Czy leczą nas jeszcze lekarze? Czy już algorytmy Sztucznej Inteligencji?

Pod koniec maja Naczelna Izba Lekarska znowelizowała Kodeks Etyki Lekarskiej. Dodano w nim m.in. artykuł mówiący, że „Lekarz może w postępowaniu diagnostycznym, leczniczym lub zapobiegawczym korzystać z algorytmów sztucznej inteligencji".

Chorzy boją się, że Sztuczna Inteligencja zastąpi lekarzy

Wykorzystanie algorytmów sztucznej inteligencji (AI) jest możliwe przy spełnieniu 4 warunków: poinformowania pacjenta, że przy stawianiu diagnozy lub w procesie terapeutycznym będzie wykorzystana sztuczna inteligencja; uzyskania świadomej zgody pacjenta na zastosowanie sztucznej inteligencji w procesie diagnostycznym lub terapeutycznym; zastosowania algorytmów sztucznej inteligencji, które są dopuszczone do użytku medycznego i posiadają odpowiednie certyfikaty, a także podjęcia ostatecznej decyzji diagnostycznej i terapeutycznej zawsze przez lekarza. Postęp w rozwoju nowoczesnych technologii jest tak szybki, że dla wielu pacjentów korzystanie przez lekarza z pomocy kogoś innego niż człowieka jest nadal trudne do zrozumienia i zaakceptowania. Często również budzi niepokój.

Sprawie przyjrzał się Bartłomiej Chmielowiec, Rzecznik Praw Pacjenta, który zauważył, że przepisy prawa nie zakazują stosowania sztucznej inteligencji w procesie leczenia pacjenta. Zwrócił uwagę, że lekarz udzielający pacjentowi świadczeń zdrowotnych jest odpowiedzialny za postawienie diagnozy, wdrożone leczenia i nadzór nad nim i nad stanem zdrowia pacjenta. Wykorzystanie przez lekarzy AI w kontekście praw pacjenta to taka sama procedura medyczna, jak pozostałe. Także przy niej gwarantowane są prawa pacjenta wynikające przede wszystkim z ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Natomiast obowiązki każdego lekarza i lekarza dentysty oraz zasady wykonywania zawodu zostały uregulowane w ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty.

Zobacz takżeAI wyprze pracowników szybciej niż się wydaje. Połowa kompetencji będzie bezużyteczna

Światowa Organizacja Zdrowia ostrzega 

RPP zaznaczył, że „przepisy powyższych aktów prawnych zobowiązują przede wszystkim do udzielania świadczeń zdrowotnych zgodnych z aktualną wiedzą medyczną oraz z należytą starannością. Przepisy prawa nie zakazują stosowania sztucznej inteligencji w procesie leczenia pacjenta". Dodał również, że „AI wspiera personel medyczny w trakcie udzielania świadczeń zdrowotnych, tym niemniej za organizację bezpiecznych warunków leczenia odpowiada podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych, a za postawienie diagnozy, wdrożone leczenia i nadzór nad nim oraz stanem zdrowia pacjenta – lekarz udzielający pacjentowi świadczeń zdrowotnych, niezależnie od metod użytych w toku i na potrzeby tego procesu".

Zdaniem RPP istotne w zakresie omawianej sprawy są dwa kolejne prawa pacjenta: do informacji oraz do wyrażenia zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych, bo pacjent ma prawo do wyrażenia zgody na badanie i leczenie, po uzyskaniu informacji o stanie swojego zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metod diagnostycznych i leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu. W podsumowaniu Rzecznik stwierdził, że jeżeli w danej metodzie diagnostycznej zastosowano mechanizmy sztucznej inteligencji należy o tym pacjenta poinformować i udzielić mu wyjaśnień w tym zakresie w ramach posiadanej wiedzy".

AI w ochronie zdrowia 

Na początku 2024 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaktualizowała wytyczne dotyczące wykorzystania AI w ochronie zdrowia publikując raport „Etyka i zarządzanie sztuczną inteligencją w służbie zdrowia: wytyczne dotyczące dużych modeli multimodalnych".

W dokumencie przedstawiono 40 zaleceń, które powinny wziąć pod uwagę rządy, firmy technologiczne oraz podmioty świadczące opiekę zdrowotną, aby zapewnić odpowiednie wykorzystanie dużych modeli multimodalnych (LMMs) w celu promowania zdrowia i ochrony zdrowia populacji. LMM to typ generatywnej sztucznej inteligencji (AI), który, jak wskazał WHO, ma potencjał poprawy opieki zdrowotnej. W ocenie WHO sztuczna inteligencja w ochronie zdrowia może znaleźć zastosowanie m.in. w diagnostyce i opiece klinicznej, zadaniach administracyjnych, kształceniu kadr medycznych czy badaniach naukowych i rozwoju leków.

Tomasz Wypych

Źródło zdjęcia: Chorzy boją się, że Sztuczna Inteligencja zastąpi lekarzy. Fot. Pixabay/Canva