Ponad połowa Polaków chce głosować online. Czy wybory prezydenckie będą cyfrowe

Czy Polska jest gotowa na wybory przez internet? Nowe dane CBOS

Już wiele państw korzysta z głosowania elektronicznego (e-voting), a kolejne rozważają wprowadzenie takiego rozwiązania. Światowym liderem w tym zakresie jest Estonia, gdzie od 2005 roku działa e-voting. Także w Polsce po wyborach w 2023 roku pojawił się tego typu pomysł. Ostatnie badanie CBOS pokazuje, że ponad połowa Polaków chce głosować przez internet. Okazuje się jednak, że choć wola społeczna zdigitalizowania sposobu wyboru rządzących jest, to woli politycznej ciągle brakuje. Nie wiadomo też, która z platform mogłaby pełnić rolę bezpiecznej urny wyborczej.

- Polska jeszcze nie do końca jest gotowa na e-voting. Polacy chętnie by głosowali za pośrednictwem głosowania przez internet, jednak brakuje mimo wszystko, po pierwsze, legislacji, po drugie, również systemu do głosowania, który byłby bezpieczny i gwarantujący np. tajność oddawania głosu. Po trzecie, chyba mimo tego, że są już projekty, które mówią o wprowadzeniu głosowania elektronicznego, może niekoniecznie przez internet, ale za pośrednictwem innych narzędzi, to jednak chyba woli politycznej nie ma na tyle, żeby te projekty wprowadzać - mówi agencji Newseria prof. dr hab. Magdalena Musiał-Karg z Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, prezeska Polskiego Towarzystwa Nauk Politycznych.

Internetowe wybory w Polsce - marzenie czy realna przyszłość?

Z danych z 2023 roku Międzynarodowego Instytutu na rzecz Demokracji i Pomocy Wyborczej (International IDEA) wynika, że elektroniczne głosowanie jest wykorzystywane w 19 proc. badanych krajów świata (w analizie uwzględniono 178 państw). W 15 proc. są prowadzone lub przeprowadzone zostały studia wykonalności lub testy. Polska nie ma żadnego doświadczenia w e-votingu.

- Aby wprowadzić taki system, należałoby prowadzić wieloletnie testy, pilotaże tego typu działań i na pewno nie w skali całego kraju, ale mniejszej, np. na poziomie gminy. Tego systemu nie mamy, mimo że technologie zapewne są. Były pomysły, aby platforma ePUAP, mObywatel czy inne systemy były tymi, za pośrednictwem których można byłoby głosować. Należałoby w nich wdrożyć takie komponenty, które gwarantowałoby tajność głosowania, bezpieczeństwo oddania głosu, również to, że wyborca byłby pewien, że jego głos został prawidłowo oddany i zliczony – ocenia prof. Magdalena Musiał-Karg.

Co stoi na przeszkodzie cyfrowym wyborom?

W 11 krajach z głosowania elektronicznego zrezygnowano, głównie właśnie z powodu obaw o bezpieczeństwo. Stanowi to 6 proc. wszystkich badanych krajów.

- Mówiąc o tajności głosowania w przypadku głosowania przez internet, obawy są przede wszystkim o to, czy głosy, które zostały oddane w sposób internetowy czy elektroniczny, po jakimś czasie nie zostaną w taki sposób odkodowane, żeby móc odczytać, kto w jaki sposób zagłosował. Dlatego na przykład w Estonii jest system tzw. podwójnej koperty, czyli najpierw zbierają głosy, anonimizują je, a dopiero później dzielą je na poszczególne sposoby oddania głosu – mówi prezeska Polskiego Towarzystwa Nauk Politycznych.

Z technicznego punktu widzenia połowa krajów stosujących głosowanie elektroniczne korzysta z maszyn do bezpośredniego zapisu elektronicznego. Czternaście (41 proc.) krajów stosuje głosowanie internetowe – w części z nich jest to możliwe tylko dla wyborców pozostających w kraju (lub dla określonej grupy wyborców), ale część zezwala również na głosowanie z zagranicy.

- Z punktu widzenia społeczeństwa taki system mógłby zacząć funkcjonować u nas pewnie niebawem, dlatego że obywatele chcieliby mieć łatwiejsze, szybsze, wygodniejsze sposoby głosowania. Z punktu widzenia prawa, technologii i polityki wydaje mi się, że jeszcze sporo czasu potrzeba, zanim tego typu rozwiązanie zostanie wprowadzane w Polsce – przewiduje prof. Magdalena Musiał-Karg.

Gawkowski: Żeby wprowadzić e-voting, potrzeba woli politycznej

- Nie wiem, czy e-voting będzie można wprowadzić w wyborach samorządowych za pięć lat, bo do tego trzeba woli politycznej – mówił w kwietniu 2024 wicepremier, minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski (Lewica). Zapewnił, że jest fanem głosowania przez internet i będzie do tych rozwiązań namawiał.- Jako rozsądny polityk chciałbym, aby było to przy zgodzie politycznej wszystkich. Nie może być tak, że jedna partia to wprowadza, a druga przeciwko temu buduje kampanię, a na koniec ktoś nie uznaje wyborów – podkreślił wicepremier.

Z badania przeprowadzonego przez Centrum Badania Opinii Społecznej wynika, że za tym, żeby istniała możliwość udziału w wyborach przez internet, opowiada się 53 proc. Polaków, a 39 proc. wyraża sprzeciw. Wdrożenie e-votingu popiera sześciu na 10 użytkowników internetu i dwukrotnie mniejszy odsetek niekorzystających z sieci. Sprzeciw jest relatywnie częsty wśród badanych po 54. roku życia, respondentów z wykształceniem zasadniczym zawodowym, wśród rolników i osób uzyskujących najniższe dochody.

Podsumowanie:

Z tego tekstu dowiedziałeś się, że:

• Ponad połowa Polaków popiera e-voting – badanie CBOS pokazuje, że 53% Polaków chciałoby mieć możliwość głosowania przez internet.
• Głosowanie elektroniczne stosuje 19% państw na świecie, z Estonią jako liderem od 2005 roku.
• Minister cyfryzacji zapewnił, że jest fanem głosowania przez internet, ale potrzeba do tego woli politycznej.
  
• Eksperci wskazują, że Polska nie jest jeszcze przygotowana na wprowadzenie cyfrowych wyborów, mimo że technologie są dostępne.
• Główne wątpliwości dotyczą tajności głosów i możliwości ich odkodowania, co stanowi barierę dla wdrożenia systemu w Polsce.
• Najwięcej przeciwników jest wśród osób starszych, z niższym wykształceniem i niższymi dochodami.
• Zanim system mógłby działać, konieczne są wieloletnie testy w mniejszej skali, np. na poziomie gminy.
  
  

Tomasz Wypych

Zdjęcie ilustracyjne, fot. PAP