Westchnienie zdziwienia - to reakcja dziennikarzy i publiczności zgromadzonych w Sali Giełdy Akademii Szwedzkiej po ogłoszeniu werdyktu o przyznaniu Nagrody Nobla w dziedzinie literatury norweskiemu pisarzowi i dramaturgowi Jonowi Fosse. Uhonorowano go za "nowatorskie sztuki i prozę, które dają wyraz temu, co niewypowiedziane" - ogłosiła we czwartek Szwedzka Akademia.
Zapomniany kandydat
Nazwisko Jona Fosse pojawiło się już w typowaniach bukmacherskich na wysokich miejscach, ale było to ponad 20 lat temu. Jego nazwisko wśród spekulacji po raz pierwszy pojawiło się w 2001 roku za sprawą norweskiej gazety "Aftenposten". W 2005 roku dziennik "Berhens Tidende" był wówczas przekonany, że wówczas Nagroda Nobla przypadnie Fosse. Następnie w 2013 roku pisarz prowadził na szczytach list zakładów bukmacherskich, aby później być nieco zapomnianym kandydatem.
Sekretarz Akademii Noblowskiej, Mats Malm, powiedział, że to nagroda "za nowatorskie sztuki i prozę, które dają wyraz temu, co niewypowiedziane". Laudację na cześć tegorocznego noblisty wygłosił pisarz i profesor Anders Olsson, który podkreślił, że Jon Fosse "łączy zakorzenienie w języku i naturze swojego norweskiego pochodzenia a jego twórczość, pisana w języku nynorsk obejmuje bogactwo sztuk teatralnych, powieści, tomików poezji, esejów, książek dla dzieci i tłumaczeń. Chociaż jest dziś jednym z najczęściej wystawianych dramaturgów na świecie, zyskuje coraz większe uznanie dzięki swojej prozie".
Odebrał wiadomość o Noblu w samochodzie
Jon Fosse odebrał telefon z wiadomością o przyznaniu mu Nagrody Nobla, gdy jechał samochodem i obiecał, że pojedzie ostrożnie do domu w Haugesund (południowo-zachodnia Norwegia). W rozmowie z norweską gazetą "Dagbladet" pisarz i dramaturg stwierdził, że jest "bardzo, bardzo szczęśliwy, ale też trochę przestraszony uwagą, jaka wiąże się z otrzymaniem Nagrody Nobla". Obowiązkiem laureata Nagrody Nobla jest bowiem uczestnictwo w Tygodniu Noblowskim na początku grudnia w Sztokholmie, którego kulminacją jest ceremonia oraz bankiet z udziałem króla Szwecji Karola XVI Gustawa. Noblista powinien również wygłosić odczyt.
Kim jest Jon Fosse?
Jon Fosse urodził się w 1959 r. w norweskim mieście Haugesund. Wychował się na zachodnim wybrzeżu Norwegii – tam właśnie rozgrywa się większość jego utworów. W 1983 r. zadebiutował powieścią "Raudt, svart" (Czerwone, czarne), dwa lata później wydał książkę "Stengd gitar" (Zamknięta gitara), a w 1986 r. tomik poezji "Engel med vatn i augene" (Anioł z wodą w oczach). Rozgłos przyniosły mu dramaty. Po polsku drukowano je na łamach "Dialogu", ukazały się także "Sztuki teatralne". Ciekawostką jest, że Jon Fosse pisze w języku nynorsk, którym posługuje się ok. 10% Norwegów. Jest to język bardziej mówiony (wywodzi się z gwar) niż pisany
W 2019 r. ukazały się pierwsze dwa tomy "Septologii" – prozatorskiego opus magnum Fossego. Kolejne trzy części (3-5) ukazały się w 2020 r., dwie ostatnie (6-7) rok później. To historia dwóch mężczyzn noszących to samo imię – Asle. Pierwszy tom tej książki ukazał się właśnie po polsku w tłumaczeniu Iwony Zimnickiej nakładem wydawnictwa ArtRage.
ja
(Na zdjęciu Jon Fosse, fot. PAP/EPA/Hakon Mosvold Larsen)
Czytaj także:
Inne tematy w dziale Kultura
