Objaśniamy sylwetkę Aleksandra Łukaszenki — od ponad 30 lat na czele Białorusi, budząc kontrowersje i krytykę jako jeden z ostatnich dyktatorów Europy. Łukaszenka konsekwentnie utrzymuje władzę dzięki bezkompromisowej kontroli nad państwem i tłumieniu opozycji. W artykule przyglądamy się jego metodom rządzenia, trudnym relacjom z Zachodem oraz bliskiemu sojuszowi z Rosją, który stał się jego głównym wsparciem w obliczu rosnącej izolacji na arenie międzynarodowej.
Metody rządzenia Aleksandra Łukaszenki
Łukaszenka zbudował system władzy oparty na centralizacji i kontrolowaniu wszystkich aspektów życia społecznego i politycznego. W Białorusi wolność prasy jest mocno ograniczona, a wszelkie formy sprzeciwu są szybko tłumione. Organizacje pozarządowe, media niezależne, a także opozycyjni działacze są regularnie prześladowani. Wybory są powszechnie uważane za niedemokratyczne, a międzynarodowi obserwatorzy wielokrotnie wskazywali na ich fałszowanie. Od 2020 roku, po kontrowersyjnych wyborach prezydenckich, w wyniku których Łukaszenka ogłosił się zwycięzcą, mimo ogromnych protestów i oskarżeń o fałszerstwa, sytuacja w kraju jeszcze bardziej się zaostrzyła.
Najgorsze relacje Łukaszenki. Zachód i Unia Europejska
Łukaszenka ma trudne relacje z wieloma państwami zachodnimi, zwłaszcza z Unią Europejską oraz Stanami Zjednoczonymi. Od lat 90. kraje te nałożyły na niego i jego rząd liczne sankcje za łamanie praw człowieka, tłumienie protestów oraz brak demokracji. Sytuacja pogorszyła się po protestach w 2020 roku, gdy brutalne represje wobec demonstrantów spotkały się z potępieniem na arenie międzynarodowej. Sankcje obejmują zakaz podróży dla niektórych urzędników białoruskich oraz ograniczenia gospodarcze, co jeszcze bardziej pogłębia izolację Białorusi na arenie międzynarodowej.
Relacje Łukaszenki z Zachodem są dodatkowo napięte ze względu na jego działania związane z kryzysem migracyjnym. Wielu polityków zachodnich oskarża Białoruś o celowe organizowanie migracji przez swoje granice z Polską, Litwą i Łotwą jako formę presji politycznej, co tylko wzmacnia napięcia.
Najbliższy sojusznik Aleksandra Łukaszenki
Łukaszenka utrzymuje bliskie relacje z Rosją, która jest jego głównym sojusznikiem zarówno pod względem politycznym, jak i gospodarczym. W obliczu napięć z Zachodem, Łukaszenka coraz bardziej zacieśnia stosunki z Kremlem, korzystając z pomocy finansowej i wojskowej Rosji. W ostatnich latach współpraca między oboma krajami stała się jeszcze bardziej intensywna. Wzajemna pomoc obejmuje nie tylko wspólne ćwiczenia wojskowe, ale także wsparcie gospodarcze, w tym korzystne warunki dostaw gazu i ropy naftowej z Rosji do Białorusi.
Jednak relacje Łukaszenki z Rosją nie zawsze były bezkonfliktowe. W przeszłości Łukaszenka próbował balansować między Wschodem a Zachodem, czasami próbując prowadzić politykę bardziej niezależną od Moskwy. Jednak w obliczu presji i sankcji ze strony Zachodu, Łukaszenka został praktycznie zmuszony do większej lojalności wobec Rosji, która stała się jego ostatnią podporą na arenie międzynarodowej.
Nieudana rewolucja na Białorusi i zbliżenie do Putina
Po wyborach prezydenckich w 2020 roku, które według licznych doniesień były sfałszowane, Białoruś pogrążyła się w największym kryzysie społecznym w swojej współczesnej historii. Masowe protesty przeciwko reżimowi Łukaszenki rozprzestrzeniły się na cały kraj, a opozycja oraz część społeczeństwa uznały je za próbę obalenia dyktatury. Demonstranci domagali się nowych, wolnych wyborów i demokratycznych zmian, a wielu uważało, że kraj stanął na krawędzi politycznego przełomu. Łukaszenka odpowiedział brutalnymi represjami, a wielu opozycjonistów zostało aresztowanych lub zmuszonych do ucieczki za granicę. Te wydarzenia uznano za symboliczną próbę "puczu" — narodowej próby zmiany reżimu przez masowy opór społeczny.
W wyniku protestów i międzynarodowej krytyki Łukaszenka jeszcze bardziej zbliżył się do Rosji, której wsparcie okazało się kluczowe dla utrzymania jego władzy. Rosja udzieliła Białorusi pomocy finansowej oraz wsparcia wojskowego, a Łukaszenka, świadomy swojej zależności od Kremla, zaczął angażować się w jeszcze ściślejszą współpracę z Moskwą. Relacje białorusko-rosyjskie uległy dalszemu zacieśnieniu, a Kreml zyskał możliwość wywierania większego wpływu na białoruską politykę, co umocniło sojusz pomiędzy oboma krajami w obliczu wspólnego konfliktu z Zachodem. Efektem tego było udzielenie białoruskiego terytorium rosyjskim żołnierzom podczas inwazji na Ukrainę.
Red. S24
Fot. Białoruski dyktator Alaksandr Łukaszenka. Fot. EPA/VYACHESLAV PROKOFYEV
Inne tematy w dziale Polityka