Smog kosztuje Polskę wiele miliardów. Jak walczyć o czyste powietrze?

Co roku Polska płaci za smog 111 mld zł - informuje firma Deloitte. Według niej, aby zatrzymać niekorzystne dla Ziemi zmiany, trzeba przejść na gospodarkę obiegu zamkniętego.

Z okazji Światowego Dnia Środowiska firma Deloitte wraz InnoEnergy przygotowały specjalny raport. To dlatego, że celem tego święta jest zwracanie uwagi opinii publicznej na problemy środowiska i pogłębianie naszej wiedzy na temat jego ochrony. W tym roku przebiega ono pod hasłem #beatairpollution.

Płacimy grube miliardy za smog

W Polsce problem smogu najbardziej uwidacznia się w sezonie grzewczym. - Nadal większość najbardziej zanieczyszczonych miast w Europie znajduje się w Polsce. Na terenach wiejskich nie jest lepiej, a mieszka tam blisko 40 proc. ludności. Ostatnie dane pokazują wprawdzie pewną zmianę na lepsze, ale wciąż blisko 60 proc. Polaków mieszkających w miastach jest narażone na stężenie pyłu PM10 przekraczające unijne normy, a jego stężenie w Polsce jest drugim, co do wielkości w Europie, tuż po Bułgarii - podkreślają eksperci z Deloitte.

Zgodnie z raportem przygotowanym przez Europejski Trybunał Obrachunkowy, którego koordynatorem była m.in. Najwyższa Izba Kontroli, na 50 najbardziej zanieczyszczonych smogiem miast w Europie, 36 jest Polskich.

Co roku UE płaci za smog ok. 2,9 proc. wygenerowanego na jej terenie PKB; w przypadku Polski to 111 mld zł rocznie - informuje w raporcie firma Deloitte.

Zobacz: Jesteśmy czerwonym punktem na mapie świata. Smog nie odpuszcza, dusimy się wszyscy

Katastrofalne skutki smogu

Zanieczyszczenie powietrza wpływa bezpośrednio na zdrowie - jest przyczyną chorób np. układu oddechowego, krążenia i powikłań. Zgodnie z raportami międzynarodowych instytucji, smog przyczynia się do przedwczesnej śmierci co dziesiątego człowieka na Ziemi. W Europie to ponad 400 tys. zgonów rocznie; w Polsce - ok. 46 tys. Zanieczyszczone powietrze oprócz wpływu na zdrowie obniża także produktywność pracy. Komisja Europejska szacuje, że całkowite koszty zewnętrzne związane z oddziaływaniem smogu na zdrowie w 2020 r. wyniosą pomiędzy 243 mld euro a 775 miliardów euro.

Negatywne dla środowiska konsekwencje aktywności człowieka osłabiają gospodarkę, generują problemy społeczne a także mogą zagrozić stabilności finansowej, np. poprzez rosnące ryzyko kosztownych kataklizmów.

Zobacz: Życie w smogu - abecadło rozsądnego człowieka

Walka o czyste powietrze

W raporcie czytamy, że koniecznością, czy nawet wręcz ratunkiem może się okazać przejście na model gospodarki cyrkularnej (w obiegu zamkniętym). Taki rodzaj gospodarki uniezależnia rozwój gospodarczy od konsumpcji surowców, oszczędza kapitał naturalny, zwiększa możliwości regeneracji poszczególnych elementów ekosystemu, a także rozwija innowacje.

Eksperci Deloitte obliczyli, że gdyby sektory spożywczy, budownictwa, samochodowy i elektroniczny działały zgodnie z zasadami gospodarki w obiegu zamkniętym (GOZ), obniżyłyby emisję gazów cieplarnianych związanych z produkcją dóbr konsumowanych w Unii o 33 proc. Zysków jest jednak więcej. Lepsze gospodarowanie zasobami może zmienić gospodarkę w bardziej innowacyjną, odporniejszą i wydajniejszą. Zarówno inwestorzy indywidualni, jak i globalne firmy, coraz częściej biorą pod uwagę nie tylko koszty i zyski finansowe, ale także korzyści społeczne oraz środowiskowe. Do całkowitego przestawienia gospodarki światowej na neutralną dla klimatu potrzeba bowiem ogromnego kapitału.

Zobacz: Ekrany porośnięte mchem i rośliny mają pomóc w walce ze smogiem w Krakowie

Analitycy Deloitte dodają, że potrzeba 6 bilionów euro – rocznych inwestycji, aby do 2030 roku ograniczyć globalne ocieplenie do 2 stopni Celsjusza. Osiągnięcie ustalonych w Paryżu celów polityki energetycznej i klimatycznej samej Unii Europejskiej będzie wymagało dodatkowej rocznej inwestycji w wysokości 180 miliardów euro między 2021-2030.

Zwracają ponadto uwagę, że w walce o czyste środowisko pomóc może efektywna i przejrzysta współpraca sektora prywatnego i władz publicznych. Firma szacuje, że w latach 2018 – 2025 obywatele Unii mogą zaoszczędzić dzięki temu nawet 183 mld euro.

Zobacz też: Sposoby na walkę ze smogiem. Program Stop Smog i mikroinstalacje fotowoltaiczne

Dług Ekologiczny

Nie tylko Światowy Dzień Środowiska ma zwrócić uwagę na problemy natury ekologicznej. Niedługo obchodzić będziemy Dzień Długu Ekologicznego, czyli moment, w którym ludzkość wykorzystuje zasoby przypadające na cały rok do produkcji, a konsumpcja przekracza zdolność natury do ich odnowienia. Według ekspertów Deloitte, gdyby wszyscy ludzie żyli na poziomie, jaki oferują kraje o wysokich dochodach, to konsumowalibyśmy blisko cztery razy więcej zasobów niż jest dostępnych.

Zgodnie z Global Footprint Network (GFN), organizacji, która opracowała wskaźnik śladu ekologicznego (mierzący zapotrzebowanie ludzkości na zasoby naturalne oraz przestrzeń konieczną do zaabsorbowania emisji dwutlenku węgla z wykorzystania paliw kopalnych), w ubiegłym roku świat zaczął "zaciągać dług" już 1 sierpnia. Oznacza to, że w ciągu 212 dni skonsumowaliśmy zasoby, które powinny wystarczyć na cały rok.

- W tym roku Polacy "na koszt" Ziemi żyją już od 15 maja. Najwcześniej swój dług zaciągnęły Katar i Luksemburg, odpowiednio 11 i 16 lutego. To pokazuje, w jakim tempie zaciągamy kredyt, którego nigdy nie będziemy w stanie spłacić - przestrzegają eksperci z firmy Deloitte.

KJ