Rozmowa z Nadią Rybczyńską, specjalistą ds. edukacyjno-informacyjnych NASK o tym, jak chronić się przed dezinformacją w mediach społecznościowych tak by czerpać z nich prawdziwe informacje i bezpiecznie z nich korzystać.
SALON24: Historia ludzkości liczy kilka tysięcy lat, mediów społecznościowych około dwudziestu. To niewiele.
Nadia Rybczyńska: Historycznie rzecz ujmując to rzeczywiście krótki czas, ale na media społecznościowe warto patrzeć nie tylko z perspektywy ich wieku, ale przede wszystkim liczby użytkowników. Według Eurostatu w 2022 roku średnio 58,15 proc. obywateli Unii Europejskiej czynnie korzystało z mediów społecznościowych, czyli mieli oni swoje konta na kilku platformach, a także dodawali na nich zdjęcia lub wymieniali wiadomości z pozostałymi użytkownikami. Polska znalazła się ponad unijną średnią - dokładnie 60,6 proc. Polaków korzysta czynnie z social mediów. Co może być zaskakujące, najmniej w Europie z mediów społecznościowych korzystają Francuzi - 44,46 proc. obywateli.
SALON24: Skąd bierze się taka popularność mediów społecznościowych, do czego tak naprawdę są nam potrzebne?
Nadia Rybczyńska: Gdybym chciała odpowiedzieć krótko to powiedziałabym, że wykorzystujemy je do „wszystkiego”. Warto podkreślić, że social media to nie tylko rozrywka i dobra zabawa, ale również olbrzymi zasób wiedzy i informacji. Właśnie dlatego to głównie ich używa się do rozpowszechniania treści szkodliwych oraz manipulacyjnych wpisów. Media społecznościowe to też fantastyczna przestrzeń dla rozwoju teorii spiskowych, czyli historii, które sugerują, że pewne wydarzenia lub zjawiska są wynikiem tajnych spisków, konspiracji lub działań ukrytych sił. Dlaczego teorie spiskowe są tak popularne? Przedstawione w nich wersje wydarzeń diametralnie różnią się od oficjalnych wyjaśnień, co dla wielu osób jest niezwykle interesujące. Zafascynowani odbiorcy, którzy w nie wierzą, mają poczucie, że posiadają cenną i wyjątkową wiedzę, która zatajana jest przed opinią publiczną. Użytkownicy powinni przywiązywać większą uwagę do weryfikacji informacji, o czym Dział Przeciwdziałania Dezinformacji NASK PIB przypomina każdego dnia przy pomocy serwisu polskanatle.pl oraz m.in.. dzięki profilom Włącz Weryfikację na portalach X i Facebooku. Ludzie nie powinni bezrefleksyjnie ufać temu, co jest umieszczone w sieci oraz udostępniać niezweryfikowane treści. Należy spokojnie podejść do informacji znalezionych w Internecie – sprawdzać, weryfikować, szukać źródeł.
SALON24: Proszę mi wybaczyć, ale czy walka z fake newsami nie jest trochę walka z wiatrakami?
Nadia Rybczyńska: Rzeczywiście, dezinformacji nie da się całkowicie wyeliminować, ale czy to oznacza, że mamy przestać z nią walczyć? Na pewno nie, a my jako społeczeństwo możemy minimalizować jej wpływ. Każdy z nas może zrobić wiele w tej kwestii.
SALON24. Podajmy więc kilka praktycznych rad
Nadia Rybczyńska: Redakcja portalu polskanatle.pl przygotowała kilka złotych rad, jak odróżnić prawdę od kłamstwa czy manipulacji. Oto kilka wybranych porad:
- Zweryfikuj, czy źródło informacji jest wiarygodne,
- Sprawdź prawdziwość i logiczność przedstawionej sytuacji,
- Upewnij się, czy tą samą informację potwierdza inne źródło,
- Poszperaj trochę w internecie i przekonaj się, czy tę samą informację podają inne strony, do których masz zaufanie,
- Odróżnij opinie autora od faktów,
- Zwróć uwagę, czy w artykule użyto słów niosących silne emocje,
- Przyjrzyj się uważnie materiałom audiowizualnym (np. zdjęciom i filmom).
SALON24: A czy w szerszej perspektywie, np. w kwestii bezpieczeństwa w sieci czy ogólnie ujętych umiejętnościach cyfrowych, odnosimy sukcesy jako społeczeństwo?
Nadia Rybczyńska: Pomimo złych zjawisk, które mają miejsce w internecie, jako państwo bardzo dobrze radzimy sobie z bezpieczeństwem w sieci. Polskę doceniono w rankingu „Cyber Defence Index 22/23”. Nasz kraj znalazł się na szóstej pozycji w rankingu 20 największych gospodarek świata, w którym ocenia się postępy w cyfryzacji oraz budowę cyberbezpieczeństwa. Wysiłki na rzecz budowy oraz wzmocnienia regionalnej współpracy w zakresie bezpieczeństwa w cyberprzestrzeni, a także odpierania ataków pochodzących z Rosji zaowocowały takim wyróżnieniem. Według badania wyprzedziliśmy m.in. Francję, Japonię oraz Chiny. Niepokojący może być jednak poziom zaawansowania cyfrowego Polaków, bo na tle Europy nie wypadamy nadzwyczaj dobrze. Według raportu Digital Economy and Society Index opublikowanego przez Komisję Europejską w 2022 roku zajęliśmy 24. miejsce spośród 27 przebadanych krajów europejskich pod względem poziomu zaawansowania cyfrowego obywateli. Dotyczy to zdolności do sprawnego korzystania z urządzeń, internetu, aplikacji, itd. w życiu codziennym i pracy. To bezapelacyjnie obszar do poprawy.
Więcej na:
https://www.polskanatle.pl/artykul/to-ci-sie-przyda-zlote-zasady-weryfikacji
https://www.polskanatle.pl/artykul/umiesz-zrobic-prezentacje-na-komputerze-jestes-w-mniejszosci
https://www.polskanatle.pl/artykul/umiemy-w-cyberbezpieczenstwo
https://www.polskanatle.pl/artykul/czy-rzadza-nami-jaszczury-teorie-spiskowe-w-internecie
Fot: Gerd Altmann/ Pixabay
