We wszystkich trzech obszarach objętych międzynarodowym badaniem PISA 2022 wyniki polskich piętnastolatków są powyżej średniej dla krajów OECD, czyli Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju skupiającej 38 wysoko rozwiniętych i demokratycznych państw, oraz powyżej średniej uzyskanej przez uczniów z UE. Niestety są one niższe niż w poprzedniej edycji badania.
W Europie najlepsi są uczniowie z Estonii
W najnowszej edycji badania średni wynik polskich uczniów w zakresie umiejętności matematycznych wyniósł 489 punktów. Wśród krajów Unii Europejskiej jedynie uczniowie estońscy osiągnęli lepszy wynik. Wynik polskich uczniów jest zbliżony do wyników 11 innych krajów – Holandii, Irlandii, Belgii, Danii, Wielkiej Brytanii, Austrii, Australii, Czech, Słowenii, Finlandii i Łotwy (różnice między tymi krajami są nieistotne statystycznie).
Najlepsze wyniki w zakresie matematyki osiągnęli uczniowie z Azji: Singapuru, Makao, Tajwanu i Hongkongu. Najwyższe miejsca wśród krajów OECD zajmują Japonia, Korea Południowa i Estonia. Średnia krajów OECD to 472 punkty. Najlepszy średni wynik uczniów z Singapuru to 575 punktów.
W Polsce nie zaobserwowano statystycznie istotnej różnicy między wynikami chłopców i dziewcząt. Różnica taka utrzymuje się jednak w krajach OECD – chłopcy osiągają wyższe wyniki niż dziewczęta.
Średni wynik polskich uczniów w dziedzinie rozumienia czytanego tekstu wyniósł 489 punktów. W Unii Europejskiej lepsze wyniki od polskich uczniów uzyskali uczniowie z Irlandii i Estonii. Wynik Polski jest zbliżony do wyników 7 innych krajów: Wielkiej Brytanii, Finlandii, Danii, Czech, Słowacji, Szwajcarii i Włoch i jest jednym z najwyższych wśród krajów Unii Europejskiej (różnice między tymi krajami były nieistotne statystycznie).
Najwyższe wyniki w badaniu PISA 2022 osiągnęli uczniowie z Singapuru, Irlandii, Japonii, Korei Południowej, Tajwanu, Estonii, Makao, Kanady, Stanów Zjednoczonych, Nowej Zelandii, Hongkongu i Australii. Średnia krajów OECD to 476 punktów. Najlepszy wynik na świecie uzyskali uczniowie z Singapuru - to 543 punkty.
Utrzymuje się obserwowana w poprzednich edycjach badania różnica między chłopcami i dziewczętami pod względem umiejętności czytelniczych. Różnice na korzyść dziewcząt obserwowana jest w większości krajów biorących udział w PISA. W Polsce dziewczęta osiągnęły średni wynik o 28 punktów wyższy niż chłopcy – na tle innych krajów jest to różnica przeciętna.
W zakresie rozumowania w naukach przyrodniczych polscy uczniowie uzyskali średni wynik 499 punktów. Wynik Polski jest zbliżony do wyników piętnastolatków z Nowej Zelandii, Irlandii, Szwajcarii, Słowenii, Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych, Czech, Łotwy, Danii, Szwecji i Niemiec. Wśród krajów Unii Europejskiej lepsze wyniki od polskich uczniów uzyskali jedynie uczniowie z Estonii i Finlandii.
Pod względem kompetencji przyrodniczych na świecie przodują piętnastolatkowie z Singapuru, Japonii, Tajwanu, Korei Południowej oraz dwóch regionów Chin (Makao i Hongkongu). Średnia krajów OECD to 485 punktów. Najlepszy wynik na świecie uzyskali uczniowie z Singapuru – to 561 punktów.
Podobnie jak w poprzedniej edycji badania, w roku 2022 w Polsce nie zaobserwowano statystycznie istotnej różnicy między wynikami chłopców i dziewcząt. Różnicy takiej nie ma również na poziomie średniej dla krajów OECD – chłopcy osiągają wyniki zbliżone do dziewcząt.
Wyniki polskich 15-latków słabsze niż w poprzednich latach
I choć we wszystkich trzech obszarach objętych badanie (umiejętności matematyczne, rozumienie czytanego tekstu i rozumowanie w naukach przyrodniczych) wyniki polskich piętnastolatków są powyżej średniej dla krajów OECD oraz powyżej średniej uzyskanej przez uczniów z Unii Europejskiej, to jednocześnie są one niższe niż w poprzednich edycjach badania.
Badanie PISA 2022 pokazało też, że umiejętności polskich uczniów w zakresie wszystkich trzech badanych dziedzin są bardzo zróżnicowane w zależności od tego, do jakiego typu szkoły uczniowie uczęszczają. Według badaczy z Instytutu Badań Edukacyjnych bardzo niepokojące są wyniki uczniów szkół branżowych I stopnia. 66 proc. piętnastolatków uczęszczających do tych szkół ma bardzo niskie umiejętności matematyczne. W przypadku rozumienia czytanego tekstu najniższe wyniki odnotowuje 65 proc. piętnastolatków w szkołach branżowych I stopnia, a rozumowania w naukach przyrodniczych – 55 proc. Wśród uczniów techników przeważają uczniowie charakteryzujący się przeciętnymi umiejętnościami. Najlepsze wyniki osiągają piętnastolatkowie w liceach ogólnokształcących.
Program Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów
Badanie PISA, to, Program Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów. Organizuje je międzynarodowe konsorcjum nadzorowane przez OECD oraz przedstawicieli krajów członkowskich. To największe badanie umiejętności uczniów na świecie, realizowane co trzy lata we wszystkich krajach członkowskich OECD, a także w kilkudziesięciu innych państwach. Polska uczestniczy w nim od samego początku, czyli od 2000 r.
PISA pokazuje poziom i zróżnicowanie umiejętności piętnastolatków, które rozwijane są w trakcie edukacji szkolnej i poza szkołą. W każdej edycji PISA nacisk położony jest na jedną z trzech dziedzin: umiejętności matematyczne, rozumienie czytanego tekstu lub rozumowanie w naukach przyrodniczych. W badaniu PISA 2022 dziedziną główną były umiejętności matematyczne.
W 2022 r. w badaniu uczestniczyło 81 krajów i regionów, a liczba przebadanych uczniów przekroczyła 690 tys. Polskę reprezentowało 6011 uczniów z 240 szkół urodzonych w 2006 r. Byli to uczniowie I klas szkół ponadpodstawowych (47 proc. to uczniowie liceów ogólnokształcących, 40 proc. - uczniowie techników, 12 proc. - uczniowie szkół branżowych I stopnia, 1 proc. - uczniowie szkół podstawowych).
Badanie powinno być przeprowadzone w 2021 r., ale z powodu pandemii COVID-19 przeprowadzenie go przesunięto o rok. W poprzedniej edycji badania - PISA 2018 - uczestniczyli uczniowie klas III gimnazjów, był to ostatni rocznik uczniów uczący się w tym typie szkół.
- Pandemia miała wyraźny wpływ na wyniki osiągane i przez polskich uczniów, ale także przez uczniów w innych krajach"- ocenił wiceminister Dariusz Piontkowski.
Wskazał na "wyraźnie zauważalny spadek umiejętności uczniów". - Okazało się, że bezpośredni kontakt z nauczycielami ma wyraźny wpływ na stopień mobilizacji uczniów, na poziom ich wiedzy i umiejętności - zauważył wiceminister. Przypomniał, że w czasie pandemii uczniowie przez długi okres czasu uczyli się zdalnie. - Wyniki polskich uczniów, podobnie jak wyniki uczniów w innych krajach, są zauważalnie niższe- zaznaczył.
- Ponieważ okres pandemii w Polsce zaowocował nieco dłuższym zamknięciem szkół niż w większości krajów europejskich, to ten dłuższy czas bez bezpośredniego kontaktu z nauczycielem wpłynął też pewnie na wyniki polskich uczniów. One są minimalnie niższe niż w poprzedniej edycji badania w porównaniu z uczniami z innych państw - powiedział Piontkowski.
Tomasz Wypych
Czytaj także:
Inne tematy w dziale Społeczeństwo
