Pracownik może odmówić wykonywania obowiązków podczas upałów, jeśli w jego ocenie nie są zapewnione mu warunki bezpiecznego wykonywania pracy. Przepisy w tej sprawie są jednak niejednoznaczne.
RPO dostaje skargi od pracowników. Chodzi o wysoką temperaturę w miejscu pracy
Rzecznik Praw Obywatelskich dostaje skargi dotyczące nieprecyzyjnych przepisów, które z założenia powinny zapewniać pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy, precyzując maksymalne temperatury w miejscu pracy. Dlatego RPO pisze w tej sprawie do minister rodziny i polityki społecznej Marleny Maląg.
Zdaniem Rzecznika problematyka ta nabiera szczególnego znaczenia w warunkach zmian klimatycznych, których konsekwencją są fale rekordowych upałów, mogących zagrażać życiu i zdrowiu. Na pracodawcach spoczywa obowiązek organizowania pracy w sposób zmniejszający jej uciążliwość.
Praca w upał. Niejasne przepisy
Jednakże przepisy - z wyjątkiem regulujących pracę młodocianych - nie określają maksymalnej dopuszczalnej temperatury w pracy. Pracodawcy mają głównie obowiązek zapewnienia pracownikom napojów, gdy temperatura otoczenia przekracza 25°C przy pracy na otwartej przestrzeni lub przy stanowiskach pracy, gdy termometr pokazuje ponad 28 °C.
Wielu pracowników nadal pracuje w budynkach bez klimatyzacji. Wiele miejsc pracy jest więc przegrzanych. Zaliczają się do nich już nie tylko fabryki, czy place budowy, ale również zaplecza restauracji i warsztaty, a nawet pomieszczenia biurowe.
Ze skarg do RPO wynika też, że częstym problemem jest niewłaściwe podejście pracodawców do warunków pracy, a sankcje, które grożą pracodawcom za naruszenie przepisów, nie spełniają swojej roli. Stworzenie precyzyjnego prawa przyczyniłoby się do poprawy sytuacji pracowników oraz ułatwiłoby weryfikowanie czy pracodawcy przestrzegają swoich obowiązków.
Problem pracy w upale był tematem zorganizowanej przez Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych konferencji „Maksymalna temperatura w miejscu pracy - czy to możliwe?”, której uczestnikami byli przedstawiciele MRiPS, Centralnego Instytutu Ochrony Pracy oraz Państwowej Inspekcji Pracy. Efektem miała być zgoda uczestników co do tego, że "potrzebne są powszechnie obowiązujące normy prawne, powiązane z promowaniem dobrych praktyk, w poszczególnych branżach i w zależności od stanowiska pracy.
Przepisy nie określają maksymalnej temperatury w miejscu pracy
Przypomnijmy, że Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej reguluje obowiązki pracodawcy w zakresie pracy w wysokich i niskich temperaturach. Określa, że pracodawca ma obowiązek chronić zdrowie i życie pracowników poprzez zapewnienie im bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, to w praktyce rozporządzenie jest zbyt ogólne.
Pismo wskazuje, że w pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy nie niższą niż 14°C, chyba że nie pozwalają na to względy technologiczne. Jednocześnie przyjmuje się, że w pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna i w pomieszczeniach biurowych temperatura nie może być niższa niż 18°C. Przepisy nie określają maksymalnej temperatury powietrza w pomieszczeniach, w jakiej praca powinna być świadczona, a obowiązek zapewnienia klimatyzacji nie spoczywa na pracodawcy.
Gdy praca wykonywana jest w pomieszczeniach, w których temperatura spowodowana procesami technologicznymi jest stale wyższa niż 30°C, należy zapewnić łatwo dostępne pomieszczenia przeznaczone do wypoczynku pracowników, wyposażone m.in. w stoły oraz krzesła z oparciami.
Nieprzestrzeganie tych przepisów może skończyć się dla pracodawcy nałożeniem kary grzywny od 1000 zł do 30 000 zł. Pracodawca może też podlegać karze pozbawienia wolności do lat 3, jeżeli naraża pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, nie dopełniając obowiązków wynikających z BHP.
Kiedy pracownik może odmówić wykonywania pracy?
W przypadku gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom BHP i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia, albo gdy wykonywana praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.
Zatrudniony ma więc prawo do niewykonywania pracy w trakcie upałów czy też odmowy, jeżeli jego stan psychofizyczny, nie zapewnia bezpiecznego wykonywania obowiązków i na dodatek stwarza zagrożenie dla innych osób.
Tomasz Wypych
Źródło zdjęcia: Praca na budowie w upale. Fot. Pixabay.com
Czytaj dalej:
Inne tematy w dziale Społeczeństwo
