W czwartek rano, w Boże Ciało, znany i nagradzany fotoreporter Jakub Szymczuk przypomniał swoje głośne zdjęcie przed dekady. Widzimy na nim procesję Bożego Ciała na Placu Zbawiciela (Zbawix) w Warszawie, kierującą się ku pobliskiemu zabytkowemu kościołowi Najświętszego Zbawiciela. Wierzący przechodzą tuż obok kontrowersyjnej tęczy, a w popularnej wówczas „Charlotte” nad szklaneczkami siedzi stołeczna młodzież. „Jak ktoś pyta mnie o najważniejsze moje zdjęcie - to właśnie jest to” - napisał na X Szymczuk.
Zdjęcie Szymczuka: Procesja Bożego Ciała, tęcza na Zbawixie i młodzież w „Charlotte”
„10 lecie tego zdjęcia :) Nigdy nie wygrało na żadnym konkursie, jest zrobione telefonem, przypadkiem. Jednak jak ktoś pyta mnie o najważniejsze moje zdjęcie - to właśnie jest to ;) A największym jego sukcesem było to, że wybudzało szeroką dyskusję” - napisał na X fotoreporter Jakub Szymczuk.
Jego zdjęcie sprzed dekady udowadnia, jak wielką siłę posiada fotografia. W jednym ujęciu można nie tylko zatrzymać poszczególny moment, sugestywność obrazu niekiedy mówi nam o otaczającym świecie więcej niż uczony esej.
Spór o tęczę na placu Zbawiciela. Instalacja płonęła siedem razy
Tęcza na placu Zbawiciela to instalacja polskiej artystki i performerki Julity Wójcik. W latach 2012–2015 stała na placu Zbawiciela w Warszawie. W tamtym czasie była siedmiokrotnie podpalana. Ostatecznie zdemontowano ją w nocy z 26 na 27 sierpnia 2015 roku.
Po jednym z podpaleń Wójcik pisała: „Wspólną pracą przy odbudowie Tęczy pokażmy, że jesteśmy przeciw nienawiści i nietolerancji. Że jesteśmy za zapewnieniem równości wobec prawa osobom LGBTQ”.
Środowiska LGBTQ+ twierdziły przy tym, że „tęcza nie obraża” - w tamtym czasie narastał bowiem spór coraz bardziej aktywnych politycznie mniejszości seksualnych ze środowiskami prawicowymi.
„Jeśli władzom Warszawy bardzo zależy na stawianiu »instalacji artystycznych« ku chwale grzechu sodomskiego, to można było wybrać inne miejsce – na przykład plac Unii Europejskiej. I wtedy jest gwarancja, że żaden narodowiec na ten plac nie przyjdzie – z obrzydzenia” - pisał o tęczy na Zbawixie Wojciech Cejrowski.
Plac Zbawiciela na zdjęciu Szymczuka. Metafizyka i socjologia
Fotografia Jakuba Szymczuka budziła emocje, kontrowersje i dyskusję, ponieważ jak w pigułce pokazywała zderzenie kilku światów; zderzenie, spotkanie lub mijanie się sacrum i profanum w Polsce dobrych kilka lat po śmierci Jana Pawła II. W tamtym czasie coraz mniej już mówiono o pokoleniu JP II. Z drugiej strony – lewica i liberałowie nie mieli tak silnych ideowo i kulturowo wpływów politycznych niż dekadę później. Ale już rośli w siłę, choć 2015 rok w polityce to triumf Prawa i Sprawiedliwości.
Zdjęcie Szymczuka to zrelaksowana młodzież w popularnej wówczas „Szarlocie”, raczej mniej niż bardziej zainteresowana religijną procesją. Budząca kontrowersje tęcza nieopodal i stary katolicki kościół, od którego plac wziął swoją nazwę. Dla jednych zdjęcie kojarzonego z prawicą fotoreportera to socjologia, dla innych – metafizyka. A przynajmniej wyraźne potwierdzenie znanych słów: „Nie ma przypadków. Są tylko znaki”.
Warto dodać, że w tamtych czasach pewną popularnością cieszyła się tak zwana hipsterska prawica, którą współtworzyli Mateusz Matyszkowicz, późniejszy szef Telewizji Polskiej a także młodzi prawicowi dziennikarze Dawid Wildstein i Samuel Pereira.
Zdjęcie Szymczuka żyje swoim życiem. I można z jego pomocą zdobyć się na chwilę refleksji – czy sprawy w Polsce poszły w lepszą, czy w gorszą stronę. I dla kogo.
KW
Źródło zdjęcia: Tęcza na placu Zbawiciela. W rozkwicie i przekwicie. Fot. X/Jakub Szymczuk / Z/Krytyka Polityczna/Łukasz Mężyk / Canva
Inne tematy w dziale Kultura
