Coraz więcej Polaków pozywa za smog. Odszkodowania są naprawdę wysokie

Według WHO zanieczyszczenie powietrza stanowi największe pojedyncze środowiskowe zagrożenie dla zdrowia w UE. Jak wskazuje fundacja, według Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) toksyczne zanieczyszczenia prowadzą do przedwczesnych zgonów ponad 50 tys. osób. 

Pozwał państwo za smog i chce 200 tys. złotych

Jednym z pokrzywdzonych jest 55-letni mężczyzna z Rybnika na Śląsku, miasta niegdyś zaliczanego do najbardziej zanieczyszczonych w Europie. Mężczyzna od ponad 20 lat cierpi na astmę i inne choroby układu oddechowego. Musi regularnie przyjmować leki i jest pod stałą opieką medyczną. Drugi pokrzywdzony to pięcioletni chłopiec z okolic Torunia, reprezentowany przez mamę, który również zmaga się z astmą. Smog, szczególnie w sezonie grzewczym, zaostrza jego problemy z oddychaniem, a rodzina ponosi wysokie koszty leczenia. Reprezentowani przez Fundację ClientEarth domagają się zadośćuczynienia za utratę zdrowia (odpowiednio 200 tys. zł i 100 tys. zł) oraz odszkodowania za koszty leczenia.

„Każda zimna pora roku oznacza zaostrzenie choroby – bez inhalatora i leków nie jestem w stanie normalnie funkcjonować. Zdarzało się, że nie mogłem wyjść z domu, bo powietrze, którym oddychałem, przypominało truciznę" – powiedział cytowany w komunikacie pan Andrzej.

Drugi pokrzywdzony to kilkuletni chłopiec spod Torunia, który również zmaga się z astmą.

„Mój syn każdego dnia zmaga się z chorobą, która odbiera mu dzieciństwo. Zwykłe wyjście na dwór może zaostrzyć jego dolegliwości, więc często staramy się unikać przebywania na zewnątrz w sezonie grzewczym. Czyste i bezpieczne powietrze to nie luksus, to potrzeba, bez której normalne życie dla niego staje się niemożliwe. Przecież mój syn ma prawo do normalnego życia – do zabawy i beztroski, jak każdy pięciolatek" – zaznaczyła pani Urszula, matka chłopca.

Dodała, że jeśli państwo skutecznie i szybciej pomogłoby ludziom wymienić źródła ciepła i ocieplić domy, mniej rodzin musiałoby przechodzić przez to co oni. Jak podała fundacja, według danych opracowanych przez amerykański ośrodek badawczy na Uniwersytecie w Chicago (Air Quality Life Index), gdyby jakość powietrza w Toruniu spełniała zalecenia WHO, mieszkańcy miasta zyskaliby średnio 10 dodatkowych miesięcy życia. W przypadku Rybnika dane wskazują, że smog zabiera mieszkańcom miasta prawie dwa lata. 

Zobacz takżeNawrocki z niecodziennym pomysłem. Zaczęło się od Stadionu Narodowego

Jakość powietrza w Polsce

Według raportu firmy doradczej Deloitte z 2019 r. smog kosztuje Polskę 111 mld zł rocznie, a działania w tym zakresie są wciąż niewystarczające. Pozywający zwracają również uwagę na to, że na części terytorium Polski jakość powietrza wciąż nie spełnia obowiązujących norm krajowych. Za kilka lat te normy zostaną jeszcze zaostrzone w związku z koniecznością wdrożenia znowelizowanej ostatnio dyrektywy o jakości powietrza – AAQD. W celu ochrony zdrowia wprowadza ona nowe standardy w kierunku rekomendowanych przez Światową Organizację Zdrowia.

W styczniu 2019 r. warszawski sąd wydał wyrok w procesie wytoczonym przez Grażynę Wolszczak. Aktorka pozwała Skarb Państwa za zanieczyszczone powietrze. Sąd przyznał jej rację i nakazał zapłatę pięciu tysięcy złotych na wskazany przez aktorkę cel charytatywny. Wyrok jest prawomocny.

Z kolei w 2021 r. Sąd Okręgowy w Gliwicach orzekł, że państwo naruszyło dobra osobiste mieszkańca Rybnika z powodu zanieczyszczenia powietrza. Sąd uznał zaniechania Skarbu Państwa, w których wyniku powód doznał krzywdy w znacznych rozmiarach, za co zasądził 30 tys. złotych.  

Smog szkodliwy dla zdrowia

Smog jest oczywiście poważnym zagrożeniem dla zdrowia ludzkiego, a jego negatywne skutki dotykają układu oddechowego i nie tylko. Jest to mieszanka zanieczyszczeń powietrza, takich jak pyły zawieszone (PM10, PM2.5), tlenki siarki, azotu, ozon troposferyczny oraz związki organiczne. Kontakt ze smogiem może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia. 

• wdychanie pyłów zawieszonych i innych zanieczyszczeń prowadzi w długotrwałym efekcie do zwiększonego ryzyka chorób serca, takich jak nadciśnienie, zawał serca i arytmie
• badania wykazują związek między długotrwałym narażeniem na smog a ryzykiem udaru mózgu
• smog przyczynia się do problemów z koncentracją, zaburzeń poznawczych, a nawet demencji
• kontakt ze smogiem zwiększa ryzyko depresji i innych problemów zdrowia psychicznego
• zanieczyszczone powietrze ryzyko depresji i innych problemów zdrowia psychicznego
• u kobiet w ciąży smog zwiększa ryzyko przedwczesnego porodu, niskiej masy urodzeniowej dziecka i wad wrodzonych

Zobacz takżeKomisja Europejska po staremu. Polityczne układanki w Brukseli

Pozywanie państwa za smog. Za i przeciw

Pozywanie skarbu państwa za smog jest kontrowersyjne z kilku powodów. 

• krytycy uważają, że odpowiedzialność za zanieczyszczenie powietrza nie spoczywa wyłącznie na państwie, ale także na ludziach, wyrzucających śmieci gdzie popadnie i palących w piecach byle czym
• odszkodowanie za smog obciąża de facto podatników, a nie polityków czy urzędników, odpowiedzialnych za politykę klimatyczną
• poza tym, sądy w opinii wielu nie są miejscem do rozstrzygania skomplikowanych problemów środowiskowych

Argumenty za takim desperackim krokiem?

• zwolennicy twierdzą, że pozew staje się impulsem dla rządów, aby inwestować w polityki ochrony środowiska, co długofalowo może przynieść korzyści społeczno-ekonomiczne
• państwa mają obowiązek zapewnić obywatelom dostęp do czystego powietrza, zgodnie z prawami człowieka, konstytucją i regulacjami międzynarodowymi (np. Europejska Konwencja Praw Człowieka). Jeżeli władze nie podejmują wystarczających działań, obywatele mają prawo domagać się rekompensaty 

Zobacz takżeGłodowe emerytury dla artystów. Tadeusz Drozda gani gwiazdy

Wolszczak - pozwała za smog, a jeździ spalinówkami

Jednym z najsłynniejszych przykładów pozywania polskiego państwa za smog był casus Grażyny Wolszczak. Aktorka w listopadzie 2018 roku pozwała Skarb Państwa za niewystarczające działania w walce z zanieczyszczeniem powietrza. Argumentowała, że smog narusza jej dobra osobiste, takie jak prawo do zdrowia, wolności i prywatności, ograniczając jej możliwość swobodnego korzystania z przestrzeni publicznej i zmuszając do ciągłego monitorowania jakości powietrza.

W styczniu 2019 roku Sąd Rejonowy w Warszawie potwierdził jej rację, zasądzając 5 tysięcy złotych zadośćuczynienia na wskazany przez nią cel charytatywny. Wyrok ten stał się prawomocny we wrześniu 2021 roku, gdy Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił apelację Skarbu Państwa. 

Mimo to, wizerunek Wolszczak mocno ucierpiał, ponieważ z jednej strony uważała, że należą się jej pieniądze za życie w smogu, a z drugiej była ambasadorką luksusowego SUV-a Volvo XC60 w wersji diesla. Wolszczak promuje też Citroena C3 Picasso o silniku benzynowym. Aktywiście ekologiczni wzywają od lat do ograniczenia korzystania z samochodów spalinowych, bo ich zdaniem zatruwają planetę. 

Z tego artykułu dowiedziałeś się: 

- jakie konsekwencje zdrowotne wywołuje smog

- Polacy pozywają skarb państwa 

- na jakie kwoty opiewają pozwy za smog

- jakie są za i przeciw pozywania polskiego skarbu państwa za smog

Zobacz takżeKolej w Warszawie stanęła. Były szef ABW będzie doprowadzony siłą

Fot. Pixabay/zdj. ilustracyjne

Tomasz Wypych, red.