Polacy sceptyczni wobec deklaracji Ukrainy dotyczących Wołynia. Wyniki sondażu pokazują głęboką nieufność społeczną wobec rozliczeń historycznych, co utrudnia budowanie relacji dwustronnych. Co powinno się stać, aby zmniejszyć nieufność Polaków wobec ukraińskich deklaracji?
Polacy sceptyczni wobec ukraińskich deklaracji - sondaż
Relacje polsko-ukraińskie wciąż obciąża historia rzezi wołyńskiej, a wyniki niedawnego sondażu przeprowadzonego przez United Surveys dla Wirtualnej Polski ujawniają głęboką nieufność Polaków wobec ukraińskich deklaracji dotyczących ekshumacji i upamiętnienia ofiar.
Według badania, 67,4 proc. Polaków nie wierzy w szczerość zapewnień Ukrainy o rozliczeniu zbrodni wołyńskiej i godnym uhonorowaniu ofiar. W tej grupie 37,8 proc. odpowiedziało, że "raczej w nie nie wierzy", a 29,4 proc. wyraziło zdecydowaną niewiarę. Tylko 27 proc. respondentów podchodzi z ufnością do ukraińskich deklaracji, przy czym zaledwie 3,1 proc. wierzy w nie "zdecydowanie".
Podziały polityczne wpływają na wyniki: wyborcy opozycji (PiS i Konfederacji) są szczególnie sceptyczni, z czego 83 proc. wyraża brak wiary w ukraińskie zapewnienia. Wśród wyborców koalicji rządzącej sceptycyzm także dominuje, choć w nieco mniejszym stopniu.
Historyczne napięcia i obecny spór dot. rzezi wołyńskiej
Historia rzezi wołyńskiej w latach 1943-1945, podczas której ukraińskie formacje nacjonalistyczne (OUN i UPA) dokonały masowych mordów na około 100 tys. Polaków, wciąż dzieli Warszawę i Kijów. Polska uznaje te wydarzenia za ludobójstwo, natomiast Ukraina często traktuje je jako wynik konfliktu zbrojnego.
Dodatkowym punktem zapalnym pozostaje zakaz poszukiwań i ekshumacji szczątków polskich ofiar na Ukrainie, wprowadzony przez ukraiński Instytut Pamięci Narodowej w 2017 roku po zdemontowaniu pomnika UPA w Hruszowicach. Od tego czasu polski IPN wystosował dziewięć oficjalnych wniosków dotyczących 65 lokalizacji, jednak wiele z nich spotkało się z odmową lub pozostało bez odpowiedzi.
W listopadzie 2024 roku Anton Drobowycz, były szef ukraińskiego Instytutu Pamięci Narodowej, zapowiedział, że ekshumacje mogą zostać przeprowadzone w latach 2025-2026. Ambasador Ukrainy w Polsce, Wasyl Bodnar, zaznaczył, że rozmowy na temat upamiętnienia ofiar są "konstruktywne" i obejmują współpracę z polską stroną oraz Organizacją Ukraińców w Polsce. Podkreśla jednak, że wiele kwestii wymaga uzgodnień prawnych i organizacyjnych.
Premier Donald Tusk podczas spotkania z prezydentem Wołodymyrem Zełenskim we Lwowie w listopadzie 2024 roku podkreślał, że Polska oczekuje konkretnych działań w sprawie ekshumacji i godnego pochówku ofiar. Zaznaczył, że patrzenie na trudną historię powinno odbywać się w duchu przyjaźni, bez licytowania się na winy.
Społeczny sceptycyzm i polityczne wyzwania
Wyniki sondażu wskazują na głęboką nieufność Polaków wobec Ukrainy w sprawach historycznych, co może utrudnić budowanie partnerstwa. Nieufność ta jest wzmocniona przez brak konkretnych działań, które mogłyby potwierdzić ukraińskie deklaracje. Polacy oczekują przede wszystkim realnych postępów w kwestii ekshumacji i godnego upamiętnienia ofiar, co w ich oczach jest sprawdzianem szczerości strony ukraińskiej.
Eksperci podkreślają, że dodatkowym wyzwaniem jest rosnąca polaryzacja polityczna, która wpływa na sposób postrzegania Ukrainy przez polskie społeczeństwo. Wobec tego konieczne jest prowadzenie dwutorowej polityki: z jednej strony należy dążyć do dialogu z Ukrainą na szczeblu rządowym, z drugiej zaś trzeba wzmocnić edukację historyczną i narrację skierowaną do polskich obywateli, która podkreślałaby znaczenie partnerstwa z Ukrainą w obecnym kontekście geopolitycznym.
Relacje polsko-ukraińskie pod presją - co trzeba zmienić
Aby zmniejszyć nieufność Polaków wobec ukraińskich deklaracji, należałoby podjąć kilka kluczowych kroków, które z jednej strony wykazałyby rzeczywiste zaangażowanie Ukrainy, a z drugiej budowałyby zaufanie Kluczowe kspołeczne w Polsce:
- Realizacja zapowiedzianych ekshumacji. Konkretne działania w postaci rozpoczęcia ekshumacji i godnego pochówku polskich ofiar Wołynia stanowiłyby pierwszy, najważniejszy krok. Daty i harmonogramy prac powinny być publicznie przedstawione i przestrzegane.
- Wspólne upamiętnienie ofiar. Organizacja wspólnych uroczystości upamiętniających zarówno polskie, jak i ukraińskie ofiary konfliktów historycznych mogłaby symbolicznie pokazać chęć dialogu i pojednania.
- Dialog na szczeblu eksperckim i społecznym. Powołanie polsko-ukraińskiego zespołu historyków do wypracowania wspólnej narracji na temat Wołynia oraz organizacja publicznych debat mogłaby przyczynić się do lepszego zrozumienia różnic w interpretacji historii.
- Przejrzystość i otwartość strony ukraińskiej. Zapewnienie pełnego dostępu polskim ekspertom do miejsc potencjalnych pochówków, dokumentów historycznych i archiwów byłoby dowodem szczerych intencji.
- Wzajemność w działaniach. Renowacja i ochrona ukraińskich miejsc pamięci w Polsce mogłaby być gestem dobrej woli, pokazującym symetrię działań po obu stronach.
Podsumowanie
Wdrożenie tych działań wymaga czasu, ale ich konsekwentna realizacja mogłaby przyczynić się do budowy zaufania społecznego oraz poprawy relacji dwustronnych. Polacy potrzebują widzieć konkretne efekty i odczuwać, że ukraińskie deklaracje nie są jedynie słowami, lecz prowadzą do rzeczywistych działań.
Rozwiązanie kwestii Wołynia wymaga szczerych intencji, dialogu i konkretnych kroków. Zniesienie zakazu ekshumacji oraz praktyczna współpraca mogą przyczynić się do łagodzenia napięć. Premier Tusk podkreślał, że jedność Polski i Ukrainy jest kluczowa w obliczu rosyjskiej agresji, a porozumienie historyczne powinno wzmacniać relacje dwustronne.
W tym tekście przeczytałeś że:
- 67,4% Polaków nie wierzy w szczerość zapewnień Ukrainy o ekshumacji i upamiętnieniu ofiar rzezi wołyńskiej.
- Wśród wyborców opozycji (PiS, Konfederacja) aż 83% jest sceptycznych wobec ukraińskich zapewnień.
- Polska traktuje rzeź wołyńską jako ludobójstwo, podczas gdy Ukraina często przedstawia ją jako wynik konfliktu zbrojnego.
- Ukraina zapowiada możliwość ekshumacji w latach 2025-2026, ale brak harmonogramu budzi wątpliwości
- Ambasador Ukrainy mówi o konstruktywnym dialogu, jednak podkreśla potrzebę uzgodnień prawnych i organizacyjnych.
- Polacy oczekują konkretnych działań w kwestii ekshumacji i upamiętnienia, które byłyby dowodem szczerości Ukrainy.
- Są działania, które mogłyby pomóc na rzecz budowy zaufania
- Dialog historyczny powinien wzmacniać strategiczne partnerstwo między Polską i Ukrainą.
red.
Na zdjęciu pomnik ofiar ludobójstwa na Wołyniu, fot. PAP/Andrzej Lange
Inne tematy w dziale Polityka
