System kaucyjny w Polsce zbliża się wielkimi krokami – jego start zaplanowano na październik 2025 roku. Dowiedz się, na czym polega i jakie może przynieść korzyści. Czy Polska podąży śladami Niemiec i Norwegii, gdzie zwrotność opakowań sięga nawet 95 proc.?
Co to jest system kaucyjny?
System kaucyjny to rozwiązanie stosowane w wielu krajach, którego celem jest zwiększenie recyklingu i zmniejszenie ilości odpadów komunalnych. Polega na doliczaniu kaucji do ceny napojów sprzedawanych w opakowaniach objętych systemem, takich jak butelki plastikowe, szklane wielorazowego użytku i puszki. Klient może odzyskać tę kaucję, zwracając puste opakowania do wyznaczonych punktów.
W Polsce system kaucyjny ma objąć trzy rodzaje opakowań:
- plastikowe butelki do 3 litrów,
- szklane butelki wielorazowego użytku do 1,5 litra,
- metalowe puszki do 1 litra.
Jak będzie działał system kaucyjny w Polsce?
Nowy system kaucyjny ma zacząć funkcjonować od 1 października 2025 roku (pierwotnie planowano wprowadzenie go od stycznia 2025 roku). Kaucja będzie pobierana od każdego napoju w opakowaniu objętym systemem. Co ważne, konsumenci będą mogli zwrócić opakowania i odzyskać kaucję bez konieczności okazywania paragonu zakupu. Niewątpliwie okres wdrożenia wymaga odpowiedniego przygotowania zarówno konsumentów, jak i przedsiębiorców.
Główne zasady systemu:
- Obowiązek dla dużych sklepów: Sklepy o powierzchni powyżej 200 m² będą musiały odbierać puste opakowania i oddawać kaucję.
- Dobrowolność dla małych sklepów: Mniejsze punkty handlowe będą miały możliwość dobrowolnego przystąpienia do systemu odbioru opakowań.
- Nieodebrana kaucja: Środki z nieodebranej kaucji zostaną przeznaczone na finansowanie systemu kaucyjnego.
Korzyści systemu kaucyjnego to przede wszystkim zwiększenie recyklingu: Kaucja motywuje konsumentów do zwracania opakowań, co zmniejsza ilość zmieszanych odpadów komunalnych. Większy poziom recyklingu oznacza z kolei więcej materiałów, które mogą być ponownie wykorzystane do produkcji opakowań, To także mniej odpadów w środowisku - w krajach z systemem kaucyjnym zauważono zmniejszenie liczby porzuconych butelek i puszek.
Wyzwania i wady systemu kaucyjnego to koszty dla przedsiębiorców: Sklepy i producenci muszą dostosować się do nowych wymogów, co może wiązać się z dodatkowymi kosztami. Dla niektórych organizacja punktów odbioru, transportu i magazynowania opakowań może być wyzwaniem, stąd dobrowolność dla mniejszych punktów handlowych. Ale to z kolei może prowadzić do nierówności w dostępności punktów zwrotu opakowań.
System kaucyjny w innych krajach UE
Wiele krajów Unii Europejskiej wprowadziło systemy kaucyjne, które różnią się szczegółami, ale mają wspólny cel – zwiększenie recyklingu i ograniczenie odpadów.
Jeden z najlepiej funkcjonujących systemów kaucyjnych w Europie mają Niemcy. Obejmuje plastikowe i szklane butelki oraz puszki. Kaucja wynosi od 0,25 euro za opakowanie. System osiąga ponad 95% zwrotów. Modelowy system o zwrotności na poziomie 97% ma Norwegia. Operatorzy systemu współpracują z producentami i sklepami, co pozwala na efektywne zarządzanie. W Szwecji system działa od lat 80. Obejmuje puszki i plastikowe butelki. Zwroty opakowań sięgają 85%. Litwa wdrożyła system kaucyjny stosunkowo niedawno, bo w 2016 roku. Zwrotność opakowań wynosi 92%, co pokazuje skuteczność rozwiązania.
Podsumowanie
System kaucyjny w Polsce ma szansę znacząco poprawić poziom recyklingu i ograniczyć ilość odpadów w środowisku. Choć jego wdrożenie wiąże się z wyzwaniami logistycznymi i kosztami dla przedsiębiorców, doświadczenia innych krajów UE pokazują, że jest to krok w dobrą stronę.
Od 1 października 2025 roku polscy konsumenci będą mieli możliwość aktywnego udziału w ochronie środowiska poprzez zwrot opakowań. Dzięki temu Polska może dołączyć do grona krajów skutecznie realizujących zasady gospodarki o obiegu zamkniętym.
red.
Czytaj także:
Inne tematy w dziale Rozmaitości
