Niewielu z nas o tym wie, ale każdy pracownik może dostać dwa dodatkowe dni płatnego urlopu ekstra. I szef nie może odmówić. Wystarczy, że powołamy się na sytuacje, która wystąpiła "z powodu siły wyższej".
W kodeksie pracy jest "urlop z powodu siły wyższej"
W polskim Kodeksie Pracy znalazł się zapis o urlopie, który można uzyskać z powodu działania siły wyższej. Zmianę wprowadzono w związku z unijną dyrektywą work-life balance.
O projekcie jej wprowadzenia pisaliśmy w Salon24 już w styczniu:
O co dokładnie chodzi? Urlop od siły wyższej, nazywany również zwolnieniem, przysługuje w wymiarze 2 dni albo 16 godzin w roku kalendarzowym. Może być udzielone w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli niezbędna jest natychmiastowa obecność pracownika. Uprawnienie do takiego urlopu nie przechodzi na kolejny rok i nie podlega kumulacji ze zwolnieniem od pracy z powodu siły wyższej, jakie będzie należne w kolejnym roku. Zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej nie jest także częścią urlopu na żądanie, który wywodzi się z ogólnej puli urlopu wypoczynkowego, niezależnie od tego, że urlop na żądanie również w przypadku siły wyższej może być wykorzystywany. To zwolnienie jest odrębnym uprawnieniem nie tyle urlopowym, co w zakresie możliwości uzyskania zwolnienia od pracy, przy spełnieniu się konkretnych przesłanek losowych wynikających z kodeksu pracy.
W przypadku pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy, wymiar zwolnienia ustalany jest proporcjonalnie do wymiaru jego czasu pracy. Każda niepełna godzina zwolnienia od pracy zaokrąglana jest w górę do pełnej godziny. Tak samo jest w przypadku zwolnienia od pracy udzielanego w wymiarze godzinowym pracownikowi, dla którego dobowa norma czasu pracy, wynikająca z odrębnych przepisów, jest niższa niż 8 godzin. W okresie zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej pracownik otrzymuje połowę wynagrodzenia.
Pracodawca nie może odmówić udzielenia tego urlopu
Pracodawca jest zobowiązany udzielić zwolnienia od pracy na żądanie zgłoszone przez pracownika we wniosku, ale wzór wniosku nie został określony, najpóźniej w dniu korzystania z tego zwolnienia. W praktyce wygląda to tak, że pracownik może zgłosić zwolnienie np. w połowie dnia pracy. Każdą niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny. O sposobie wykorzystania w danym roku kalendarzowym zwolnienia decyduje pracownik w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia złożonym w danym roku kalendarzowym. Z takiego extra urlopu mogą skorzystać nie tylko pracownicy świadczący pracę na podstawie Kodeksu pracy. Przysługuje on również strażakom, żołnierzom zawodowym, funkcjonariuszom Straży Granicznej, funkcjonariuszom Służby Więziennej, funkcjonariuszom Krajowej Administracji Skarbowej, nauczycielom.
Co ważne, pracodawca, który nie zgodzi się na udzielenie pracownikowi zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej i naruszy przepisy Kodeksu pracy w tym zakresie, popełnia wykroczenie przeciwko prawom pracownika i może zostać ukarany karą grzywny od 1 tys. zł do 30 tys. zł.
Urlop dla każdego pracownika. Przypomnijmy zasady
Przypomnijmy, że każdy pracownik ma prawo do corocznego, płatnego, nieprzerwanego urlopu wypoczynkowego, odpowiednio w wymiarze 20 lub 26 dni kalendarzowych, udzielanych na dni pracy. Szczególną częścią tego urlopy jest urlop udzielany w trybie urlopu na żądanie. Dni, które w roku 2024 r. mogły być wykorzystane w trybie urlopu na żądanie przejdą na następny rok jako zwykły urlop zaległy, tracąc swój roszczeniowy charakter w zakresie trybu udzielania urlopu.
Urlop opiekuńczy w wymiarze 5 dni przyznawany w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych nie przechodzi na kolejny rok. Jeżeli zatem pracownik nie wykorzysta ich do końca 2023 roku to od dnia 1 stycznia 2024 r. nabędzie prawo do nowych 5 dni urlopu opiekuńczego, ewentualne roszczenie w sprawie 10 dni takiego urlopu, uwzględniając brak jego wykorzystania w roku 2023 będzie bezpodstawne. Jeśli chodzi o zwolnienia na opiekę, które przysługuje pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat, to wspomniane uprawnienie także jest przypisane do danego roku kalendarzowego i nie ma możliwości dokonania jego przeniesienia na kolejny rok.
Tomasz Wypych
Fot. Urlop, wakacje. Źródło: Pixabay.com
Inne tematy w dziale Społeczeństwo
