Małżeństwa w kryzysie. Liczba rozwodów w Polsce rośnie

Rozwody w Polsce - jakie czynniki wpływają na decyzję o rozstaniu?

Z danych 47 sądów okręgowych wynika, że w trzech kwartałach Polacy złożyli blisko 62 tys. pozwów rozwodowych, o 1,5 proc. więcej niż przed rokiem. Zdaniem ekspertów ten niewielki wzrost można interpretować jako sygnał utrzymującej się wysokiej skali rozwodów, bo chociaż wzrost nie jest duży, to w zestawieniu z faktem, że spada liczba zawieranych małżeństw, może wskazywać na istotne zmiany w strukturze społecznej.

- Jeszcze przez kilka lat pandemia będzie zbierać swoje „żniwa”, jeśli chodzi o rozwody. Problemy ujawnione w czasie lockdownów mogły zintensyfikować się w wyniku napięć finansowych, psychicznych i społecznych. To sprawia, że część obecnych rozwodów jest efektem problemów, które narastały przez kilka lat – mówi mec. Kamil Jura, prawnik i mediator.

Ewelina Gee-Milan, dyrektor Kliniki Prawa Wydziału Prawa i Administracji Uczelni Łazarskiego w Warszawie zauważa, że zwiększająca się liczba spraw, za którą nie idzie przyrost liczby etatów dla sędziów, przełoży się na czas oczekiwania na termin rozprawy. A pomimo zwiększonego napływu spraw w sądach nie przybywa również pracowników administracyjnych czy asystentów sędziów, co finalnie również może przełożyć się na czas oczekiwania. W przypadku tych drugich, ze względu na wynagrodzenia, często brakuje chętnych do podjęcia pracy, bo w miarę możliwości podejmują się wykonywania innych prac na wolnym rynku.

Czas oczekiwania na rozwód w Polsce – jakie miasta są najbardziej obciążone?

Najwięcej pozwów rozwodowych wpłynęło do sądów okręgowych w dużych miastach: 3,9 tys. – w Poznaniu, 3,4 tys. – Gdańsku, 3,3 tys. – w SO w Warszawie, 3,1 tys. – w Krakowie, a także 2,5 tys. – w SO Warszawa-Praga w Warszawie. W większym ośrodku małżonkom niezadowolonym ze związku łatwiej przychodzi podjęcie decyzji o definitywnym rozstaniu. Nie ryzykują oni stygmatyzacji, która nie jest rzadkością w mniejszych miejscowościach.

Statystyki wskazują, że średni czas trwania postępowania rozwodowego wynosi od kilku miesięcy do nawet kilku lat.

Ekspertka dodaje również, że to, ile czasu upływa między złożeniem pozwu rozwodowego a terminem pierwszej rozprawy, wynika w dużym stopniu z organizacji pracy w danym sądzie. W dużych miastach czas oczekiwania jest zazwyczaj dłuższy. Również postępowanie mediacyjne może wydłużyć czas, bo mediacje zazwyczaj trwają ok. 2 miesięcy.

– Jeżeli miałabym wyliczyć średnią z mojej praktyki, to zazwyczaj pierwsza rozprawa jest po ok. 3-5 miesiącach, choć zdarza się, że sąd wyznacza ją już miesiąc po wpłynięciu pozwu. Postawa małżonków ma znaczący wpływ na to, ile czasu zajmie postępowanie rozwodowe, bowiem jeżeli strony potrafią osiągnąć porozumienie, to postępowanie znacząco się skraca. Głównie w takich sytuacjach możliwe jest uzyskanie rozwodu na pierwszej rozprawie, nawet gdy strony mają małoletnie dzieci. Żądanie rozwodu z orzeczeniem o winie znacząco wydłuża z kolei postępowanie, bo sąd musi przeprowadzić dokładne postępowanie dowodowe, by ustalić, który z małżonków zawinił rozpadowi pożycia małżeńskiego – wyjaśnia Rokita-Kasprzyk.

Młodsze pary rozwodzą się częściej – co mówi raport o strukturze rozwodów?

Zwolennikiem mediacji jest też mec. Kamil Jura. Podkreśla on, że postawa rozwodzących się małżonków ma kluczowe znaczenie dla szybkości i przebiegu całego procesu. Wyjaśnia, że do rozwodu na jednej rozprawie może dojść, jeśli małżonkowie zgadzają się co do wszystkich istotnych kwestii związanych z rozwodem. Wówczas możemy nawet wraz z rozwodem uzyskać podział majątku, który w przypadku sporu należy przeprowadzić w innym postępowaniu.

Na rozwód decydują się osoby w różnym wieku, ale małżeństwa z krótszym stażem (zwłaszcza zawarte w młodym wieku) są bardziej narażone na rozpad. Wiek małżonków odgrywa kluczową rolę. Młodsze pary często nie mają jeszcze wykształconych umiejętności radzenia sobie z konfliktami, co może prowadzić do szybszego podejmowania decyzji o rozwodzie. Poza tym takie osoby nie czują już wysokiej presji społecznej na bycie razem mimo trudności.

- Osoby młodsze są w stanie znacznie szybciej ocenić, czy wolą się rozwieść i stworzyć nowy związek, czy naprawić obecne małżeństwo, które przecież może zakończyć się niepowodzeniem. Mogą zawrzeć kolejny już udany związek, nie niszcząc sobie życia w trwaniu w toksycznej relacji. Minusem jest to, że może dojść do utraty umiejętności wchodzenia w relacje na lata. Z kolei starsze pary, które spędziły wiele lat razem, mogą decydować się na rozwód z różnych powodów, często związanych z narastającymi różnicami, problemami zdrowotnymi czy wypaleniem emocjonalnym - podsumowuje Kamil Jura.

Tomasz Wypych

Podsumowanie

Z tego tekstu dowiedziałeś się, że:

• W trzech kwartałach 2024 roku złożono blisko 62 tys. pozwów rozwodowych, o 1,5% więcej niż rok wcześniej.
• Wzrost liczby rozwodów występuje równolegle ze spadkiem liczby zawieranych małżeństw.
• Na liczbę rozwodów nadal wpływa pandemia COVID-19 nadal wpływa na liczbę rozwodów, ujawniając problemy narastające w czasie lockdownów.
• W dużych miastach czas oczekiwania na pierwszą rozprawę wynosi zazwyczaj 3-5 miesięcy, ale może być krótszy, jeśli strony są zgodne.
• Rozwód na jednej rozprawie jest możliwy, jeśli strony zgadzają się na wszystkie warunki, w tym podział majątku.
• Najwięcej pozwów rozwodowych wpłynęło w dużych miastach, takich jak Poznań, Gdańsk, Warszawa i Kraków.
• Decyzję o rozwodzie często przyspieszają brak umiejętności radzenia sobie z konfliktami, problemy finansowe i presja emocjonalna.
  
  Zdjęcie ilustracyjne, fot. Canva