Badanie obejmujące kilka dekad wykazało, że od lat 30. XX wieku rozmiar mózgów ludzi cały czas się zwiększa. Zdaniem wielu naukowców taka zmiana może zmniejszać ryzyko demencji, ale inni uważają, że nie ma nic w tym nadzwyczajnego.
Ludzkie mózgi wciąż rosną
Osoby urodzone w latach 70. mają o 6,6 proc. większą objętość mózgu i 15 proc. większą jego powierzchnię, niż urodzone w latach 30. Tak informują naukowcy z University of California, Davis (USA).
– Dekada, w której ktoś się urodził, wydaje się wpływać na rozmiar mózgu i potencjalnie na jego długofalowe zdrowie. Genetyka w dużym stopniu decyduje o rozmiarze mózgu, ale według naszych wyników, ważne mogą też być inne czynniki, takie jak zdrowie oraz czynniki społeczne, kulturowe i związane z edukacją – podkreśla prof. Charles DeCarli, pierwszy autor publikacji, która ukazała się w piśmie „JAMA Neurology”.
Genetyka w dużym stopniu decyduje o rozmiarze mózgu, ale według naszych wyników, ważne mogą też być inne czynniki, takie jak zdrowie oraz czynniki społeczne, kulturowe i związane z edukacją. Naukowcy wykorzystali zdjęcia MRI (Rezonans Magnetyczny) dostępne w znanym projekcie Framingham Heart Study rozpoczętym w 1948 roku.
Pierwotna badana populacja obejmowała ponad 5 tys. kobiet i mężczyzn w wieku od 30 do 62 lat. Badanie trwało jednak przez 75 lat i obejmuje już dwie kolejne grupy. Badacze z UC Davis porównali skany mózgów osób urodzonych w latach 30. oraz 70. Wykryli zmiany w kilku rejonach tego narządu. Na przykład średnia objętość mózgu u osób urodzonych wcześniej wynosiła 1234 ml, a u urodzonych w latach 70. - 1321 ml; to wzrost o ok. 6,6 proc. Jeszcze większa różnica dotyczyła powierzchni mózgu. U osób urodzonych w latach 30. wynosiła ona przeciętnie 2056 cm kwadratowych, a u urodzonych w 8. dekadzie XX w – 2104. To wzrost aż o 15 proc.
Ludzki mózg. Większa objętość istoty szarej, białej i hipokampa
Zwiększyła się przy tym objętość zarówno istoty szarej, jak i białej oraz uczestniczącego w zapamiętywaniu hipokampa. Badacze sądzą, że większy mózg może dysponować większą tzw. rezerwą kognitywną, czyli zapasem mocy, która rekompensuje ewentualne uszkodzenia, co ich zdaniem może chronić przed demencją. Zwracają przy tym uwagę, że choć wraz ze starzeniem się społeczeństwa Ameryki rośnie liczba osób z alzheimerem, to częstość występowania choroby Alzheimera, czyli odsetek populacji dotkniętej tą chorobą – spada. Przywołują badanie, według którego od lat 70. co dekadę obserwuje się 20-proc. spadek zapadalności na to schorzenie.
Nawet jeśli tak jest to i tak nadal co 3 sekundy u kogoś na świecie rozwija się demencja. O sekundę szybciej niż działo się to w 2015 roku. Prognozy wskazują, że do 2050 r. liczba chorych na różne postacie demencji na świecie przekroczy 140 mln, co oznacza wzrost o 300 proc. W Polsce już teraz ponad 700 tys. osób cierpi na demencje, z czego u połowy zdiagnozowano „Alzheimera”.
– Większe różne struktury mózgu zaobserwowane w tym badaniu mogą odzwierciedlać jego lepszy rozwój i zdrowie. Większe rozmiary tych struktur oznaczają większą rezerwę, która może stanowić bufor dla związanych ze starością schorzeniami, takimi jak choroba Alzheimera i pokrewne demencje – stwierdza prof. DeCarli.
Ludzie znacząco urośli w ciągu ostatniego wieku
Jednak inni eksperci uważają, że mózg człowieka jest coraz większy, bo sam człowiek z pokolenia na pokolenie jest „większy” i wyższy. Regularne pomiary antropologiczne prowadzone są w Europie i Stanach Zjednoczonych od XIX wieku.
Na podstawie precyzyjnych pomiarów badacze z Garry Trainer Clinic w Londynie ustalili, że wzrost statystycznego mieszkańca Ameryki Północnej i Europy (bez podziału na płcie) jest wyższy o 2,5 cm niż w 1960 roku. W sumie większości państw świata ludzie znacząco urośli w ciągu ostatniego wieku. Zawdzięczamy przede wszystkim postępowi medycyny, lepszej higienie oraz odżywianiu. Polacy w ciągu stulecia urośli o około 14 cm. W 1896 r. mieliśmy średnio 150,5 cm, a w 1996 r. 164,6 cm.
Tomasz Wypych
Źródło zdjęcia: Badanie obejmujące kilka dekad wykazało, że od lat 30. XX wieku rozmiar mózgów ludzi cały czas się zwiększa. Fot. Pixabay
Czytaj dalej:
Inne tematy w dziale Rozmaitości
