Tak oceniamy DPS-y. Nie jest tak źle, jakby się wydawało

W 2014 roku na zlecenie Emeis Polska prowadzącej domy opieki długoterminowej zapytano Polaków o ty czy jako społeczeństwo jesteśmy w stanie sprostać potrzebom opiekuńczym naszych bliskich, jakie formy opieki bierzemy pod uwagę? Po 10 latach badanie powtórzono by sprawdzić różnice w naszym podejściu do opieki długoterminowej.

W 2014 r. ponad połowa respondentów (52 proc.) zdecydowałaby się na opiekę nad osobą bliską, niezdolną do samodzielnego funkcjonowania sprawowaną przez rodzinę, a tylko 23 proc. skorzystałoby z pomocy zewnętrznego ośrodka. Po 10 latach te proporcje uległy zmianie – do 37 proc., spadł odsetek osób, które chciałyby zaopiekować się swoimi bliskimi w domu, natomiast do 34 proc. wzrosła grupa wskazujących na opiekę w specjalistycznym ośrodku.

W przypadku konieczności podjęcia decyzji o opiece nad bliską osobą, rozwiązaniem wybieranym w pierwszej kolejności jest zatrudnienie opiekunki lub pielęgniarki, która przychodziłaby do domu. W ciągu dekady praktycznie się to nie zmieniło (2014: 48 proc., 2024: 44 proc.). Wzrosła natomiast liczba osób szukających ośrodka opieki.

Zobacz takżeKibice Legii ostro o Trzaskowskim. Wywiesili nawet transparent na Żylecie

Pozytywny sondaż dla ośrodków opieki

Blisko 70 proc. respondentów uważa, że w ośrodkach opieki zapewniona jest nie tylko profesjonalna opieka, ale także leczenie i rehabilitacja (2014: 59 proc., 2024: 68 proc.) oraz że ośrodki opieki to najlepsza opcja w przypadku osoby niesamodzielnej (2014: 48 proc., 2024: 60 proc.). To dlatego ankietowani powierzyliby osobę bliską pod opiekę specjalistycznego ośrodka. Uważają, że sami nie potrafiliby zapewnić profesjonalnej opieki, leczenia i rehabilitacji – tego zdania jest ponad połowa badanych, choć odsetek ten zmniejszył się w porównaniu z poprzednim badaniem (2014: 62 proc., 2024: 52 proc.). Dodatkowo, prawie połowa respondentów uważa, że w ośrodku opieki ich bliski będzie miał zapewnioną najlepszą opiekę lekarzy i pielęgniarek.

Najczęstszym argumentem przeciw opiece w ośrodku pozostaje przekonanie, że bliski najlepiej będzie czuł się w miejscu, które dobrze zna (2014: 59 proc., 2024: 56 proc.). Prawie połowa respondentów miałaby wyrzuty sumienia gdyby się zdecydowała na takie rozwiązanie. W porównaniu z poprzednią falą badania, istotnie wzrosła obawa dotycząca możliwości wystąpienia aktów przemocy w stosunku do bliskiej osoby w ośrodku opieki (z 25 proc. w 2014 r., do 35 proc. w 2024 r.). Wciąż panuje przekonanie, że w placówkach dzieje się dużo złego, a osoby tam przebywające bywają nieszanowane i źle traktowane.

– Pomimo zmiany w nastawieniu do ośrodków, nadal obawiamy się niskiego poziomu usług, przemocy wobec podopiecznych i braku szacunku. Mam wrażenie, że sporo w tych opiniach jest odnoszenia się do sensacyjnych doniesień medialnych, a nie do rzetelnie pozyskanych informacji - mówi Dorota Minta, psycholog.

Dlatego tak ważna jest transparentność, rejestracja placówek oraz – ich kontrolowanie przez właściwe organy.

– Dzisiaj nasze domy opieki to przyjazne miejsca do życia, gdzie personel pielęgniarsko-opiekuńczy, lekarze, fizjoterapeuci i terapeuci zajęciowi, a także psycholodzy i dietetycy dbają o podopiecznych we wszystkich aspektach życia. Indywidualne podejście, plan aktywności na każdy dzień, komitety etyczne, regularne spotkania społeczności mieszkańców i rodzin – zapewnia Beata Leszczyńska, prezes zarządu Emeis Polska, członkini Rady ds. Polityki Senioralnej.

Zobacz takżeMiliony Polaków już to zrobiło. Nie czekaj, ustrzeż się przed oszustami

Wszystko zależy od sytuacji rodzinnej

Prawie 40 proc. badanych uważa, że podjęcie decyzji o powierzeniu niesamodzielnej bliskiej osoby pod opiekę ośrodka zależy od indywidualnej sytuacji rodzinnej. Opinię potępiającą takie zachowanie, jako „dbanie o swoją wygodę” i „pozbycie się problemu z domu” wyraziło tylko 6 proc. badanych – tyle samo co w 2014 r. Z 5 proc. do 3 proc. spadł odsetek tych, którzy jednoznacznie deklarują, że nigdy by się na to nie zdecydowali.

Jako główny negatywny skutek poświęcenia się opiece w domu wymieniono zły stan psychiczny lub depresję opiekunów domowych. W 2024 r. ten aspekt wskazało aż 67 proc. badanych – istotnie więcej niż 10 lat temu (2014: 59 proc.). Na drugim miejscu znalazła się obawa dotycząca zmniejszenia zarobków lub utraty pracy wynikająca z konieczności ciągłej opieki nad osobą bliską (61 proc.), a na trzecim ograniczenie kontaktów towarzyskich oraz izolacja społeczna. Co czwarty ankietowany wskazał jako negatywny skutek rozpad rodziny.

– Wydaje się, że przy podejmowaniu decyzji o skorzystaniu z opieki w placówce, kluczową kwestią jest co osoba zależna może otrzymać w zamian za rezygnację z pobytu z najbliższymi w znanym sobie środowisku. Jeśli zakres i jakość opieki oraz zapewnienie mieszkańcowi faktycznego bezpieczeństwa równoważą straty związane z opuszczeniem dotychczasowego miejsca zamieszkania, to decyzję taką łatwiej podjąć. Podobnie w sytuacji, gdy opieka w domu stanowi zbyt duże obciążenie psychiczne, m.in. wypalenie, wycofanie z innych sfer życia i związane z tym konsekwencje – podkreśla prof. dr hab. Piotr Błędowski ze Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie.

Zobacz takżeCichy zabójca naszych czasów. Umieramy na choroby krążenia

Powinno być więcej pieniędzy na opiekę

Zachęty w postaci świadczeń pieniężnych i usług oraz poradnictwa w celu podtrzymania gotowości rodziny do pełnienia funkcji opiekuńczych wydłużyłyby okres, w jakim rodzina zdecydowałaby się zapewnić opiekę bliskiej osobie w starszym wieku. Prawie 1/3 badanych oczekiwałaby od państwa zwiększenia świadczeń na rzecz opiekunów nieformalnych (2014: 29 proc., 2024: 27 proc.). Co 5. badany wskazał na potrzebę bezpłatnej opieki w ośrodku – odsetek ten wzrósł istotnie w porównaniu z 2014 r. – z 12 proc. do 19 proc. w tym roku.

Zdecydowanie mniej badanych w porównaniu z 2014 r. oczekuje wprowadzenia przepisów umożliwiających pogodzenie pracy z opieką nad osobą bliską (2014: 26 proc., 2024: 18 proc.) oraz przejrzystego systemu świadczeń socjalnych (2014: 20 proc., 2024: 15 proc.). Wzrósł natomiast odsetek wskazań na bezpłatną pomoc psychologiczną dla opiekunów domowych.

Respondentów zapytano również o wybór rodzaju opieki dla nich samych w przyszłości, gdyby zaistniała taka potrzeba. W takiej sytuacji najczęściej chcieliby, aby ich bliscy zapewnili opiekunkę lub pielęgniarkę przychodzącą do domu (41 proc.), prawie jedna trzecia wybrała ośrodek opieki (30 proc.). W porównaniu do wyników sprzed 10 lat, spadł odsetek tych, którzy chcieliby aby opiekę zapewniła im rodzina (2014: 29 proc., 2024: 23 proc.).