Polska odnotowała jeden z największych wzrostów wydatków na badania i rozwój w Unii Europejskiej, ale nadal pozostaje daleko za liderami. Choć nakłady wzrosły o 1,5% PKB, to średnia unijna wynosi 2,2%. Eksperci podkreślają, że inwestowanie w innowacje jest kluczowe dla konkurencyjności gospodarki. Czy Polska nadrobi dystans do czołówki?
Inwestycje w badania i rozwój. Polska rośnie szybciej niż UE, ale wciąż poniżej średniej
Jak podał w swoim najnowszym raporcie Europejski Urząd Statystyczny Eurostat, w latach 2013-23 wielkość nakładów na badania i rozwój wzrosła w 19 państwach Unii, przy czym najbardziej w trzech: Belgii, Polsce i Grecji. Nadal jednak stanowią tylko 1,5 proc. polskiego PKB. W 2023 r. Unia Europejska jako całość wydała na ten cel 381,4 mld euro, czyli ponaddwukrotnie więcej niż w 2013 r.
Eksperci Związku Cyfrowa Polska we wstępie do analizy „Działalność badawczo-rozwojowa (B+R) w Polsce” piszą, że „innowacja i technologia są dziś odmieniane przez wszystkie przypadki. Są kluczem do spełniania marzeń wynalazców, poczucia wolności przez twórców i kreślenia planów na przyszłość. Także tych biznesowych. Bez innowacyjności i bez technologii trudno o zachowanie konkurencyjności w dynamicznie zmieniającym się świecie. Jeszcze niedawno na nowe odkrycie czekaliśmy latami, dziś wiele się zmienia z miesiąca na miesiąc - zwłaszcza w świecie cyfrowym. Dlatego tak ważne jest inwestowanie w badania i rozwój (B+R), zarówno na poziomie biznesowym, jak i rządowym. Gospodarka, która nie stwarza dogodnych warunków dla rozwoju firm i nie wspiera własnej innowacyjności, jest w tym swoistym wyścigu, na straconej pozycji. Przegrywa go, zanim w nim wystartuje.”
Unia Europejska zwiększa wydatki na innowacje: Gdzie w tym rankingu jest Polska?
W 2023 r. Unia Europejska jako całość wydała na ten cel 381,4 mld euro, zwiększając tym samym swoje wydatki o 6,7 proc. w porównaniu do roku 2022 - wtedy unijne nakłady na badania i rozwój wyniosły 357,4 mld euro - i o 57,9 proc. w porównaniu do 2013 r., kiedy te wydatki wyniosły zaledwie 241,5 mld euro.
Chociaż nakłady na badania i rozwój w Polsce mocno się zwiększyły, to i tak ciągle stanowią zaledwie nieco ponad 1,5 proc. polskiego PKB, co plasuje nasz kraj na 13. miejscu wśród 27 państw członkowskich. Średnia unijna wyniosła 2,2 proc.
Tylko pięć państw odnotowało wydatki na badania i rozwój powyżej 3 proc. PKB. Najwięcej wydawały: Szwecja (3,6 proc.), Belgia i Austria (3,3 proc.), a po nich Niemcy i Finlandia (3,1 proc.). Poza UE największe nakłady na badania odnotowano w Szwajcarii, gdzie przekroczyły one 3 proc. PKB kraju i w Islandii (2,5 proc. PKB).
Z kolei najmniejsze wydatki, czyli poniżej 1 proc. PKB, odnotowano w innej "piątce" państw członkowskich - w Rumunii (0,5 proc.), Malcie (0,6 proc.), Cyprze (0,7 proc.), Bułgarii i Łotwie (po 0,8 proc).
Uczelnie w czołówce wzrostu wydatków na innowacje, lecz to nie liderzy
Najwięcej, bo aż 66 proc. wszystkich unijnych nakładów na badania i rozwój pochodziło z sektora przedsiębiorstw, który w 2023 r. przeznaczył na ten cel łączną kwotę 253,1 mld euro. Za firmami uplasowały się kolejno: uczelnie wyższe z 81,7 mld euro (21 proc. wszystkich wydatków UE), instytucje rządowe i samorządowe (41 mld euro; 11 proc.), a na końcu prywatne organizacje non-profit, które na badania i rozwój wydały 5,5 mld euro, co stanowiło 1 proc. nakładów UE.
Liderem w wydatkach na rozwój pozostają Stany Zjednoczone. W roku fiskalnym 2023 rząd federalny USA wydał około 190 miliardów dolarów na badania i rozwój. Był to wzrost o około 13 procent w porównaniu z rokiem fiskalnym 2022, co czyni go jednym z największych skoków wydatków na badania i rozwój w niedawnej historii. Jednocześnie USA przeznaczyły na wojsko 877 mld dol. To prawdopodobnie ponad 10 razy więcej niż na edukację i prawdopodobnie trzy razy więcej niż Chiny (dane z Chin nie są oficjalnie znane). Dla porównania, na edukację w 2022 r. rząd federalny USA przeznaczył zaledwie 76 mld 400 mln dol.
Tomasz Wypych
Zdjęcie ilustracyjne, fot. Pixabay
Inne tematy w dziale Technologie
