Kazimierz Kutz nie żyje. Wybitny reżyser, były wicemarszałek Senatu

W wieku 89 lat zmarł Kazimierz Kutz, jeden z najbardziej cenionych polskich reżyserów filmowych, twórca słynnych filmów "Sól ziemi czarnej", "Perła w koronie", "Paciorki jednego różańca", "Śmierć jak kromka chleba".

Reżyser zmarł w jednym z podwarszawskich szpitali. Od dłuższego czasu poważnie chorował.

"Odszedł Kazimierz Kutz - wielki Ślązak i Polak, wspaniały twórca, serdeczny kolega, na którego zawsze mogłem liczyć. Sól ziemi czarnej" - napisał na Twitterze szef Rady Europejskiej, były premier Donald Tusk.

Kazimierz Kutz urodził się 16 lutego 1929 r. w Szopienicach na Śląsku. W 1955 r. ukończył studia na Wydziale Reżyserii łódzkiej "filmówki". Kończąc szkołę filmową, Kutz rozpoczął współpracę z Andrzejem Wajdą. W 1954 r. został asystentem Wajdy przy filmie "Pokolenie", a w 1956 r. pracował jako drugi reżyser na planie "Kanału".

W 1970 r., obrazem "Sól ziemi czarnej" (ze zdjęciami Wiesława Zdorta), Kutz rozpoczął cykl filmów śląskich opartych na własnych scenariuszach. "Sól ziemi czarnej" to zbiorowy portret śląskiego ludu, poetycka ballada osnuta wokół dramatycznych wydarzeń II Powstania Śląskiego z sierpnia 1920 r. Kutz przedstawił dzieje rodziny starego górnika, którego synowie walczą o polskość swej ziemi. Otrzymał za ten film wiele nagród, m.in. Grand Prix na festiwalu w Grenoble.

Rok później wyreżyserował "Perłę w koronie", z akcją osadzoną w latach 30-tych. Film - w którym zagrali m.in. Franciszek Pieczka, Olgierd Łukaszewicz i Jan Englert - jest liryczną opowieścią o miłości młodego górniczego małżeństwa, splecioną z historią walki strajkowej polskich górników z niemieckimi właścicielami kopalni. Za "Perłę w koronie" także przyznano Kutzowi ważne nagrody, m.in. Złoty Globus na festiwalu w Mediolanie.

Zmarł Kazimierz Kutz. Źródło: x-news

 

Akcję "Paciorków jednego różańca", filmu z 1979 r. zamykającego tryptyk śląski, Kutz osadził pod koniec lat siedemdziesiątych. Osiedle starych domków górniczych ma zostać zburzone pod budowę nowych bloków. Część mieszkańców już się wyprowadziła, inni są w trakcie przeprowadzki. Jeden człowiek, emerytowany górnik Habryka, jednak odmawia - zapowiada, że nie opuści swego domu.

Do najbardziej znanych w twórczości Kutza należą też: "Na straży swej stać będę" (1983) - o konspiracji na włączonym do III Rzeszy Górnym Śląsku podczas II wojny światowej; "Śmierć jak kromka chleba" (1994) - o pacyfikacji kopalni "Wujek"; komedia "Pułkownik Kwiatkowski" (1995) - z akcją rozgrywającą się w 1945 r. i z Markiem Kondratem w roli głównej, oraz "Zawrócony" (1995) - uhonorowany na festiwalu w Utrechcie nagrodą Złotego Cielca dla najlepszego filmu europejskiego.

Oczami Mistrzów (Notacje Archiwalne SFP) - Kazimierz Kutz. Źródło: YouTube/SFPorgPL

 

Kutz to także ceniony reżyser teatralny. Realizował spektakle m.in. dla Teatru Rozmaitości we Wrocławiu, Starego Teatru w Krakowie oraz teatrów warszawskich: Komedia, Polskiego, Ateneum, Teatru na Woli i Narodowego. Wiele znakomitych spektakli Kutz wyreżyserował w Teatrze Telewizji.

Kazimierz Kutz był także politykiem - w latach 1997-2007 senatorem, pracował w Komisji Emigracji i Polaków za Granicą i Komisji Nauki i Edukacji. W latach 2001-05 był wicemarszałkiem Senatu. Od października 2007 r. poseł Platformy Obywatelskiej. W wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2014 r. ubiegał się - bez powodzenia - o mandat w okręgu śląskim, startując z pierwszego miejsca na liście komitetu wyborczego Europa Plus Twój Ruch.

Piotr Gliński: Wychowałem się na estetyce Kutza

Wychowałem się w jakimś sensie na estetyce filmowej Kazimierza Kutza i na jego rozumieniu Śląska - powiedział wicepremier, minister kultury prof. Piotr Gliński. Kutz, jeden z najwybitniejszych polskich reżyserów filmowych, zmarł we wtorek w wieku 89 lat.

Wicepremier Gliński podkreślił, że śmierć reżysera to „wielka strata dla polskiej kultury”. Jak mówił, Kutz był „wybitnym twórcą polskiej szkoły filmowej, twórcą, który dla nas wszystkich chyba kojarzy się ze śląską trylogią”. 

Kutz to przede wszystkim „wybitny twórca, reżyser, człowiek bezkompromisowy, ostry w sądach, w wielu wymiarach taki zadziorny” - podkreślił szef resortu kultury. Wskazał, że przede wszystkim powinno pamiętać się o jego filmach, ponieważ twórca broni się tym, co stworzył, a „Kutz w zdecydowanej większości stworzył filmy, które pamiętamy i które były ważne”. 

Dodał, że „patrzy na jego dzieło filmowe przez pryzmat tego, co zrobił najlepszego, przez filmy »Śmierć jak kromka chleba« czy »Perła w koronie« - filmy, które do tej pory się pamięta poprzez obrazy, wydarzenia, aktorów, których wypromował”.

Minister kultury przyznał, że „zaangażowanie Kutza z początku lat 50. może nie było najszczęśliwsze”, ale w jego ocenie, „nikt nie będzie patrzył na Kutza z tamtej perspektywy”. „Patrzmy na niego z perspektywy wybitnych dokonań” - podkreślił. 

Gliński powiedział, że „wychował się w jakimś sensie na jego estetyce filmowej i na jego rozumieniu Śląska”. Choć, jak dodał wicepremier, Kutz „zawsze się kłócił o ten Śląsk, zawsze miał do kogoś pretensje; był taki niepokorny”. 

Szef MKiDN zwrócił uwagę, że w ostatnim czasie udało się scyfryzować filmy reżysera co, jak mówił Gliński, „pan Kutz zauważył, bo nawet mimo, że byliśmy po różnych stronach sceny politycznej w Polsce, w jakimś sensie dziękował za to”. 

„Smutny dzień dla polskiej kultury, ale myślę, że spełnione życie, bo zrobił bardzo dużo dobrego, jeżeli chodzi o polską sztukę i kulturę. W sprawach publicznych różniliśmy się, ale to nie ma żadnego znaczenia zwłaszcza w dniu, w którym odszedł od nas” - zaznaczył szef resortu kultury.

W całości legalnie można obejrzeć online „Paciorki jednego różańca” Kutza. Źródło: YouTube/Studio Filmowe Kadr

Źródło: PAP

KJ

© Artykuł jest chroniony prawem autorskim. Wykorzystanie tylko pod warunkiem podania linkującego źródła.