Dziś wierni Kościoła katolickiego obchodzą Środę Popielcową, czyli początek Wielkiego Postu. Zaczyna się 46 dni przed Wielkanocą. W tym dniu obowiązuje post ścisły, czyli powstrzymanie się od pokarmów mięsnych. Tłumaczymy, jakie znaczenie ma dzisiejsza uroczystość dla katolików i czego nie powinni oni robić w Środę Popielcową.
Uczestnictwo we Mszy Św. Obowiązku nie ma, ale...
Wielu wiernych zastanawia się, czy w Środę Popielcową obowiązuje nakaz uczestnictwa we Mszy świętej. Odpowiedź jest jasna – nie jest to święto nakazane, co oznacza, że katolicy nie mają obowiązku uczestniczenia w liturgii.
Jednak Kościół zachęca wiernych do wzięcia udziału w mszy, aby symbolicznie rozpocząć okres pokuty i refleksji. Podczas nabożeństwa odprawiany jest obrzęd posypania głów popiołem, który przypomina o przemijaniu i potrzebie duchowej odnowy.
Symbolika posypania głów popiołem
Jednym z najbardziej rozpoznawalnych obrzędów Środy Popielcowej jest wspomniane posypywanie głów popiołem przez duchownych. Ten rytuał sięga tradycji wczesnego chrześcijaństwa i ma wymowną symbolikę. Popiół używany w tym obrzędzie pochodzi ze spalonych palm poświęconych w Niedzielę Palmową poprzedniego roku.
Kapłan, posypując głowy wiernych, wypowiada jedną z dwóch formuł: "Prochem jesteś i w proch się obrócisz” – przypominając o kruchości ludzkiego życia oraz "Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię” – zachęcającą do duchowej przemiany i nawrócenia. To gest, który ma skłonić do refleksji nad życiem i przygotować na nadchodzący czas postu.
Obowiązujące zasady postu w Środę Popielcową
Choć udział we mszy świętej nie jest obowiązkowy, Kościół katolicki nakłada na wiernych obowiązek przestrzegania postu ścisłego. Co to oznacza?
- Wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych: obowiązuje wszystkich katolików od ukończenia 14. roku życia; dotyczy mięsa zwierząt czworonożnych oraz drobiu. Dozwolone są natomiast ryby, jaja i nabiał
- Post ścisły: obejmuje wiernych w wieku od 18 do 60 lat; polega na spożyciu jednego posiłku do syta oraz dwóch lekkich posiłków w ciągu dnia
Dla wielu osób poranek bez filiżanki kawy jest nie do wyobrażenia. Ale, wbrew dywagacjom w sieci, Kościół nie zabrania picia kawy w Środę Popielcową. Podobnie nie ma zakazu spożywania herbaty czy innych napojów, takich jak mleko czy soki. Kodeks Prawa Kanonicznego nie klasyfikuje ich jako pokarmów, więc można je pić bez obaw o złamanie postu.
Niektórzy wierni decydują się na dodatkowe wyrzeczenia, np. rezygnację z kawy, alkoholu czy słodyczy jako formę postanowienia wielkopostnego. To zawsze jest indywidualna decyzja, wyrażająca intencję lub próbę charakteru dla katolika.
Środa Popielcowa w polskiej tradycji
Poza liturgią, Środa Popielcowa ma także swoje miejsce w polskiej tradycji i historii. W dawnych czasach był to dzień kończący karnawał, co wiązało się z licznymi obyczajami ludowymi.
Jednym z ciekawszych zwyczajów było oblewanie wodą osób, które nie chciały zakończyć zabaw karnawałowych. Miało to symbolizować oczyszczenie i rozpoczęcie nowego etapu w życiu duchowym.
Obecnie te tradycje zanikły, a Środa Popielcowa jest dniem refleksji, zadumy i rozpoczęcia wielkopostnych przygotowań do Wielkanocy.
Fot. Archidiecezja Warszawska
Red.
Inne tematy w dziale Społeczeństwo