Komisja Europejska po staremu. Polityczne układanki w Brukseli

W związku z przypadającym w niedzielę oficjalnym początkiem urzędowania nowej Komisji Europejskiej w Brukseli trwają dyskusje, który komisarz okaże się czarnym koniem, a kto mimo prestiżowej teki będzie pozbawionym realnych wpływów "królem bez królestwa".

Nowy polski komisarz Piotr Serafin

Rząd w Warszawie poświęca uwagę polskiemu komisarzowi Piotrowi Serafinowi, dzięki któremu Polska może mieć nadzieję na wpływ na unijną politykę, zwłaszcza jeśli chodzi o przyszły budżet UE (Serafin będzie odpowiadać za jego przygotowanie). Polsce zależy na utrzymaniu w nowej perspektywie budżetowej dużych transferów unijnych pieniędzy na politykę spójności i dopłaty dla rolników. W nowym budżecie mają się też znaleźć dodatkowe fundusze na inwestycje w obronność, z których mogą być finansowane projekty promowane w Brukseli przez polski rząd, takie jak Tarcza Wschód.

Jak mocno reprezentowane będą interesy Polski w nowej Komisji, zależy także od tego, jak wielu polskich urzędników będzie na stanowiskach zbliżonych do unijnych decydentów. Rozstrzygnie się to w najbliższych dniach, kończą się bowiem targi dotyczące składu gabinetów 20 komisarzy, sześciu wiceprzewodniczących KE i szefowej Komisji Ursuli von der Leyen. Każdy chce mieć swojego reprezentanta w gabinecie przewodniczącej, ale ważne jest też, by urzędnik trafił do gabinetu komisarza, który będzie zajmować się dziedziną istotną dla jego kraju.

Zobacz takżeKolej w Warszawie stanęła. Były szef ABW będzie doprowadzony siłą

Von der Leyen bez poparcia EKR. Oto powody

Przypomnijmy, że von der Leyen nie uzyskała poparcia grupy EKR w europarlamencie, a jej kandydatura - w przeciwieństwie do 2019 roku - była krytykowana przez PiS. Jakie są tego przyczyny?

EKR, do której należy m.in. Prawo i Sprawiedliwość (PiS), ma odmienne priorytety polityczne niż von der Leyen. Jej programy, takie jak Europejski Zielony Ład czy polityka migracyjna, nie pokrywają się z konserwatywnymi wartościami EKR
niektóre partie wchodzące w skład EKR wyraziły brak zaufania do von der Leyen, kwestionując jej zdolność do reprezentowania interesów wszystkich państw członkowskich
w przypadku PiS, decyzja o niepoparciu von der Leyen mogła być podyktowana względami krajowymi i chęcią podkreślenia niezależności od dominujących frakcji w UE. Partia Jarosława Kaczyńskiego ostrzega przed federalizacją Unii Europejskiej, czyli skupienia wpływów na politykę wewnętrzną i zewnętrzną w Unii w rękach Niemiec. Plan ten poparł niegdyś Olaf Scholz

Handel z Ukrainą

Z punktu widzenia polskich rolników znaczące będzie zwłaszcza, kto będzie się zajmować handlem z Ukrainą. Chodzi o produkty rolne, których import po wybuchu wojny został zwolniony z unijnych ceł. Wolny handel z Ukrainą ma zgodnie z rozporządzeniem wygasnąć w czerwcu 2025 r. Nowa KE już wkrótce będzie musiała zaproponować nowe rozwiązanie, bo - jak wynika z informacji PAP - na przedłużenie dotychczasowych przepisów nie zgadza się Polska.

Zniesienie ceł było jednym z powodów, dla których wybuchły masowe protesty rolników w UE, w tym w Polsce. Ich interesy próbował chronić w KE komisarz ds. rolnictwa Janusz Wojciechowski (w nowej KE zastąpi go Luksemburczyk Christophe Hansen). Polak nie miał jednak dużej sprawczości w tym zakresie, bo to komisarz ds. handlu Valdis Dombrovskis kształtował politykę KE w tej kwestii. Teraz za handel odpowiedzialny będzie Słowak Marosz Szefczovicz.

Zobacz takżeNie tylko Hołownia. Kolejny znany poseł studiował na Collegium Humanum

Kaja Kallas na czele unijnej dyplomacji

W czołówce priorytetów nowej KE będzie bezpieczeństwo. Do zajęcia się tą dziedziną w Komisji powstała osobna teka, którą objął Andrius Kubilius, doświadczony polityk, były premier Litwy i europoseł. Stanowiskiem tym miała też być zainteresowana Polska, ale nie było do końca wiadomo, jak duże pieniądze zostaną przeznaczone na wspólne finansowanie obronności w UE. Z tego powodu amerykański dziennik "New York Times" już nazwał Kubiliusa "królem bez królestwa".

- Nie przesądzałbym, że to stanowisko nie będzie znaczące. Będzie to zależeć od samej von der Leyen - powiedział unijny rozmówca. - Pamiętajmy, że Litwin będzie współdzielić obszar bezpieczeństwa z szefową unijnej dyplomacji Kają Kallas, która może stanowić swego rodzaju konkurencję dla samej przewodniczącej. Von der Leyen może więc stawiać na Kubiliusa - dodał.

Kallas, była premierka Estonii, jeszcze zanim zajęła jedno z najwyższych stanowisk w UE, była bardzo popularna wśród europejskich dyplomatów i dziennikarzy. Rozgłos zapewniło jej jastrzębie podejście do Rosji. Tak mocna pozycja może przeszkadzać przewodniczącej KE, która nie lubi dzielić się władzą - sugerują niektórzy.

Kubilius ma w ciągu pierwszych 100 dni funkcjonowania nowej KE zaproponować możliwe finansowanie projektów obronnych, na co liczy w szczególności polski rząd, który chce, by z unijnego budżetu popłynęły pieniądze na obronę przeciwlotniczą i wzmocnienie ochrony granic z Rosją i Białorusią.

Zielony Ład i polityka klimatyczna będzie kontynuowana

W związku z raportem Mario Draghiego na temat europejskiej konkurencyjności, w którym były szef Europejskiego Banku Centralnego przestrzegał przed powolną agonią wspólnoty, na KE będzie spoczywać duża odpowiedzialność związana z ratowaniem unijnej gospodarki. Odpowiadać będzie za to w szczególności dwoje wiceprzewodniczących: Hiszpanka Teresa Ribera i Francuz Stephane Sejourne. Mają oni bardzo rozległe kompetencje, ale wraz z nimi rosnąć będą oczekiwania. Muszą oni bowiem połączyć zapowiedzianą przez von der Leyen kontynuację Europejskiego Zielonego Ładu i celów klimatycznych ze wzmocnieniem produktywności w Europie i ochroną przemysłu. Ribera i Sejourne zostali już wskazani przez szefową KE jako autorzy przyszłej strategii na rzecz czystego przemysłu, którą Komisja ma pokazać w ciągu 100 pierwszych dni.

Zobacz takżePrzemoc, alkohol, śmierć. Polski ksiądz w zapomnianym kawałku świata

Będą protesty rolników

Zielony Ład wywołał protesty w Polsce i w całej Europie zimą i wiosną tego roku. Europejski Zielony Ład (European Green Deal) to kompleksowy plan działania Unii Europejskiej, który ma przekształcić Stary Kontynent w pierwszy neutralny klimatycznie do 2050 roku. Obejmuje różne sektory gospodarki, takie jak energia, transport, przemysł, rolnictwo i budownictwo.

Główne założenia Zielonego Ładu opierają się na kilku filarach. Oto najważniejsze:

redukcja emisji gazów cieplarnianych: Obniżenie emisji o 55% do 2030 roku w porównaniu z poziomami z 1990 roku
ochrona różnorodności biologicznej: Zwiększenie terenów chronionych i ograniczenie degradacji środowiska
transformacja rolnictwa: Program "Od pola do stołu" (Farm to Fork), który promuje zrównoważone metody produkcji żywności, ograniczenie użycia pestycydów i nawozów, a także wsparcie dla ekologicznej produkcji
wspieranie odnawialnych źródeł energii i poprawa efektywności energetycznej

Rolnicy w wielu krajach, w tym w Polsce, Francji, w Niemczech, Belgii i Holandii, wciąż nie ustają w sprzeciwie wobec Zielonego Ładu. Zagraża im z następujących powodów:

wdrożenie nowych regulacji, takich jak ograniczenie użycia nawozów, pestycydów czy środków ochrony roślin, wiąże się z dużymi kosztami, które obciążają rolników

bardziej rygorystyczne przepisy w UE sprawią, że europejscy rolnicy nie będą w stanie konkurować z importowaną żywnością z krajów o mniej restrykcyjnych regulacjach

ograniczenie hodowli zwierząt czy zmniejszenie użycia nawozów azotowych, mogą skutkować zmniejszeniem plonów i produkcji żywności
wymogi związane z przekształceniem gospodarstw na ekologiczne oraz zmiana metod produkcji mogą prowadzić do spadku dochodów, szczególnie dla małych gospodarstw

arbitralne decyzje w UE - rolnicy często zarzucają decydentom brak konsultacji w sprawie wprowadzanych reform, co wzmaga frustrację i poczucie marginalizacji

"Technologiczna caryca"

Wracając do karuzeli na unijnych stanowiskach, czarnym koniem w nowej KE - sugerują rozmówcy - może być Holender Wopke Hoekstra, który jeszcze pod koniec kadencji poprzedniej Komisji zastąpił architekta Europejskiego Zielonego Ładu Fransa Timmermansa. Polityk nie miał łatwo w Brukseli, ponieważ jeszcze jako minister finansów w holenderskim rządzie naraził się wielu krajom UE próbami narzucania dyscypliny budżetowej innym państwom. Już jako komisarz, Hoekstra dał się poznać jako sprawny negocjator. Zyskał sobie przychylność części państw członkowskich, bo, w ocenie niektórych stolic, w odróżnieniu od poprzednika ma bardziej realistyczne podejście do polityki klimatycznej.

Niepozorną, ale bardzo zachwalaną przez szefową KE komisarką jest Henna Virkkunen, była europosłanka i ministerka w rządzie Finlandii. Ma odpowiadać za nadzór nad międzynarodowymi koncernami technologicznymi i wspieranie rozwoju innowacyjności w Europie. Przez dekadę renomę w tej dziedzinie zyskała Dunka Margrethe Vestager, zwana "technologiczną carycą". Zasłynęła bezkompromisowym podejściem do gigantów cyfrowych, na których nakładała rekordowo wysokie kary za nieprzestrzeganie unijnego prawa, działając w interesie europejskich konsumentów. W Brukseli słychać więc pytanie, czy Finka zdoła dorównać powszechnie chwalonej poprzedniczce.