Koniec zamiatania mobbingu pod dywan. Znaczące zmiany w prawie pracy

Co to jest mobbing według nowych przepisów?

Obecna definicja mobbingu w polskim Kodeksie pracy, obowiązująca od ponad 20 lat, wymaga spełnienia kilku warunków jednocześnie, co często utrudnia pracownikom dochodzenie swoich praw. Nowelizacja zakłada uproszczenie tej definicji. Mobbing ma być rozumiany jako uporczywe nękanie pracownika, które polega na powtarzalnych, nawracających lub stałych działaniach.

Nowe przesłanki definiujące mobbing:

• Upokarzanie lub uwłaczanie, zastraszanie, zaniżanie oceny przydatności zawodowej, nieuzasadniona krytyka, poniżanie lub ośmieszanie.
• Utrudnianie funkcjonowania w środowisku pracy, w tym ograniczanie dostępu do informacji czy komunikacji, izolowanie pracownika lub eliminowanie z zespołu.

Dodatkowo, działania te mogą mieć charakter fizyczny, werbalny lub pozawerbalny. Kluczową zmianą jest także usunięcie wymogu badania intencji sprawcy – liczyć się będzie jedynie sam fakt uporczywego nękania.

Resort wskazuje, że obecne przepisy nie odpowiadają realiom współczesnego rynku pracy. Trudności w dochodzeniu swoich praw w sądzie oraz brak precyzyjnych regulacji często powodują, że ofiary mobbingu rezygnują z walki o sprawiedliwość.

Zobacz takżeRaport o mobbingu w pracy. Wnioski są zatrważające

Silniejsza ochrona ofiar mobbingu

Projekt przewiduje surowsze kary za stosowanie mobbingu. Dotychczasowe prawo umożliwiało ofiarom ubieganie się o odszkodowanie w wysokości nie mniejszej niż minimalne wynagrodzenie. Nowe przepisy zakładają podniesienie tego progu do równowartości co najmniej sześciu miesięcznych wynagrodzeń. Zwiększenie wysokości odszkodowań ma działać odstraszająco na potencjalnych sprawców oraz pracodawców tolerujących takie praktyki.

Zgodnie z nowelizacją, pracodawcy będą mieli obowiązek wdrożenia konkretnych procedur mających na celu przeciwdziałanie mobbingowi.

• Zasady przeciwdziałania mobbingowi i dyskryminacji – konieczność ich uwzględnienia w regulaminie pracy.
• Działania prewencyjne – identyfikowanie i reagowanie na przypadki mobbingu
• Wsparcie dla ofiar – udostępnienie środków pomocy psychologicznej i prawnej.
• Ochrona pracodawców przed nieprawdziwymi oskarżeniami – w przypadku gdy mobbing nie pochodzi od przełożonych, a firma wdrożyła odpowiednie procedury, nie będzie ponosiła odpowiedzialności cywilnej.
• Koniec „zamiatania pod dywan"
  

Minister rodziny, pracy i polityki społecznej, Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, podkreśla, że nowelizacja ma zakończyć praktykę ignorowania przypadków mobbingu w miejscu pracy. Zaznaczyła również, że celem zmian jest ochrona nie tylko pracowników, ale także pracodawców, którzy często mierzą się z nieuzasadnionymi oskarżeniami.

Projekt ustawy czeka na wpisanie do wykazu prac legislacyjnych rządu. Jeśli zmiany zostaną uchwalone, Polska stanie się jednym z państw Unii Europejskiej z bardziej precyzyjnym prawem antymobingowym. Nowe przepisy mają nie tylko zwiększyć ochronę ofiar, ale także promować prewencję i edukację w zakresie przeciwdziałania przemocy w miejscu pracy.

Zobacz takżeMobbing w miejscu pracy. Jak rozpoznać i zgłosić problem - praktyczne porady

Dlaczego zmiany są konieczne?

Zgodnie z badaniami rynku pracy, mobbing pozostaje jednym z najpoważniejszych problemów w środowisku zawodowym, negatywnie wpływając na zdrowie psychiczne i fizyczne pracowników oraz atmosferę w firmach. Według raportu UCE RESEARCH i platformy ePsycholodzy.pl z 2023 roku, aż 41,4 proc. pracujących Polaków doświadczyło w ciągu ostatnich sześciu miesięcy zachowań o charakterze mobbingowy.

Z danych przekazanych przez Państwową Inspekcję Pracy – Główny Inspektorat Pracy (PIP) wynika, że w trzech kwartałach 2024 wpłynęło 795 skarg w kwestii podejrzeń o działania mobbingowe, o 12,8 proc. mniej niż rok wcześniej. Dla porównania - w pierwszej połowie 2022 roku były to 1003 skargi. Ale skala problemu może być większa, gdyż nie wszyscy pracownicy zgłaszają tego typu sytuacje. Z raportu „Mobbing w środowisku pracy” przygotowanego przez firmę Antal i „Dobrą Fundację”, wynika, że aż 93 proc. respondentów doświadczyło co najmniej raz zachowań, które mogą być uznane za mobbing, przy czym aż 1 na 10 pracowników był zmuszany do wykonywania prac naruszających jego godność osobistą.

Warto to robić, ponieważ skutki mobbingu mogą być bowiem dewastujące dla pracownika. Zarówno psychiczne: stres, depresja, stany lękowe, wypalenie zawodowe, jak i fizyczne: bóle głowy, problemy z układem pokarmowym, zaburzenia snu. Ale też zawodowe: spadek efektywności, obniżenie motywacji, częstsze zwolnienia lekarskie, i społeczne: izolacja, utrata zaufania do współpracowników.

Podsumowanie:

Z tego tekstu dowiedziałeś się:

• Jaka będzie nowa uproszczona definicja mobbingu - zamiast złożonych przesłanek, mobbing będzie rozumiany jako uporczywe nękanie polegające na powtarzalnych, nawracających lub stałych działaniach.
• Minimalna wysokość odszkodowania za mobbing wzrośnie z jednej pensji do co najmniej sześciu miesięcznych wynagrodzeń.
• Pracodawcy będą musieli uwzględnić zasady przeciwdziałania mobbingowi w regulaminie pracy, prowadzić działania prewencyjne i wspierać ofiary.
• Jaka jest skala problemu w Polsce: 41,4% pracowników doświadczyło zachowań mobbingowych w ciągu ostatnich sześciu miesięcy.
• Jakie są negatywne skutki mobbingu: Stres, depresja, wypalenie zawodowe, obniżenie efektywności, a także problemy fizyczne, takie jak bóle głowy czy zaburzenia snu.
• Projekt ustawy czeka na wpisanie do wykazu prac rządu i, jeśli zostanie uchwalony, znacząco poprawi ochronę pracowników w Polsce.

red.

Zdjęcie ilustracyjne, fot. Canva