W czerwcu 1944 r. linia frontu wschodniego na odcinku ukraińskim nie uległa zmianie. Sowieci przygotowywali się do ofensywy letniej, która miała ruszyć na początku lipca.
Badaczom zagadnienia udało się ustalić, że w czerwcu 1944 r. w około 140 różnych atakach nacjonaliści ukraińscy zabili ponad 1000 osób. W tej liczbie zawiera się 86 ofiar zbrodni formacji ukraińskich w służbie niemieckiej.
Podział ofiar na województwa II RP:
lwowskie: 506
stanisławowskie: 242
tarnopolskie: 128
lubelskie: 115 (w tym 86 ofiar zbrodni niemiecko-ukraińskich)
wołyńskie: 5
Największe ludobójcze akcje:
16.06.1944 – rozstrzelanie 73 pasażerów pociągu Lwów-Bełżec
13/14.06.1944 – napad na przedmieścia Komarna (pow. Rudki, woj. Lwów) – 50 zabitych
Druga połowa czerwca – wieś Pacyków (pow. Dolina, woj. Stanisławów) – 40 zabitych
Napady bez ustalonej daty dziennej – Synowódzko Wyżne (pow. Stryj, woj. Stanisławów) – 41 zabitych; Nowa Wieś (pow. Rudki) – 40 zabitych.
W czerwcu 1944 UPA była aktywna szczególnie w powiecie Rudki, gdzie w napadach na kilkanaście miejscowości (wiele z nich 13 czerwca) zginęło prawie 300 ofiar.
Niemniej nasilenie rzezi w porównaniu do poprzednich miesięcy znacznie w czerwcu 1944 spadło. Tłumaczyć to można tylko tym, że dostępni ukraińskim nacjonalistom Polacy albo już wcześniej zginęli, albo uciekli w bezpieczne miejsca. Jak pisze Węgierski, „wszystkie słabe ośrodki polskie były już zniszczone, a te, które pozostały, były zbyt silne liczebnie i zbyt dobrze uzbrojone, aby się na nie porywać.”
Wybrane relacje świadków:
„Wtem na skraju lasu dąbrowskiego ujrzeliśmy okropny, mrożący krew w żyłach widok. Przed nami leżały cztery sczerniałe trupy – dwu kobiet i dwojga dzieci, straszliwie zmasakrowane. (...) Wydłubane oczy, wyrwane języki, odrąbane ręce i nogi, oderżnięte piersi i przebite bagnetami narządy rodne. Obok jednej z ofiar walała się kenkarta polska. Takiego obrazu nie zapomina się.” [kpr. Ryszard Hryniewiecki ps. Bokser, relacja z marszu na Ulhówek, Zamojszczyzna]
„nasz sąsiad Ukrainiec, Iwan Pańczyszyn >>Hawryszko<<, był dobrym człowiekiem; do swego domu w czasie [ludobójczej] akcji wpuścił mojego ojca, babcię i stryjka Wojtka, którzy tam siedzieli, aż się wszystko skończyło.” [Józef Pater, Rumno, pow. Rudki, woj. lwowskie]
„Dwa dni później [13.06 – przyp. Mohort] partyzanci [AK], w odwecie za porwanych [przez UPA], schwytali niedaleko Stók sotnika – Iwana Nowoholnyka. Pewny siebie banderowiec pasł krowę [sic!], mając przy sobie niemiecki pistolet maszynowy, a w ręku rewolwer, którym bawił się niczym kowboj” [z relacji Michała Szutera, Ług Świrski, pow. Przemyślany, Tarnopolskie]
Ważniejsze walki polsko-ukraińskie i odwety:
2.06 – największa bitwa AK z UPA na Zamojszczyźnie. Około 3 tys. akowców podjęło uderzenie na umocnione pozycje UPA w Ulhówku i Rzeczycy. Element zaskoczenia został zniweczony przez przypadkową potyczkę z pododdziałem SS „Galizien” (12 esesmanów zabitych). Ponadto oddziałom polskim operowanie utrudniało lotnictwo niemieckie bombardujące i ostrzeliwujące pozycje akowskie. Po całodziennym, nieudanym szturmie, tracąc aż 71 zabitych, Polacy wycofali się na pozycje wyjściowe.
W odpowiedzi UPA nękała polską linię obrony, np. 14.06 atakując Łaszczów.
10/11.06.1944 – 100 osobowy oddział AK Dragana Sotirowicia – „Draży” dokonał odwetowego ataku na ukraińską wieś Szołomyja (Lwowskie). Po zlikwidowaniu warty ukraińskiej oddział spalił kilkadziesiąt zabudowań. Ludności cywilnej nie atakowano, niemniej, jak pisze Węgierski, „mogli udusić się w dymie ci, którzy schronili się do piwnic podpalonych budynków”. Zginęło „od dziewięciu do kilkudziesięciu” Ukraińców.
Połowa czerwca – potyczka kompanii AK kpt. „Procha” z 200-osobowym oddziałem UPA w rejonie Świrza. Zginęło dwóch Polaków i 4 Ukraińców. Gdy na drugi dzień Polacy powrócili na miejsce walki, by pochować swoich poległych, zastali trupy upowców z obciętymi głowami (upowska metoda uniemożliwienia identyfikacji zwłok).
W czerwcu 1944 r. AK w Hłudnie (pow. Brzozów, woj. Lwów) wykonało wyrok śmierci na dopuszczającym się antypolskiej agitacji księdzu Hadiuku. W odpowiedzi nacjonaliści ukraińscy zamordowali dwóch polskich księży.
Walki UPA – Sowieci / Wojsko Polskie w ZSRR
Początek czerwca – ciąg dalszy rajdu zgrupowania sowieckich partyzantów im. 24 Rocznicy Powstania RKKA po Galicji Wschodniej (okolice Rawy Ruskiej), podczas którego toczyło ono walki z UPA.
31.05-06.06 – niemiecka operacja oczyszczania Czarnego Lasu (Stanisławowskie) z partyzantki sowieckiej. UPA wspierała Niemców w tej akcji.
23.06 – atak na grupę rekonesansową 7 pułku artylerii I Armii WP na trasie Cumań-Klewań (Wołyń). Zginęło 4 Polaków, w tym trzech oficerów.
Inne wydarzenia godne uwagi:
W dniach 10-14.06.1944 r. Niemcy przeprowadzili przeciwpartyzancką operację „Sturmwind I” na Zamojszczyźnie. Przeciw polskim i sowieckim partyzantom rzucono 30-tysięczne siły. Wkrótce rozpoczęła się operacja „Sturmwind II”, która trwała w dniach 18-26 czerwca. O starciach Niemców z „ukraińską partyzantką” nie słyszano.
24.06.1944 – narada dowódców UPA z Wasylem Sydorem- „Szełestem” na czele, podczas której podjęto m.in. decyzję o wysłaniu części oddziałów na zachód – w Bieszczady, „przeciw Polakom”.
Czerwiec 1944 – zatwierdzenie nazwy Ukraińskiej Głównej Rady Wyzwoleńczej (UHWR) – ciała, które miało być „ponadpartyjną platformą reprezentującą UPA na zewnątrz”. W rzeczywistości rada była opanowana przez banderowców.
_____
P.S. Przy okazji zachęcam do lektury mojego artykułu, który ukazał się na portalu kresy.pl:
http://www.kresy.pl/idee?zobacz/historia-trzeciego-ludobojstwa
Źródła:
J. Markiewicz, „Partyzancki kraj”, Lublin 1980
G. Motyka, “Ukraińska partyzantka 1942-1960”, Warszawa 2006
S. Jastrzębski, „Ludobójstwo nacjonalistów ukraińskich na Polakach na Lubelszczyżnie w latach 1939-1947”, Wrocław 2007
H. Komański, S. Siekierka, „Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946”. Wrocław 2006.
S. Siekierka, H. Komański, K. Bulzacki, “Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939-1947”, Wrocław 2006
S. Siekierka, H. Komański, E. Różański, “Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie stanisławowskim 1939-1946”, Wrocław 2007
W. Siemaszko, E. Siemaszko, “Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945”, Warszawa 2000
J.Węgierski, “W lwowskiej Armii Krajowej”, Warszawa 1989
Mohort
Wypromuj również swoją stronę
Ten blog powstał w 2008 roku z myślą o tych Polakach, którzy nic nie wiedzą o ludobójstwie OUN-UPA. Postawiłem sobie za cel opisanie tych tragicznych wydarzeń w porządku chronologicznym, w ich 65-tą rocznicę.
Liczby:
Wołyń: 60 tys. zabitych
Tarnopolskie: 28 tys. zabitych
Lwowskie: 25 tys. zabitych
Stanisławowskie: 18 tys. zabitych
Lubelskie: 3 tys. zabitych
Polesie: ? tys. zabitych
(są to szacunki polskich ofiar OUN i UPA wg Ewy Siemaszko)
Kilkadziesiąt tysięcy Ukraińców zabitych przez OUN i UPA.
10-15 tys. Ukraińców zabitych w polskich akcjach odwetowych i walkach (wg dr. G. Motyki). Wg prof. W. Filara było to 5,7 tys.)
___________
Powstanie tego blogu sprowokowała inicjatywa prezydenta Ukrainy Wiktora Juszczenki.
Komentujących uprasza się o zachowanie szacunku dla narodu ukraińskiego. Autor bloga uważa, że UPA była wrzodem na ciele tego narodu i nie można jej winami obciążać ogółu Ukraińców. Z tego powodu nie domagam się żadnych przeprosin od przedstawicieli państwa ukraińskiego.
Nie jestem historykiem, raczej miłośnikiem historii. Nowym czytelnikom zalecam czytanie notek po kolei zaczynając od najstarszej.
Tekst bloga (do maja 2009) jest dostępny w 4 plikach PDF: część I, część II, część III, część IV
Potrzebującym informacji "w pigułce" proponuję kliknięcie tagu podsumowania.
Moje notki:
LUTY 2008:
1. 9.02.1943. Parośla - krwawe preludium.
2. II RP - surowa macocha
3. Śmierć, śmierć, Lachom śmierć!
4. Dlaczego Wołyń?
5. Karty
MARZEC 2008:
6. Ni Lacha, ni Żyda
7. Patrioci, kolaboranci czy zdrajcy?
8. Powstanie, ale jakie?
9. Krzyż
10. 26.03.1943. Masakra w Lipnikach
11. Kto tu był bohaterem, Wiktorze Juszczenko?
KWIECIEŃ 2008:
12. Wołyń na początku 1943r. Spóźniony wstęp.
13. Polnische Schutzmannschaften - w służbie III Rzeszy i Polaków
14. Zagłada. Trzy historie.
15. Polska samoobrona na Wołyniu
16. Świece ofiarne w Janowej Dolinie
17. Wielki tekst Rafała Ziemkiewicza
18. Dwie prawdy
19. Wołyń - kwiecień 1943
MAJ 2008
20. Trzeciomajowe zwycięstwo
21. Co widać przez pomarańczowe okulary
22. Boh żywe
23. Pszenica i kąkol
24. "Jutro" Kłyma Sawura
25. O złych i dobrych esesmanach
26. Chłopi vs. burżuje czyli walka klas?
27. Prawdziwi bohaterowie
28. Wołyń - maj 1943
CZERWIEC 2008
29. 2. czerwca - zemsta za...
30. Moja Rywingate
31. Czerwone Zielone Święta
32. "Ukraińcy mają potężną pracę do wykonania" - frapujący wywiad z Krzesimirem Dębskim
33. Skandal z prezydentem Kaczyńskim w tle
34. Rozkaz numer 1
35. Sprawa Martynowśkiego
36. O najpiękniejszej dziewczynie w Koszowie
37. Wołyń - czerwiec 1943
LIPIEC 2008:
38. 4-5 lipca 1943 - pierwsza bitwa o Przebraże
39. Nie zapomnij Ty o nas, o, święta!
40. Konferencja o ludobójstwie OUN-UPA: zaproszenie ŚZŻAK i IPN
41. Wołyń i Galicja Katyniem współczesnej Polski
42. „Wspomnij na mnie, gdy przyjdziesz do swego...”
43. 14.07.1943 - słońce zachodzi nad Kołodnem
44. O tym, jak Ukrainiec Szopiak robił użytek ze swojej kosy
45. Upadek Huty Stepańskiej
46. Politycy ręce precz od historii!
47. Mysterium iniquitatis - czy w człowieku drzemie Demon?
48. Bitwa o chleb
49. Wołyń - lipiec 1943
SIERPIEŃ 2008
50. Pułkownik Niewiński wciąż walczy
51. Przystanek Bandera
52. Bulba-Boroweć pisze list
53. Remanenty - przegląd prasy ukraińskiej
54. Sprawiedliwość "Muchy"
55. O buncie /grzesiowi dedykuję/
56. Wniebowzięcie
57. 30.08.1943 - Wola Ostrowiecka i Ostrówki
58. Trzecia bitwa o Przebraże czyli wojna, której nie było
59. Wołyń/Galicja Wsch. - sierpień 1943
WRZESIEŃ 2008
60. Dekonstrukcja mitu
61. Konstrukcja mitu, czyli bezpieka i IPN prawdę ci powiedzą
62. Nigdy nikogo życia nie pozbawi...
63. Wołyń/Galicja Wsch. - wrzesień 1943
PAŹDZIERNIK 2008:
64. Święte słowa Johna-Paula Himki
65. Retrospekcje: wojna polsko-ukraińska 1918-1919
66. Zastraszyć księdza
67. Wołyń/Galicja Wsch. - październik 1943
LISTOPAD 2008:
68. W telewizji pokazali
69. Ocalić od zapomnienia
70. 16.11.1943 - zwycięstwo "Bomby"
71. Wiktor Poliszczuk (1925-2008)
72. Wojciechowski, podejdź no do płota!
73. Wołyń/Galicja Wsch. - listopad 1943
GRUDZIEŃ 2008:
74. "Brutalny, bezrefleksyjny, fanatyczny" - ks. Isakowicz-Zaleski
75. Angela Merkel: Niemcy wybaczają Polakom Auschwitz
76. Męczennik o. Ludwik Wrodarczyk
77. Prawdziwi bohaterowie (2)
78. Wigilia A.D. 1943
79. Wołyń/Galicja Wsch. - grudzień 1943
STYCZEŃ 2009:
80. Stepan Bandera - ukraiński bin Laden
81. Czarna sukienka czyli o leśnikach
82. Odsiecz Ołyki
83. 27 Wołyńska Dywizja Piechoty AK
84. Gdzie są mężczyźni?
85. Wołyń/Galicja/Lubelszczyzna - styczeń 1944
LUTY 2009:
86. Hanaczów stawia opór
87. Czy na Ukrainie będą burzyć polskie pomniki?
88. Retrospekcje: Galicja
89. Szlachta
90. Inaczej
91. Ratunku, Polacy mnie biją!
92. Czerwone noce w powiecie rohatyńskim
93. Po Wołyniu była Galicja
94. Przypadek
95. Huta Pieniacka - największa zbrodnia na wsi polskiej
96. Wołyń/Galicja/Lubelszczyzna - luty 1944
MARZEC 2009:
97. Retrospekcje: Zamojszczyzna
98. Obraz zbliżony do prawdy i prawda
99. Odwet
100. Legenda – nie legenda
101. Prawdziwi bohaterowie (3)
102. Jaja po wołyńsku – z książki kucharskiej redaktora W.
103. Historia z perspektywy żaby
104. Wierszem
105. Szok
106. Wołyń/Galicja/Lubelszczyzna - marzec 1944
KWIECIEŃ 2009:
107. Drugie życie... morderców
108. Ostatnia niedziela
109. Prawdziwi bohaterowie (4)
110. Pomóżmy Wiktorowi Juszczence!
111. Kto dziś pamięta o Ormianach?
112. Bitwa pod Hurbami
113. Wołyń/Galicja/Lubelszczyzna – kwiecień 1944
MAJ 2009:
114. Rektorowi KUL pro memoria
115. Zapomniane wypędzenia
116. O pomnikach, profanacjach, polityce i piłce (nożnej)
117. ”Gonił nas człowiek z siekierą”, ale to nie było tak, jak myślicie
118. Wielka Polska o nich zapomniała!
119. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - maj 1944
CZERWIEC 2009:
120. Bratni naród na Kresach
121. Jeszcze o Ziemkiewiczu
122. Nie-Cała prawda
123. Negacjonista
124. Bajka
125. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - czerwiec 1944
LIPIEC 2009:
126. Dishonoris causa
127. Jak to było z piłami na Wołyniu
128. Chcemy innej historii!
129. Polska samoobrona we Wschodniej Galicji
130. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - lipiec 1944
SIERPIEŃ 2009:
131. Alternatywna trasa rajdu Bandery
132. Krakowskimi śladami Stepana Bandery
133. Kolejny ważny tekst Wołodymyra Pawliwa
134. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - sierpień 1944
WRZESIEŃ 2009:
135. Istriebitielnyje Bataliony - w służbie NKWD i Polaków
136. Galicja/Wołyń - wrzesień 1944 (+ Legnica!)
PAŹDZIERNIK 2009:
137. SB – fałszywi bohaterowie
138. Galicja/Wołyń - październik 1944 (+ Legnica bis)
LISTOPAD 2009:
139. Karta się odwraca
140. Galicja/Wołyń – listopad 1944
GRUDZIEŃ 2009:
141. Tylko we Lwowie
142. Ihrowicka kolęda
143. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - grudzień 1944
STYCZEŃ 2010:
144. Niezwykła historia jakich było wiele
145. Wikipedia pod specjalnym nadzorem
146. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - styczeń 1945
LUTY 2010:
147. Juszczenko przegiął
148. Ludobójcy i ludzie
149. Śmierć kata
150. Мила моя, што-то буде з нами? (kresowe mity, nie-mity)
151. Galicja/Wołyń - luty 1945
MARZEC 2010:
152. Spirala odwetu
153. Warto rozmawiać?
154. Koniec
155. Galicja/Lubelszczyzna - marzec 1945 + bojkot zbiórki na KUL
KWIECIEŃ 2010:
156. Wyprawa kijowska AD 2010
157. Galicja/Lubelszczyzna - kwiecień 1945
MAJ 2010:
158. Galicja/Lubelszczyzna - maj 1945
CZERWIEC 2010:
159. Galicja/Lubelszczyzna - czerwiec 1945
LIPIEC-SIERPIEŃ 2010:
160. 67. rocznica Krwawej Niedzieli na Wołyniu
161. Galicja/Lubelszczyzna - lipiec-sierpień 1945
WRZESIEŃ 2010:
162. Komu Andrzej Kunert zamierza stawiać pomniki?
163. Galicja/Wołyń/Lubelszczyzna - wrzesień 1945
PAŹDZIERNIK 2010:
164. Nienawiść w polityce
165. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - październik 1945
LISTOPAD 2010:
166. Ze szczerej piersi się wyrwało...
167. Galicja/Lubelszczyzna - listopad 1945
GRUDZIEŃ 2010-STYCZEŃ 2011:
168. Krwawe świętowanie
169. Skandal w Przemyślu + podsumowanie 12.1945-01.1946
LUTY 2011:
170. Dlaczego dr Motyka nie powinien zasiadać w Radzie IPN
171. Luty 1946 - podsumowanie
MARZEC-KWIECIEŃ 2011:
172. Łuny w Bieszczadach
173. Światowe autorytety przypominają o polskich ofiarach Wołynia
174. Marzec-kwiecień 1946 – podsumowanie
MAJ-CZERWIEC 2011:
175. Czy Bronisław Komorowski potępi Armię Krajową?
176. Maj-czerwiec 1946 - podsumowanie
LIPIEC-SIERPIEŃ 2011:
177. "To my znamy prawdę..." - 68 rocznica rzezi wołyńskich
178. Lipiec-sierpień 1946 - podsumowanie
WRZESIEŃ-GRUDZIEŃ 2011:
179. Za co bierze pieniądze radca ambasady RP w Kijowie, p. Hnatiuk?
180. Jak to się robi w Warszawie
181. Ale palma czyli GW vs. Ziemkiewicz, odcinek 1943
182. 5 Professoren und Wahrheit, du bist verloren (+ IX-XII.1946)
STYCZEŃ-LUTY 2012:
183. Skandal na Ukrainie + podsumowanie 01-02.1947
MARZEC 2012:
184. Podsumowanie marca 1947 (śmierć gen. Świerczewskiego)
KWIECIEŃ-GRUDZIEŃ 2012:
185. Genocidum atrox
186. Awantura o akcję "Wisła" (+podsumowanie)
ROK 2013:
187. Walczymy o Dzień Pamięci Męczeństwa Kresowian
188. Elity III RP: nacjonalizm jest OK, byle ukraiński
189. Eksperci – po owocach ich poznacie
190. A ile ofiar zadowoliłoby p. Szeptyckiego?
191. Michnik stoi tam, gdzie OUN
______________________________
"Wychowanie w niepamięci, świadome ukrywanie, czy fałszowanie faktów, stawianie zbrodniarzom pomników to najbardziej podła rzecz, jaka może się wydarzyć cywilizowanym narodom..." Stanisław Srokowski,"Nienawiść"
"W interesie naszych narodów leży znormalizowanie naszych stosunków, co wymaga powiedzenia sobie w oczy całej prawdy - ale tylko prawdy." - Jerzy Giedroyć
Kontakt: dymitr.mohort[małpa]interia.pl
Nowości od blogera
Inne tematy w dziale Kultura