Sejm pracuje nad nowelizacją Kodeksu postępowania cywilnego, która ma umożliwić pozywanie anonimowych hejterów w internecie. Nowe przepisy wprowadzają tzw. ślepe pozwy, pozwalające na dochodzenie sprawiedliwości nawet bez znajomości tożsamości sprawcy. Choć zmiany mogą pomóc w walce z cyberprzemocą, eksperci ostrzegają, że mogą również prowadzić do przeciążenia sądów i ograniczenia wolności słowa. Czy nowe prawo rzeczywiście poprawi bezpieczeństwo w sieci, czy stanie się narzędziem do tłumienia krytyki?
Ślepy pozew - co to jest?
– Ślepy pozew to narzędzie prawne przewidziane w tzw. ustawie antyhejterskiej, czyli projekcie nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego. Umożliwi wniesienie pozwu przeciwko nieznanemu sprawcy. Ślepe pozwy mogą okazać się skutecznym narzędziem w walce z hejtem w internecie, gdzie hejt i cyberprzemoc są powszechne. Każdy z nas może stać się ofiarą – wyjaśnia agencji Newseria Michał Włodarczyk, adwokat PCS Paruch Chruściel Schiffter Stępień Kanclerz | Littler.
W Sejmie trwają prace nad projektem nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego. Zakłada on, że możliwe będzie pozwanie autora anonimowego wpisu w internecie. Dotychczas nie było to możliwe, ponieważ przepisy prawa cywilnego wymagają wskazania w pozwie imienia, nazwiska oraz adresu osoby pozwanej. Dotychczas jedynym sposobem na ściganie anonimowych hejterów było postępowanie karne na podstawie aktu oskarżenia. Wymagało to jednak ustalania przez policję danych sprawcy wpisu, co rzadko przynosiło skuteczne rezultaty. Sprawy trwały długo, a administratorzy stron po roku nie dysponują już numerem IP danego użytkownika.
Zgodnie z proponowanymi zapisami administratorzy serwisów oraz dostawcy internetu będą zobowiązani do dłuższego przechowywania danych o użytkownikach. Jeśli nie dostarczą ich sądowi w wymaganym czasie, mogą zostać ukarani grzywną od 100 tys. do 1 mln zł. Oprócz pozwu przeciwko osobom o nieustalonej tożsamości, gdzie pomocne będą tzw. ślepe wnioski, możliwe będzie także złożenie pozwu przeciwko osobom o znanej tożsamości oraz dostawcom usług pośrednich.
– Postępowanie przeciwko dostawcy usługi pośredniej może dotyczyć forum internetowego lub platformy społecznościowej. W sytuacji, w której poinformowaliśmy dostawcę o rozpowszechnieniu nielegalnej treści na platformie społecznościowej lub forum internetowym, a on nie podejmie żadnych działań naprawczych, wówczas będziemy mogli bezpośrednio pozwać dostawcę usługi pośredniej – tłumaczy Michał Włodarczyk.
Nowe przepisy mogą utopić sądy
Krajowa Rada Sądownictwa oraz Sąd Najwyższy ostrzegają, że nowe przepisy mogą doprowadzić do znacznego przeciążenia sądów, a krótkie terminy na identyfikację pozwanego mogą skutkować wzrostem odszkodowań za przewlekłość postępowania.
– Niewątpliwie ślepe pozwy ułatwią dochodzenie swoich praw przed sądem. Może to jednak doprowadzić do lawiny pozwów i paraliżu sądów, jeśli za nowymi przepisami nie pójdzie również wsparcie kadrowe, infrastrukturalne i technologiczne. Polskie sądy od dawna borykają się z niedoborami kadrowymi – mamy za mało sędziów, asystentów sędziowskich oraz pomocy administracyjnej, co przekłada się na długość postępowania – wskazuje mecenas Michał Włodarczyk.
Narzędzie do walki z hejtem czy ograniczenie wolności słowa?
Pojawiają się również opinie, że choć walka z hejtem jest konieczna, to nowe przepisy mogą prowadzić do ograniczenia wolności słowa. Istnieje ryzyko, że pozwy będą wykorzystywane do prób karania krytyków. W październiku 2024 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka zakomunikował polskiemu rządowi skargi dotyczące dziewięciu spraw karnych ingerujących w wolność słowa, dotyczących postępowań o znieważenie funkcjonariuszy publicznych lub spraw o zniesławienie. Odnoszą się one do krytyki kierowanej m.in. pod adresem komendanta policji, burmistrza miasta czy dyrektora aresztu śledczego.
– Oczywiście wolność słowa jest bardzo ważna, to podstawa demokratycznego społeczeństwa, ale nie jest absolutna – ma swoje granice i nie możemy jej używać jedynie po to, by kogoś obrazić czy znieważyć. Uważam, że te obawy są przesadzone i że przepisy nie będą wykorzystywane w taki sposób. Podobne regulacje obowiązują w innych państwach i nie widzę powodu, dla którego w Polsce nie moglibyśmy mieć takiej instytucji – ocenia Michał Włodarczyk.
Nawet 85 proc. Polaków ma styczność ze szkodliwymi treściami w internecie. 76 proc. dorosłych spotkało się z mową nienawiści i hejtem, 71 proc. z treściami wulgarnymi i przemocowymi, ponad połowa – z cyberprzemocą, a 40 proc. z nielegalną pornografią.
– W niektórych krajach stosowany jest również mechanizm zobowiązujący dostawcę usługi pośredniej do moderowania treści pojawiających się w serwisach. Oznacza to konieczność szybkiego reagowania na nie i ich usuwania. Jeśli dostawca tego nie robi, grożą mu wysokie kary finansowe. Możemy także zastanowić się nad zwiększeniem kar za mowę nienawiści w internecie. Moim zdaniem kluczowe jest również zacieśnienie współpracy międzynarodowej. Krajowe organy ścigania często są bezradne i nie mają odpowiednich narzędzi do walki z hejtem w internecie, ponieważ serwery wielu platform znajdują się poza granicami Polski i Unii Europejskiej – podsumowuje mecenas Michał Włodarczyk.
Z tego artykułu dowiedziałeś się:
- Co to jest ślepy pozew i jak ma pomóc w walce z hejtem w internecie
- Dlaczego dotychczas trudno było ścigać anonimowych hejterów
- Jakie obowiązki nowe przepisy nakładają na administratorów serwisów i dostawców internetu
- Jakie ryzyko związane ze ślepymi pozwami widzą eksperci
- Czy nowe przepisy mogą ograniczać wolność słowa
na zdjęciu: osoba pisząca na klawiaturze, zdjęcie ilustracyjne. fot. Colin / Wikimedia Commons, CC BY-SA 4.0
TW
Inne tematy w dziale Polityka
