Podatek katastralny, czyli opodatkowanie nieruchomości na podstawie ich wartości, od lat budzi kontrowersje w Polsce. Nasz kraj jest jednym z nielicznych w Unii Europejskiej, gdzie podatek ten zależy wyłącznie od powierzchni nieruchomości. Choć eksperci wskazują na konieczność reformy, obawy społeczne przed wzrostem opłat skutecznie blokują zmiany. Z artykułu dowiesz się co to jest podatek katastralny i kiedy może być wprowadzony w Polsce.
– Nie istnieje jeden uniwersalny system podatku od nieruchomości, który sprawdziłby się we wszystkich krajach. System ten powinien być dostosowany do specyfiki danej społeczności. Zarówno model oparty na powierzchni, jak i na wartości nieruchomości mają swoje plusy i minusy. Jednak przewaga zalet systemu opartego na wartości przemawia za rozważeniem jego wdrożenia w Polsce – ocenia prof. dr hab. inż. Małgorzata Renigier-Biłozor z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.
Mapa drogowa do podatku katastralnego
Prof. Renigier-Biłozor prowadzi badania nad wprowadzeniem podatku katastralnego, który byłby naliczany na podstawie wartości nieruchomości. Jej celem jest opracowanie „mapy drogowej” umożliwiającej łagodne przejście na nowy system. Obecny model opodatkowania, oparty na powierzchni i przeznaczeniu nieruchomości, jest krytykowany za niską efektywność i brak sprawiedliwości podatkowej.
Z badań ekspertów z SGH w Warszawie oraz Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu wynika, że system ten nie odzwierciedla rzeczywistej wartości nieruchomości.
– Dziś osoba posiadająca dom o powierzchni 100 m² na wsi może płacić więcej niż właściciel mniejszego mieszkania w centrum miasta, mimo że wartość tego drugiego jest znacznie wyższa.– tłumaczy prof. Renigier-Biłozor.
Podatek katastralny. Korzyści dla samorządów
Wprowadzenie podatku katastralnego miałoby również pozytywny wpływ na dochody gmin. Obecnie maksymalne stawki podatku są regulowane ustawowo i często nie przystają do dynamicznego wzrostu cen nieruchomości. Przykładowo, między 2015 a 2022 rokiem ceny transakcyjne nieruchomości wzrosły nawet o 30%, podczas gdy stawki podatku wzrosły zaledwie o 4,9%.
Podatek katastralny mógłby zapewnić większe i bardziej stabilne wpływy do budżetów samorządowych, zwłaszcza w bogatszych gminach. Jednak jego wprowadzenie wymagałoby odpowiedniego przygotowania i kampanii informacyjnej.
Czy podatek katastralny to wzrost opłat?
Raport Instytutu Finansów wskazuje, że kluczową przeszkodą we wprowadzeniu podatku katastralnego jest brak społecznej akceptacji. Obawy podatników wynikają głównie ze strachu przed wzrostem opłat. Dlatego konieczne są działania edukacyjne i promocyjne, które wyjaśnią zalety nowego systemu oraz wprowadzą mechanizmy ochronne dla najbardziej narażonych grup społecznych.
– W krajach, gdzie obowiązuje podatek katastralny, jego wysokość wynosi od 0,18% do 3% wartości nieruchomości. Aby nowy system był akceptowalny, powinny mu towarzyszyć ulgi i preferencje, na przykład dla seniorów, rodzin wielodzietnych, osób niepełnosprawnych czy instytucji społecznych – czytamy w raporcie.
Przejrzystość jako klucz do sukcesu
Prof. Renigier-Biłozor podkreśla, że jednym z największych atutów podatku katastralnego byłaby większa transparentność rynku nieruchomości.
– Masowa wycena nieruchomości i publikacja ich wartości w sposób publiczny pozwoli na lepsze zarządzanie danymi oraz poprawę regulacji rynku. To krok w stronę nowoczesnego i sprawiedliwego systemu – podsumowuje.
Tomasz Wypych
Fot: t
Fot: Taner öztürk
Inne tematy w dziale Gospodarka
