Podatnicy w Polsce mogą wkrótce odetchnąć z ulgą. Ministerstwo Finansów zapowiada usunięcie kontrowersyjnego przepisu, który pozwalał na wszczynanie postępowań karnoskarbowych jedynie w celu wydłużenia terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych. Od lat mechanizm ten był wykorzystywany przez skarbówkę, co spotykało się z krytyką u księgowych i podatników. Teraz ma się to zmienić. Jednocześnie pojawiają się obawy o to, by przepisy nie zostały złagodzone z korzyścią dla mafii VAT-owskich.
Ma być koniec z nadużyciami fiskusa
Dokładnie art. 70 par. 6 pkt 1 ordynacji podatkowej dawał wolną rękę urzędom skarbowym do wywierania presji na podatnikach. Mechanizm był taki: wszczęcie postępowania karnoskarbowego automatycznie zawieszało bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, co dawało fiskusowi więcej czasu na ewentualne ściganie zaległości.
– Sytuacja dojrzała do zmiany. Ten przepis nie ma racji bytu – stwierdził Jarosław Neneman, wiceminister finansów, podczas debaty w Sejmie. Zapowiedział on, że w pierwszym kwartale 2025 r. przedstawiony zostanie projekt nowelizacji ordynacji podatkowej, który uwzględni likwidację tego przepisu. Jednocześnie zaznaczył, że nowe regulacje będą wymagały delikatnej równowagi między interesami podatników a potrzebami Skarbu Państwa - przypomina "Rzeczpospolita".
Presja wywierana przez orzecznictwo
Zmiana przepisów jest wynikiem narastającej liczby wyroków sądów administracyjnych krytykujących praktyki fiskusa. W 2021 roku Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale siedmiu sędziów (sygn. akt: I FPS 1/21) wyraźnie stwierdził, że instrumentalne wszczynanie postępowań karnoskarbowych w celu zawieszenia przedawnienia jest niedopuszczalne. Orzeczenie to miało przełomowe znaczenie, zmniejszając liczbę takich przypadków.
Jak wynika z danych przedstawionych przez Nenemana, liczba przypadków, w których wykorzystywano ten mechanizm, systematycznie spadała. W 2020 roku odnotowano ich 1326, rok później – 738, a w 2022 roku – już tylko 409. W 2023 roku liczba ta nieznacznie wzrosła do 571. – To nadal niewiele w porównaniu do całkowitej liczby podatników – ocenił wiceminister.
Eksperci podkreślają, że uchwała NSA skłoniła fiskusa do bardziej ostrożnego stosowania przepisów. Jak zauważył Wojciech Majkowski, doradca podatkowy z KPMG w rozmowie z "Rzeczpospolitą", wyroki sądów administracyjnych wskazują na konieczność zmiany praktyki urzędów skarbowych. – Decyzja o podjęciu prac legislacyjnych jest zapewne efektem licznych przegranych spraw, w których sądy stwierdzały nadużycia – zaznacza ekspert.
Zmiana dla podatników - obawy i zalety
Chociaż zmiana przepisów wydaje się być konieczna, eksperci ostrzegają, że nowe regulacje mogą wprowadzić nowe problemy. – Dotychczasowe projekty nowelizacji przewidywały inne podstawy zawieszenia biegu terminu przedawnienia, w tym nawet sam fakt wszczęcia kontroli podatkowej – przypomina Majkowski. Dlatego kluczowe będzie stworzenie przepisów, które będą chroniły podatników przed nadużyciami, a jednocześnie pozwolą na skuteczne ściganie rzeczywistych przestępców, takich jak mafie VAT-owskie.
Nowelizacja ordynacji podatkowej tak, by skarbówka nie wszczynała postępowań tylko w celu uzyskania zaległych podatków, może być istotna dla płatników z tych względów:
Ochrona przed nadużyciami organów podatkowych
Obecne przepisy pozwalają na instrumentalne wszczynanie postępowań karnoskarbowych, często bez podstaw merytorycznych, co służy jedynie wydłużeniu terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych. Zmiana tych przepisów ograniczy możliwość takich działań, zapewniając uczciwsze traktowanie podatników.
Stabilność finansowa
Podatnicy zyskają większą przewidywalność w swoich relacjach z fiskusem. Obecne mechanizmy mogą powodować nieuzasadnione przedłużanie procesów, co komplikuje planowanie finansowe i działalność gospodarczą.
Zwiększenie zaufania do systemu podatkowego
Likwidacja kontrowersyjnych przepisów przyczyni się do budowania zaufania między podatnikami a organami podatkowymi. Jasne i uczciwe przepisy pozwolą zmniejszyć obawy przedsiębiorców przed nieuzasadnionymi kontrolami czy postępowaniami.
Odciążenie sądów
Obecna praktyka prowadzi do licznych spraw w sądach administracyjnych, które badają zasadność działań organów podatkowych. Zmiana przepisów odciąży sądy, eliminując konieczność rozstrzygania sporów wynikających z nadużywania mechanizmu zawieszenia przedawnienia.
Prostsze prowadzenie działalności gospodarczej
Przedsiębiorcy nie będą musieli obawiać się, że kontrola podatkowa lub postępowanie karnoskarbowe zostanie wykorzystane jako narzędzie przedłużania ich zobowiązań podatkowych. To z kolei poprawi warunki prowadzenia biznesu w Polsce.
Z artykułu dowiedziałeś się:
- Obecna ordynacja podatkowa daje wolną rękę urzędom skarbowym do wywierania presji na podatnikach
- Urzędy skarbowe wszczynały postępowania wobec podatników, by uniknąć umorzenia ws. zaległych wpłat podatków
- część ekspertów obawia się, że po zmianie przepisów zyskają mafie VAT-owskie
Fot. Urząd Skarbowy w Sopocie
Red.
Inne tematy w dziale Gospodarka
