Badaczom ludobójstwa dokonanego przez nacjonalistów ukraińskich udało się ustalić, że w grudniu 1944 r. z ich rąk zginęło 1896 osób (głównie Polacy), w tym terytorialnie (wg przedwojennych województw):
wołyńskie: 4 zabitych
lubelskie: 21 zabitych
lwowskie: 113 (większość ofiar na terenie Polski Ludowej)
stanisławowskie: 332 zabitych
tarnopolskie: 1426 zabitych
Podane liczby te nie obejmują szacunków.
Największe masakry:
22.12.1944 – Toustobaby (pow. Podhajce): 82 osoby
24.12.1944 – Ihrowica (pow. Tarnopol): 80 osób
24.12.1944 – napad na miasto powiatowe Dolina (woj. stanisławowskie): 58 osób
28.12.1944 – Łozowa (pow. Tarnopol): 106 osób
31.12.1944 – Worochta (pow. Nadwórna): 72 osoby
nieustalona data dzienna:
pierwsza połowa grudnia – Kolonia Bazarska (pow. Czortków): ponad 100 osób
Presowce (pow. Zborów): 103 osoby
Jak widać, eskalacja mordów miała miejsce na Tarnopolszczyźnie pod koniec miesiąca. Ich skala nie pozwala wątpić, że było to wznowienie masowego ludobójstwa. Zdaniem G.Motyki przeprowadzało je 9 sotni UPA (ok. 1000 ludzi), nie licząc bojówek SB-OUN i SKW. W obronie ludności polskiej stanęły Istriebitielnyje Bataliony.
Świadectwa:
„Wszystkich nas zaprowadzono do mieszkania miejscowego Ukraińca, gdzie urządzono nad nami sąd. (...) rozebrano nas do naga, ręce i nogi skrępowano drutem kolczastym, na szyję założono przesuwane linki. Każdy najmniejszy ruch rękoma zaciskał pętle na szyi. W takiej pozycji oprawcy nas przesłuchiwali. W tym czasie bito nas kijami po plecach, obcęgami wyrywano paznokcie, nacinano nożem skórę na ciele. Przewodniczący [„sądu”] Matyjaszczuk osobiście ogniem świecy przypalał ciało ofiarom. (...) W przedsionku izby usłyszałem, jak Matyjaszczuk wydawał rozkaz dowódcy grupy egzekucyjnej. Kazał nas wywieźć do lasu i tam rozstrzelać. (...) Ułożono nas twarzami do ziemi. (...) Jeden z oprawców podszedł do mnie i strzelił w plecy w okolicę serca. (...) Mocno drgnąłem po strzale i potem znieruchomiałem świadomie wstrzymując oddech.” [Józef Kaleka, Muszkatówka, pow. Borszczów]
„Po przybyciu do Bazarskiej kolonii (...) miałem sporo czasu na zwiedzenie opustoszałych domów, w których przed trzema tygodniami rozegrała się wielka tragedia. Ciał pomordowanych już nie było. Mieszkania stały otworem, do każdego można było wejść. Ściany, podłogi i meble były brunatne od krwi. (...) Tego widoku nigdy już chyba nie zapomnę.” [Władysław Ślęczka]
„Widziałem, jak wszystkich zaczęli wyprowadzać z domu. Pierwszą ich ofiarą była Tekla Siekierka. Kiedy znalazła się na progu domu, jeden z banderowców do niej strzelił. Upadła ranna na ziemię, zaczęła rozpaczliwie jęczeć, prosząc morderców, by ją dobili. Wtedy inny banderowiec, który trzymał w ręku blaszaną bańkę, oblał ją jakimś płynem. (...) Podpalił wiecheć słomy i rzucił na nią. Zaczęła płonąć jak żywa pochodnia.” [Tadeusz Zarzycki, Toustobaby, pow. Podhajce]
„Pamiętam także małego chłopczyka 2-3 letniego z rodziny Czerwińskich, z którego oprawca zdarł na żywca skórę.” [Józef Zarzycki, Toustobaby]
„Banderowcy hurmem weszli do mieszkania. Mama stała na środku izby, zasłaniając Bronię. Zaczęły obie prosić: «darujte żyttia, darujte żyttia». «A, ty choczesz żyty, ty choczesz żyty…». I tu nastąpił cios. Rozległ się przerażający, jakby nieludzki głos mamy. (...) Kierujący akcją powiedział widocznie do początkującego banderowca: «a teper ty, Wasyl». Bronia cicho upadła, a instruktor powiedział niby na ćwiczeniach: «daj jij szcze raz».”[Karolina Łagisz, Łozowa]
UPA vs. Sowieci i IB
W grudniu po raz pierwszy Sowieci zastosowali nową taktykę zwalczania UPA. W obławie miało brać udział 10-15 kompanii, każda odpowiadała za 2-3 wsie. Obława miała trwać nieprzerwanie 5-7 dni.
2 grudnia Beria skierował na zachodnią Ukrainę dwie sesje wyjazdowe Kolegium Wojskowego Sądu Najwyższego ZSRR, w celu przyspieszenia procesów.
3 grudnia – atak UPA na wieś Ciemierzyńce (pow. Przemyślany, Tarnopolskie) i zabicie 45 żołnierzy IB.
Grudzień 1944 – atak UPA na lotnisko w Skniłowie k. Lwowa, wysadzenie składu amunicji i zniszczenie 5 samolotów.
8/9 grudnia – atak na stację kolejową w Śniatyniu (Stanisławowskie) i wysadzenie 100 metrów torów. 16. grudnia – wysadzenie dwóch mostów na rzece Prut. Podobne ataki na linie kolejowe miały miejsce także na Wołyniu, niszczono słupy telefoniczno-telegraficzne.
W grudniu 1944 miało miejsce 5 ataków UPA na rajcentry (centra administracji) w obwodzie stanisławowskim.
Jak widać, tam gdzie UPA wznowiła ludobójstwo Polaków (Tarnopolszczyzna), praktycznie żadnej walki z Sowietami nie prowadziła (nie licząc ataków na IB).
UPA vs. Polska Ludowa
Pod koniec 1944 r. na tereny Bieszczad powróciły kurenie UPA, łącznie ok. 2000 ludzi. Stworzyły tam własny system administracyjny i likwidowały „nieprawomyślnych”, również Ukraińców.
W grudniu 1944 r. w walce z banderowcami na terenie Polski Ludowej zginęło 5 milicjantów a 1 został ranny. Więcej zabitych w walce z UPA najpewniej nie było, gdyż nie przeprowadzano wówczas zorganizowanej akcji jej zwalczania. Na przykład, w pow. Hrubieszów, na 142 aresztowanych przez UB do końca 1944 r. nie było ani jednego członka OUN-UPA. W pow. tomaszowskim spośród 427 aresztowanych tylko 17 było upowcami. Większość aresztowanych to akowcy.
Inne wydarzenia godne uwagi:
W grudniu 1944 Niemcy przerzucili na sowieckie tyły Jurija Łopatyńskiego, który przywiózł Szuchewyczowi wieści od Bandery. Organizowali także zrzuty broni. W zamian UPA uwalniała z sowieckiej niewoli Niemców i przeprowadzała ich przez front.
W grudniu 1944 r. Ukrainiec z Teofipólki (pow. Brzeżany, Tarnopolskie) o nazwisku Dereń, pod wpływem propagandy OUN, zabił polskich teściów, żonę i córkę. Z kolei w Wołochach (pow. Brody, Tarnopolskie) bojówka banderowska zamordowała Ukraińca Dymitra Benedyka za to, że nie chciał zabić żony i teścia narodowości polskiej.
W grudniu 1944 ukraiński proboszcz z Podlisek tak mówił o UPA podczas kazania: „to żadne wojsko, to plugawa banda, która nigdy nie zbuduje żadnej Ukrainy!”. Dostał za to od banderowców wyrok śmierci.
_________________
P.S. Polecam fachowy artykuł analizujący ostatnie wydarzenia na niwie międzynarodowej, zmierzające do potępienia OUN i UPA: link
Literatura:
S. Jastrzębski, „Ludobójstwo nacjonalistów ukraińskich na Polakach na Lubelszczyżnie w latach 1939-1947”, Wrocław 2007
H. Komański, S. Siekierka, „Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946”. Wrocław 2006.
G. Motyka, “Ukraińska partyzantka 1942-1960”, Warszawa 2006
^G. Motyka, R. Wnuk, „Pany i rezuny”, Warszawa 1997
R. Niedzielko (oprac.), „Kresowa księga sprawiedliwych. O Ukraińcach ratujących Polaków poddanych eksterminacji przez OUN i UPA”, Warszawa 2007
S. Siekierka, H. Komański, K. Bulzacki, “Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939-1947”, Wrocław 2006
S. Siekierka, H. Komański, E. Różański, “Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie stanisławowskim 1939-1946”
W. Siemaszko, E. Siemaszko, “Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945”, Warszawa 2000
S. Żurek, „UPA w Bieszczadach”, Wrocław 2007
Mohort
Wypromuj również swoją stronę
Ten blog powstał w 2008 roku z myślą o tych Polakach, którzy nic nie wiedzą o ludobójstwie OUN-UPA. Postawiłem sobie za cel opisanie tych tragicznych wydarzeń w porządku chronologicznym, w ich 65-tą rocznicę.
Liczby:
Wołyń: 60 tys. zabitych
Tarnopolskie: 28 tys. zabitych
Lwowskie: 25 tys. zabitych
Stanisławowskie: 18 tys. zabitych
Lubelskie: 3 tys. zabitych
Polesie: ? tys. zabitych
(są to szacunki polskich ofiar OUN i UPA wg Ewy Siemaszko)
Kilkadziesiąt tysięcy Ukraińców zabitych przez OUN i UPA.
10-15 tys. Ukraińców zabitych w polskich akcjach odwetowych i walkach (wg dr. G. Motyki). Wg prof. W. Filara było to 5,7 tys.)
___________
Powstanie tego blogu sprowokowała inicjatywa prezydenta Ukrainy Wiktora Juszczenki.
Komentujących uprasza się o zachowanie szacunku dla narodu ukraińskiego. Autor bloga uważa, że UPA była wrzodem na ciele tego narodu i nie można jej winami obciążać ogółu Ukraińców. Z tego powodu nie domagam się żadnych przeprosin od przedstawicieli państwa ukraińskiego.
Nie jestem historykiem, raczej miłośnikiem historii. Nowym czytelnikom zalecam czytanie notek po kolei zaczynając od najstarszej.
Tekst bloga (do maja 2009) jest dostępny w 4 plikach PDF: część I, część II, część III, część IV
Potrzebującym informacji "w pigułce" proponuję kliknięcie tagu podsumowania.
Moje notki:
LUTY 2008:
1. 9.02.1943. Parośla - krwawe preludium.
2. II RP - surowa macocha
3. Śmierć, śmierć, Lachom śmierć!
4. Dlaczego Wołyń?
5. Karty
MARZEC 2008:
6. Ni Lacha, ni Żyda
7. Patrioci, kolaboranci czy zdrajcy?
8. Powstanie, ale jakie?
9. Krzyż
10. 26.03.1943. Masakra w Lipnikach
11. Kto tu był bohaterem, Wiktorze Juszczenko?
KWIECIEŃ 2008:
12. Wołyń na początku 1943r. Spóźniony wstęp.
13. Polnische Schutzmannschaften - w służbie III Rzeszy i Polaków
14. Zagłada. Trzy historie.
15. Polska samoobrona na Wołyniu
16. Świece ofiarne w Janowej Dolinie
17. Wielki tekst Rafała Ziemkiewicza
18. Dwie prawdy
19. Wołyń - kwiecień 1943
MAJ 2008
20. Trzeciomajowe zwycięstwo
21. Co widać przez pomarańczowe okulary
22. Boh żywe
23. Pszenica i kąkol
24. "Jutro" Kłyma Sawura
25. O złych i dobrych esesmanach
26. Chłopi vs. burżuje czyli walka klas?
27. Prawdziwi bohaterowie
28. Wołyń - maj 1943
CZERWIEC 2008
29. 2. czerwca - zemsta za...
30. Moja Rywingate
31. Czerwone Zielone Święta
32. "Ukraińcy mają potężną pracę do wykonania" - frapujący wywiad z Krzesimirem Dębskim
33. Skandal z prezydentem Kaczyńskim w tle
34. Rozkaz numer 1
35. Sprawa Martynowśkiego
36. O najpiękniejszej dziewczynie w Koszowie
37. Wołyń - czerwiec 1943
LIPIEC 2008:
38. 4-5 lipca 1943 - pierwsza bitwa o Przebraże
39. Nie zapomnij Ty o nas, o, święta!
40. Konferencja o ludobójstwie OUN-UPA: zaproszenie ŚZŻAK i IPN
41. Wołyń i Galicja Katyniem współczesnej Polski
42. „Wspomnij na mnie, gdy przyjdziesz do swego...”
43. 14.07.1943 - słońce zachodzi nad Kołodnem
44. O tym, jak Ukrainiec Szopiak robił użytek ze swojej kosy
45. Upadek Huty Stepańskiej
46. Politycy ręce precz od historii!
47. Mysterium iniquitatis - czy w człowieku drzemie Demon?
48. Bitwa o chleb
49. Wołyń - lipiec 1943
SIERPIEŃ 2008
50. Pułkownik Niewiński wciąż walczy
51. Przystanek Bandera
52. Bulba-Boroweć pisze list
53. Remanenty - przegląd prasy ukraińskiej
54. Sprawiedliwość "Muchy"
55. O buncie /grzesiowi dedykuję/
56. Wniebowzięcie
57. 30.08.1943 - Wola Ostrowiecka i Ostrówki
58. Trzecia bitwa o Przebraże czyli wojna, której nie było
59. Wołyń/Galicja Wsch. - sierpień 1943
WRZESIEŃ 2008
60. Dekonstrukcja mitu
61. Konstrukcja mitu, czyli bezpieka i IPN prawdę ci powiedzą
62. Nigdy nikogo życia nie pozbawi...
63. Wołyń/Galicja Wsch. - wrzesień 1943
PAŹDZIERNIK 2008:
64. Święte słowa Johna-Paula Himki
65. Retrospekcje: wojna polsko-ukraińska 1918-1919
66. Zastraszyć księdza
67. Wołyń/Galicja Wsch. - październik 1943
LISTOPAD 2008:
68. W telewizji pokazali
69. Ocalić od zapomnienia
70. 16.11.1943 - zwycięstwo "Bomby"
71. Wiktor Poliszczuk (1925-2008)
72. Wojciechowski, podejdź no do płota!
73. Wołyń/Galicja Wsch. - listopad 1943
GRUDZIEŃ 2008:
74. "Brutalny, bezrefleksyjny, fanatyczny" - ks. Isakowicz-Zaleski
75. Angela Merkel: Niemcy wybaczają Polakom Auschwitz
76. Męczennik o. Ludwik Wrodarczyk
77. Prawdziwi bohaterowie (2)
78. Wigilia A.D. 1943
79. Wołyń/Galicja Wsch. - grudzień 1943
STYCZEŃ 2009:
80. Stepan Bandera - ukraiński bin Laden
81. Czarna sukienka czyli o leśnikach
82. Odsiecz Ołyki
83. 27 Wołyńska Dywizja Piechoty AK
84. Gdzie są mężczyźni?
85. Wołyń/Galicja/Lubelszczyzna - styczeń 1944
LUTY 2009:
86. Hanaczów stawia opór
87. Czy na Ukrainie będą burzyć polskie pomniki?
88. Retrospekcje: Galicja
89. Szlachta
90. Inaczej
91. Ratunku, Polacy mnie biją!
92. Czerwone noce w powiecie rohatyńskim
93. Po Wołyniu była Galicja
94. Przypadek
95. Huta Pieniacka - największa zbrodnia na wsi polskiej
96. Wołyń/Galicja/Lubelszczyzna - luty 1944
MARZEC 2009:
97. Retrospekcje: Zamojszczyzna
98. Obraz zbliżony do prawdy i prawda
99. Odwet
100. Legenda – nie legenda
101. Prawdziwi bohaterowie (3)
102. Jaja po wołyńsku – z książki kucharskiej redaktora W.
103. Historia z perspektywy żaby
104. Wierszem
105. Szok
106. Wołyń/Galicja/Lubelszczyzna - marzec 1944
KWIECIEŃ 2009:
107. Drugie życie... morderców
108. Ostatnia niedziela
109. Prawdziwi bohaterowie (4)
110. Pomóżmy Wiktorowi Juszczence!
111. Kto dziś pamięta o Ormianach?
112. Bitwa pod Hurbami
113. Wołyń/Galicja/Lubelszczyzna – kwiecień 1944
MAJ 2009:
114. Rektorowi KUL pro memoria
115. Zapomniane wypędzenia
116. O pomnikach, profanacjach, polityce i piłce (nożnej)
117. ”Gonił nas człowiek z siekierą”, ale to nie było tak, jak myślicie
118. Wielka Polska o nich zapomniała!
119. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - maj 1944
CZERWIEC 2009:
120. Bratni naród na Kresach
121. Jeszcze o Ziemkiewiczu
122. Nie-Cała prawda
123. Negacjonista
124. Bajka
125. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - czerwiec 1944
LIPIEC 2009:
126. Dishonoris causa
127. Jak to było z piłami na Wołyniu
128. Chcemy innej historii!
129. Polska samoobrona we Wschodniej Galicji
130. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - lipiec 1944
SIERPIEŃ 2009:
131. Alternatywna trasa rajdu Bandery
132. Krakowskimi śladami Stepana Bandery
133. Kolejny ważny tekst Wołodymyra Pawliwa
134. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - sierpień 1944
WRZESIEŃ 2009:
135. Istriebitielnyje Bataliony - w służbie NKWD i Polaków
136. Galicja/Wołyń - wrzesień 1944 (+ Legnica!)
PAŹDZIERNIK 2009:
137. SB – fałszywi bohaterowie
138. Galicja/Wołyń - październik 1944 (+ Legnica bis)
LISTOPAD 2009:
139. Karta się odwraca
140. Galicja/Wołyń – listopad 1944
GRUDZIEŃ 2009:
141. Tylko we Lwowie
142. Ihrowicka kolęda
143. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - grudzień 1944
STYCZEŃ 2010:
144. Niezwykła historia jakich było wiele
145. Wikipedia pod specjalnym nadzorem
146. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - styczeń 1945
LUTY 2010:
147. Juszczenko przegiął
148. Ludobójcy i ludzie
149. Śmierć kata
150. Мила моя, што-то буде з нами? (kresowe mity, nie-mity)
151. Galicja/Wołyń - luty 1945
MARZEC 2010:
152. Spirala odwetu
153. Warto rozmawiać?
154. Koniec
155. Galicja/Lubelszczyzna - marzec 1945 + bojkot zbiórki na KUL
KWIECIEŃ 2010:
156. Wyprawa kijowska AD 2010
157. Galicja/Lubelszczyzna - kwiecień 1945
MAJ 2010:
158. Galicja/Lubelszczyzna - maj 1945
CZERWIEC 2010:
159. Galicja/Lubelszczyzna - czerwiec 1945
LIPIEC-SIERPIEŃ 2010:
160. 67. rocznica Krwawej Niedzieli na Wołyniu
161. Galicja/Lubelszczyzna - lipiec-sierpień 1945
WRZESIEŃ 2010:
162. Komu Andrzej Kunert zamierza stawiać pomniki?
163. Galicja/Wołyń/Lubelszczyzna - wrzesień 1945
PAŹDZIERNIK 2010:
164. Nienawiść w polityce
165. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - październik 1945
LISTOPAD 2010:
166. Ze szczerej piersi się wyrwało...
167. Galicja/Lubelszczyzna - listopad 1945
GRUDZIEŃ 2010-STYCZEŃ 2011:
168. Krwawe świętowanie
169. Skandal w Przemyślu + podsumowanie 12.1945-01.1946
LUTY 2011:
170. Dlaczego dr Motyka nie powinien zasiadać w Radzie IPN
171. Luty 1946 - podsumowanie
MARZEC-KWIECIEŃ 2011:
172. Łuny w Bieszczadach
173. Światowe autorytety przypominają o polskich ofiarach Wołynia
174. Marzec-kwiecień 1946 – podsumowanie
MAJ-CZERWIEC 2011:
175. Czy Bronisław Komorowski potępi Armię Krajową?
176. Maj-czerwiec 1946 - podsumowanie
LIPIEC-SIERPIEŃ 2011:
177. "To my znamy prawdę..." - 68 rocznica rzezi wołyńskich
178. Lipiec-sierpień 1946 - podsumowanie
WRZESIEŃ-GRUDZIEŃ 2011:
179. Za co bierze pieniądze radca ambasady RP w Kijowie, p. Hnatiuk?
180. Jak to się robi w Warszawie
181. Ale palma czyli GW vs. Ziemkiewicz, odcinek 1943
182. 5 Professoren und Wahrheit, du bist verloren (+ IX-XII.1946)
STYCZEŃ-LUTY 2012:
183. Skandal na Ukrainie + podsumowanie 01-02.1947
MARZEC 2012:
184. Podsumowanie marca 1947 (śmierć gen. Świerczewskiego)
KWIECIEŃ-GRUDZIEŃ 2012:
185. Genocidum atrox
186. Awantura o akcję "Wisła" (+podsumowanie)
ROK 2013:
187. Walczymy o Dzień Pamięci Męczeństwa Kresowian
188. Elity III RP: nacjonalizm jest OK, byle ukraiński
189. Eksperci – po owocach ich poznacie
190. A ile ofiar zadowoliłoby p. Szeptyckiego?
191. Michnik stoi tam, gdzie OUN
______________________________
"Wychowanie w niepamięci, świadome ukrywanie, czy fałszowanie faktów, stawianie zbrodniarzom pomników to najbardziej podła rzecz, jaka może się wydarzyć cywilizowanym narodom..." Stanisław Srokowski,"Nienawiść"
"W interesie naszych narodów leży znormalizowanie naszych stosunków, co wymaga powiedzenia sobie w oczy całej prawdy - ale tylko prawdy." - Jerzy Giedroyć
Kontakt: dymitr.mohort[małpa]interia.pl
Nowości od blogera
Inne tematy w dziale Kultura