13 lat temu, 21 grudnia 2011 roku, doszło do najtragiczniejszego wydarzenia w historii misji polskiego wojska poza granicami kraju. W wyniku wybuchu miny pułapki w Afganistanie zginęło pięciu żołnierzy z 20. Bartoszyckiej Brygady Zmechanizowanej. Byli to młodzi mężczyźni, dla większości z nich była to pierwsza misja zagraniczna. Wyjaśniamy, jak to wydarzenie zaważyło na polskich siłach zbrojnych, ale również na całej misji NATO w Afganistanie.
Co wydarzyło się 21 grudnia 2011 roku?
Polscy żołnierze z 20 Bartoszyckiej Brygady Zmechanizowanej jechali w konwoju sześciu pojazdów opancerzonych po zakończeniu działań rekonstrukcyjnych w miejscowości Razaak. Wracając w stronę drogi Highway 1 – jednej z kluczowych tras łączących Kabul z Kandaharem – natrafili na ukrytą pod ziemią minę-pułapkę. Wybuch ładunku o wadze około 100 kilogramów dosłownie rozerwał opancerzony pojazd M-ATV. Cała załoga zginęła na miejscu, a ratownicy medyczni przybyli na miejsce nie mogli już nic zrobić.
Zginęli st. kpr. Piotr Ciesielski, st. szer. Łukasz Krawiec, st. szer. Marcin Szczurowski, st. szer. Marek Tomala, szer. Krystian Banach. Żołnierze zostali pośmiertnie awansowani, za męstwo i odwagę zostali pośmiertnie odznaczeni przez prezydenta Krzyżami Kawalerskimi Orderu Krzyża Wojskowego oraz Gwiazdami Afganistanu.
Ich pogrzeby, odbywające się w Wigilię, zgromadziły tłumy w małych mazurskich kościołach, gdzie odbywały się ceremonie pożegnania. Najmłodszy z żołnierzy miał 22, najstarszy 33 lata. Był to najtragiczniejszy dzień w historii polskich misji.
Konsekwencje wydarzenia dla Polski
To zdarzenie uwypukliło konieczność dalszego rozwijania technologii wykrywania improwizowanych urządzeń wybuchowych (IED), aby zwiększyć bezpieczeństwo na misjach. Polska armia zainwestowała w nowocześniejsze pojazdy i technologie, takie jak systemy zakłócające sygnały zdalnie sterowanych bomb. Wzmocniono też szkolenia w zakresie taktyk operacyjnych oraz lepiej wyposażono pojazdy opancerzone. Konwoje zaczęto lepiej planować, uwzględniając ryzyko zamachów na szlakach komunikacyjnych.
Śmierć pięciu żołnierzy była momentem wstrząsu dla polskiego społeczeństwa i okazją do refleksji nad ryzykiem związanym z udziałem w misjach zagranicznych. Tragedia odsłoniła również potrzebę zwiększenia wsparcia dla rodzin żołnierzy poległych na misjach. Rodzinom zapewniono wsparcie finansowe w postaci odszkodowań i świadczeń. Jednak w wielu przypadkach bliscy żołnierzy musiały walczyć o swoje prawa, co zwróciło uwagę na jakość pomocy systemowej.
Obecność Polski w Afganistanie trwała od 2002 do 2021 roku. W tym czasie 43 żołnierzy i jeden cywil stracili życie, a setki zostały rannych. Mimo tak kosztownej ofiary Polska armia zdobyła cenne doświadczenie w działaniach bojowych i operacjach stabilizacyjnych. Misja miała także wpływ na modernizację polskich sił zbrojnych, w tym zakup nowoczesnego sprzętu.
Wpływ na politykę międzynarodową
Tragedia w Afganistanie była częścią większego obrazu nieustannego zagrożenia, jakie niosły misje wojskowe w tym kraju. NATO, w ramach Międzynarodowych Sił Wsparcia Bezpieczeństwa (ISAF), zmagało się z wyzwaniami związanymi z działaniami talibów i al-Kaidy. Wypadek podkreślił rosnące zagrożenie ze strony improwizowanych ładunków wybuchowych, które stały się jednym z głównych narzędzi walki talibów. Rosnące straty wśród żołnierzy państw uczestniczących w misji ISAF wzmacniały krytykę wobec zaangażowania w Afganistanie, wskazując na brak perspektyw na szybkie zakończenie konfliktu.
Misja NATO w Afganistanie, rozpoczęta w 2001 roku po atakach na World Trade Center, trwała niemal 20 lat i zakończyła się wycofaniem wojsk w 2021 roku. Utrzymująca się niestabilność regionu wskazuje na ograniczony sukces tej interwencji. Wydarzenia takie jak te z 2011 roku doprowadziły do rewizji strategii misji międzynarodowych, z większym naciskiem na szkolenie lokalnych sił i minimalizację strat wśród żołnierzy NATO.
Upamiętnienie tego wydarzenia
Na ścianie kościoła w Bartoszycach znajduje się tablica poświęcona żołnierzom, którzy zginęli w tym tragicznym wydarzeniu.
W rocznicę tragedii od 2015 roku obchodzony jest dzień Dzień Pamięci o Poległych i Zmarłych w Misjach. Jest to moment, aby przypomnieć o poświęceniu tych, którzy ryzykowali życie dla bezpieczeństwa międzynarodowego.
Podczas piątkowych obchodów wicepremier, szef MON Władysław Kosiniak-Kamysz zapowiedział, że zaproponuje rządowi rozwiązanie, aby weteranom było wypłacane odszkodowanie za każdy uszczerbek na zdrowiu. Minister zapowiedział też zmiany w ustawie o obronie ojczyzny dot. wysokości odszkodowań dla rodzin żołnierzy za śmierć ich najbliższych.
Tragedia z 21 grudnia 2011 roku pozostaje symbolem nie tylko odwagi, ale także wyzwań, z którymi muszą mierzyć się żołnierze w konfliktach zbrojnych. To także przypomnienie o tym, że każda misja niesie za sobą ogromne ryzyko i wymaga wsparcia zarówno dla żołnierzy, jak i ich rodzin.
Podsumowanie:
W tym tekście przeczytałeś, że:
- W wyniku wybuchu miny-pułapki w Afganistanie zginęło pięciu polskich żołnierzy z 20. Bartoszyckiej Brygady Zmechanizowanej.
- Był to najtragiczniejszy wypadek w historii polskich misji zagranicznych.
- Tragedia uwypukliła konieczność modernizacji wyposażenia wojskowego, w tym rozwój technologii anty-IED.
- Wzrosła potrzeba lepszego planowania operacyjnego i szkoleń żołnierzy na misjach.
- Zdarzenie było częścią szerszego obrazu ryzyk związanych z misją NATO w Afganistanie, szczególnie zagrożenia ze strony improwizowanych ładunków wybuchowych.
- Od 2015 roku obchodzony jest Dzień Pamięci o Poległych i Zmarłych w Misjach Wojskowych.
- MON zapowiedział zmiany w ustawie o obronie ojczyzny, w tym zwiększenie wysokości odszkodowań dla rodzin poległych oraz lepsze wsparcie dla weteranów.
red.
Zdjęcie ilustracyjne, tak wyglądał koniec polskiej misji w Afganistanie, wylot ostatnich żołnierzy, fot. mon.gov.pl
Inne tematy w dziale Społeczeństwo
