Galicja/Lubelszczyzna - marzec 1945 + bojkot zbiórki na KUL

Zanim przystąpię do tradycyjnego miesięcznego podsumowania, chciałbym zwrócić uwagę wszystkim czytelnikom, że w Poniedziałek Wielkanocny będzie okazja do zbojkotowania kościelnej zbiórki na Katolicki Uniwersytet Lubelski, który w ubiegłym roku uczynił swoim doktorem honorowym miłośnika banderyzmu Wiktora Juszczenkę. Przypominam ówczesne słowa legendarnego płk. Jana Niewińskiego: „Myślę, że nie popełnię grzechu, jeżeli powiem, że grzech popełni każdy z katolików, który od dnia dzisiejszego złoży ofiarę na KUL”.

_____

Badaczom ludobójstwa OUN-UPA udało się ustalić, że w marcu 1945 r. z rąk nacjonalistów ukraińskich zginęło około 1100 osób, w większości Polaków. W liczbie tej zawiera się ok. 150-160 poległych funkcjonariuszy organów Polski Ludowej.

Z tego w granicach przedwojennych województw:

lwowskie – 543 osoby (głównie na terenach Polski Ludowej)
tarnopolskie – 369 osób
lubelskie – około 100 osób
stanisławowskie – 89 osób
wołyńskie – 2 osoby

Zwraca uwagę spadek liczby ofiar w woj. tarnopolskim i stanisławowskim (będzie to już stała tendencja) oraz jej nagły wzrost po polskiej stronie granicy (Rzeszowszczyzna, Lubelszczyzna). UPA, dotychczas w Polsce niemal nie niepokojona, przeniosła tu ciężar swych działań, przy czym były to działania bardziej terrorystyczne niż stricte ludobójcze.

Największe zbrodnie:

27.03.1945 – Gaje Wielkie (powiat i woj. tarnopolskie) – 68 zabitych w napadzie na wieś
25.03.1945 – Kryłów (pow. hrubieszowski) – zabicie 49 (lub 28) cywili podczas napadu na posterunek MO w tej miejscowości (patrz także niżej)
Hlibów (pow. Skałat, woj. tarnopolskie) – 45 zabitych (data dzienna nie ustalona)
9.03.1945 – Machnów (pow. Rawa Ruska) – zabicie 5 Polaków oraz 32 Ukraińców za rejestrację na wyjazd do ZSRR.

UPA vs Sowieci

2.03.1945 – rozbrojienie oddziału IB przez UPA we wsi Woronczyn (Wołyń). Starć UPA z IB było oczywiście znacznie więcej.
2.03.1945 – rozbicie przez NKWD k. miejscowości Mrzygłody i Gruszka (Przemyskie) dwóch czot z kurenia „Zalizniaka”. Zginęło 62 upowców.
29 i 30.03.1945 – dwukrotne wykolejenie pociągów na trasie Melynsk-Niemowiczi.
Luty-marzec 1945 - atak UPA na rajcentr w Magierowie (Lwowskie).
W marcu 1945 Sowieci przechwycili upowską rozgłośnię radiową „Wolna Ukraina”.

21.03.1945 – bitwa kompanii UPA „Wesełego” z dwoma batalionami NKWD wspieranymi przez oddział WP i milicjantów w Strubowiskach (Bieszczady). Wg danych NKWD zabito 52 upowców, wg UPA piętnastu i 17 osób cywilnych.

12-24.03.1945 – obława na UPA w rejonie Tłumacza (Stanisławowskie). 850 żołnierzy NKWD przeczesało ok. 70 miejscowości. Zabito 266 i aresztowano ponad 1000 upowców i ich pomocników. W tej akcji NKWD straciło zaledwie 3 zabitych i 4 rannych. Także w obwodzie stanisławowskim doszło do boju kurenia „Smertonoscy” z NKWD. 21 marca zginęło tam 110 upowców.

Jak widać, na ziemiach zajętych przez Sowietów trwało „dożynanie watah” upowskich.

UPA vs Polska Ludowa

8/9 marca 1945 – atak dwóch sotni UPA i kuszcza SKW na stację kolejową w Lubyczy Królewskiej (pow. Rawa Ruska). Zginęło 40 żołnierzy WP i 7 członków komisji przesiedleńczej.

14 marca 1945 – zasadzka UPA na żołnierzy WOP pod Starym Siołem (Lubaczowskie). Zginęło 34 wopistów.
Pacyfikacja 2. Samodzielnego Batalionu Operacyjnego Wojsk Wewnętrznych, dokonana w Lublińcu Nowym w Lubaczowskiem. Po stracie 11 żołnierzy w dniu 23 marca 1945, oddział powrócił do wsi dwa dni później i zabił ok. 100 osób („banderowców i przypadkowych świadków zajść”).

25 marca sotnia „Jahody” napadła na wieś Kryłów i posterunek MO. Zabito 8 milicjantów i 49 cywili (lub też odpowiednio 17 i 28). Uprowadzono i zamordowano po torturach komendanta MO Stanisława Basaja (podczas okupacji niemieckiej słynnego „Rysia”).

27/28 marca 1945 – atak sił kurenia „Zalizniaka” prawie wszystkie posterunki MO w pow. lubaczowskim. Zginęło 30 milicjantów i kilkadziesiąt osób cywilnych.

Ogółem w tym miesiącu zginęło w walce z UPA ok. 150-160 funkcjonariuszy Polski Ludowej.

Odwety

Marzec 1945 roku obfitował niestety w zbrodnie polskie na Ukraińcach, dokonywane na Rzeszowszczyźnie przez podziemie poakowskie i lokalne samoobrony. Z większych należy wymienić:

3.03.1945 – zabicie 150 osób w Pawłokomie przez lokalne polskie samoobrony (ew. oddział Józefa Bissa „Wacława”)
6.03.1945 – zabicie 67 osób (wg Ukraińców 150-180) w Skopowie przez oddział Romana Kisiela „Sępa”.
31.03.1945 – w odwecie za zabicie Polaka, samoobrona z Wiązownicy zabiła 10 Ukraińców, głównie kobiety i dzieci.

Przyczyną tych mordów było rozluźnienie dyscypliny w podziemiu po rozwiązaniu AK, chęć wzięcia odwetu za krzywdy wyrządzone Polakom przez Ukraińców w latach 1939-45, a także możliwe prowokacje sowieckie mające na celu skonfliktowanie Polaków z Ukraińcami (ale tylko tu i w tym czasie! - brak dowodów na takie prowokacje wcześniej).

Inne wydarzenia godne uwagi:

3 marca 1945 jeden z dowódców SB-OUN w Galicji „Tymczyj” wydał rozkaz mówiący: „Polaków jako takich zakazuje się likwidować, można jedynie, gdy są zdrajcami”. Rzeczywiście od marca 1945 liczba napadów na Polaków w woj. tarnopolskim i stanisławowskim zaczęła spadać. Wysiedlani w ramach „repatriacji” Polacy przestawali być dla UPA „problemem”. Ponoć banderowcy próbowali nawet nawiązać tam z Polakami jakieś porozumienie, lecz nie wiadomo, ile w tym prawdy.