeli do OUN, UPA i dywizji "Galicja".

W swoich wezwaniach do oddawania czci członkom tych organizacji jako kombatantom, UCCLA i UCC nie w pełni potwierdziły, że wszystkie te trzy grupy brały udział w aktach przemocy wobec ludności cywilnej na masową skalę. Znaczące badania historyczne wskazują na odpowiedzialność polityczną OUN za przemoc wobec Żydów w lecie 1941 roku. Aktualnie podejmowane badania wykazują również, że wielu byłych policjantów, którzy pomagali nazistom w ludobójczych operacjach, następnie dołączyło do UPA, utworzonej na początku 1943 roku. Co więcej, jest niezaprzeczalnym faktem, że UPA wymordowała dziesiątki tysięcy cywilnej ludności polskiej w zachodniej części Wołynia, aby wyeliminować możliwość roszczeń terytorialnych Polski po wojnie. Dywizja "Galicja" była również zaangażowana w zbrojnych działaniach przeciwko ludności cywilnej, ale głównie poza granicami Ukrainy.

Zwracając uwagę na historyczne fakty na temat OUN, UPA i dywizji "Galicja", nie chcemy sugerować jakiejś zbiorowej odpowiedzialności za ludobójstwo części lub wszystkich mężczyzn i kobiet, którzy w nich służyli, a na pewno nie chcemy sugerować zbiorowej odpowiedzialności części lub wszystkich Ukraińców. Niemniej jednak, w czasach, gdy masowy mord na ludności cywilnej jest traktowany jako zbrodnia przeciwko ludzkości, różnorodne fakty na temat tych organizacji powinny być otwarcie dyskutowane, szczególnie, gdy znaczenie Holokaustu jest kwestionowane w publicznej kampanii społecznej, dotyczącej poprawnego prezentowania historii praw człowieka.

W związku z tym stwierdzamy, że dopóki UCCLA i UCC nie zrozumieją, że otwarta i uczciwa konfrontacja z historycznymi faktami jest korzystniejsza jest zmanipulowany fałsz, dążenie do zwycięstwa w "konkursie cierpienia", nie uwzględnianie zarówno blasków jak i cieni ruchu narodowego, powinny trzymać się z daleka od debaty na temat Kanadyjskiego Muzeum Praw Człowieka.

Tarik Cyril Amar, Assistant Professor of History, Columbia University

Alexander Babyonyshev, Davis Center, Harvard University

Alejandro Baer, Associate Professor of Sociology, University of Bayreuth & Department of Social Anthropology, Universidad Complutense Madrid

Karyn Ball, Professor, Department of English and Film Studies, University of Alberta

Omer Bartov, John P. Birkelund Distinguished Professor of European History and Professor of History and Professor of German Studies, Brown University

Delphine Bechtel, Associate Professor for Central European Studies, University Paris IV Sorbonne

Elissa Bemporad, Jerry and William Ungar Assistant Professor, Department of History, Queens College, City University of New York

Paul Bogdanor, Independent Scholar, London

Richard Breitman, Professor, Department of History, American University

Aleksandr Burakovskiy, Independent Scholar, Clifton, NJ

Marco Carynnyk, Writer and Independent Scholar, Toronto

David Cesarani, Research Professor in History, Royal Holloway, University of London

Catherine Chatterley, Founding Director, Canadian Institute for the Study of Antisemitism (CISA); SSHRC Postdoctoral Fellow, Department of History, University of Manitoba

Paul A Chilton, Professor Emeritus, Lancaster University

Johan Dietsch, Post-doctoral Fellow, Department of Languages and Literature, University of Lund

Karin Doerr, Professor, Classics, Modern Languages and Linguistics, Concordia U

Roman Dubasevych, Ph. D. Candidate, Ernst-Moritz-Arndt-Universität Greifswald

Gary Evans, Adjunct Professor, Department of Communication, University of Ottawa

Richard J Evans, Regius Professor of History and President of Wolfson College, University of Cambridge

Robert Fine, Professor, Department of Sociology, University of Warwick

David Fraser, Professor of Law and Social Theory, University of Nottingham

Christian Ganzer, Deutsche Akademische Austauch Dienst Lecturer, National Pedagogical Drahomanov University, Kyiv

Norman JW Goda, Braman Professor of Holocaust Studies, University of Florida

Frank Golczewski, Professor, Historisches Seminar der Universität Hamburg

Nora Gold, Associate Scholar, Centre for Women’s Studies in Education, Ontario Institute of Studies in Education and University of Toronto

Chad Alan Goldberg, Associate Professor and Director of Graduate Studies, Department of Sociology, University of Wisconsin

Brian Goldfarb, Principal Lecturer in Sociology, De Montfort University

Andrew Gow, Professor, Department of History and Classics, University of Alberta

Lisa Grekul, Associate Professor, Department of Critical Studies, University of British Columbia

Steven Haberman, Director and Deputy Dean, Professor of Actuarial Science, Cass Business School, City University, London

Jeffrey Herf, Professor of Modern European History, Department of History, University of Maryland

John-Paul Himka, Professor, Department of History and Classics, University of Alberta

David Hirsh, Goldsmiths College, University of London

Sara R. Horowitz, Professor, Humanities, York University

Pavel Ilyin, Geography Consultant, United States Holocaust Memorial Museum, Washington, DC

Marion Kaplan, Skirball Professor of Modern Jewish History, NYU

Dovid Katz, Editor, Defendinghistory.com, Chief Analyst, Litvak Studies Institute, Professor emeritus, Vilnius University

Myrna Kostash, Writer, Edmonton

Matthew Kramer, Professor of Legal and Political Philosphy, University of Cambridge

Frederick Krantz, Professor, Liberal Arts College, Concordia University, Director, Canadian Institute for Jewish Research, Montréal

Taras Kurylo, Independent Scholar, Edmonton

Marija Kropuves-Berg, Ph.D., Bloomington, IN

Alexandr Kruglov, Associate Professor, Chair of Philosophy, Kharkiv University of Radio Electronics

Francis Landy, Professor of Religious Studies, Department of History and Classics, University of Alberta

Richard Ned Lebow, James O. Freedman Presidential Professor, Dartmouth College

Deborah Lipstadt, Dorot Professor of Modern Jewish History and Holocaust Studies, Emory University

Meir Litvak, Director, Center for Iranian Studies, Tel Aviv University

David Matas, Human rights lawyer, Order of Canada, Winnipeg

Jared McBride, Ph.D. Candidate, Department of History, UCLA

Maureen McNeil, Professor, Lancaster University

Oleksandr Melnyk, Ph. D. Candidate, Department of History, University of Toronto

Erin Moure, Poet and essayist, Montréal

Eduard Nižňanský, Professor, Department of Universal History, Commenius University

Nina Paulovicova, Ph.D. Candidate, Department of History and Classics, University of Alberta

Srdja Pavlovic, Assistant Adjunct Professor, Department of History and Classics, University of Alberta

Dina Porat, Head, Kantor Center for the Study of Contemporary European Jewry, Tel Aviv University

Moishe Postone, Professor, Department of History, Center for Jewish Studies, Co-Director, Chicago Center for Contemporary Theory, University of Chicago

Alexander V. Prusin, Associate Professor of History, Humanities Department, New Mexico Institute of Mining and Technology

Doron Rabinovici, Historian, Vienna

Larry Ray, Professor of Sociology, Faculty of Social Sciences, Sub-Dean for Graduate Studies, School of Social Policy, Sociology and Social Research, University of Kent

John E Richardson, Senior Lecturer, School of Arts and Cultures, Newcastle University

William Risch, Associate Professor of History, Georgia College

Andrew Roberts, Historian, Fellow of the Royal Society of Literature, London

Alvin H. Rosenfeld, Irving M. Glazer Chair in Jewish Studies, Director, Institute for the Study of Contemporary Antisemitism, Indiana University

Grzegorz Rossoliński-Liebe, Ph.D. Candidate, Department of History, University of Hamburg, and Research Fellow at the Wiesenthal Institute for Holocaust Studies, Vienna

Per A Rudling, Post-doctoral Fellow, Department of History, Ernst-Moritz-Arndt-Universität Greifswald

Clemens Ruthner, Assistant Professor of European Studies, Trinity College, Dublin

Shimon Samuels, Director for International Relations, Simon Wiesenthal Centre, Paris

Anna Sommer Schneider, Ph. D. Candidate, Jagiellonian University, and Research Assistant, Emory University

Guy Sela, Ph. D. Candidate, University of Oxford

David M. Seymour, School of Law, Lancaster University

Anton Shekhovtsov, Kreisau Fellow of the George Bell Institute, Sevastopol

Ivan Sloboda, Translator, London

Charles Small, Director, Interdisciplinary Institute for the Study of Antisemitism, Yale University

Peter Stachel, Post-doctoral Fellow, Institute for Culture Studies and History of Theatre, Austrian Academy of Sciences

Lionel Steiman, Senior Scholar, Full Professor, Department of History, University of Manitoba

Terri Tomsky, SSHRC Postdoctoral Fellow, Department of English and Film Studies, University of Alberta

Rafał Wnuk, Professor, Department of History, Catholic University of Lublin

Ruth Wodak, Distinguished Professor, Chair in Discourse Studies, Department of Linguistics and English Language, Lancaster University

This letter is now being circulated across Europe and through international scholarly associations and listservs and will no doubt include many more leading scholars. Their names will be added as they are submitted.