Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich uchwalona właśnie przez Sejm ustawa daje możliwość pozbawienie życia niewinnego człowieka, jeśli trzeba odeprzeć atak terrorystyczny.
Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o ochronie żeglugi i portów morskich. RPO ma wątpliwości co do jej zgodności z Konstytucją oraz umowami międzynarodowymi gwarantującymi prawa i wolności jednostki. Zastrzeżenia dotyczą m.in. poważnych zagrożeń w zakresie powszechnie uznawanych standardów ochrony praw człowieka. Podobne uwagi o charakterze konstytucyjnym sygnalizowało Rządowe Centrum Legislacyjne.
Zdaniem RPO, nie zostały one dostatecznie przeanalizowane w czasie prac w Sejmie. - W demokratycznym państwie prawa niezwykle głębokiej refleksji wymaga ewentualne wprowadzenie regulacji dopuszczających celowe spowodowanie śmierci niewinnych osób dla ochrony dobra wspólnego, bezpieczeństwa państwa, czy nawet życia innych - podkreśla Marcin Wiącek, Rzecznik Praw Obywatelskich.
Nowa ustawa o ochronie żeglugi i portów
Nowe regulacje wprowadzono by zapewnić możliwość skutecznego oddziaływania na zagrożenia terrorystyczne z morza i powietrza, których nie można zneutralizować środkami pozostającymi w dyspozycji ministra spraw wewnętrznych, ponadto by uregulować sytuację, w których Siły Zbrojne RP mogą prowadzić w czasie pokoju działania mające na celu zwiększenie bezpieczeństwa państwa oraz dać możliwość skutecznego oddziaływania Sił Zbrojnych na zagrożenia związane z atakami na terminal skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu oraz szeroko pojętą infrastrukturę energetyczną znajdującą się na morzu i związaną z nimi infrastrukturę.
Regulacje te sprowadzają się m.in. do umożliwienia zestrzelenia lub zatopienia statku lub obiektu pływającego użytego do ataku terrorystycznego, które ma być „środkiem ostatecznym”. Powinno to nastąpić w sposób minimalizujący spowodowanie zagrożenia życia lub zdrowia osób postronnych, wyrządzający możliwie najmniejszą szkodę osobom, przeciwko którym środki zostały użyte i ograniczający zniszczenie statku lub obiektu pływającego użytego jako środek ataku, innych statków, obiektów portowych i portów.
Rzecz w tym, że ograniczeń tych jednak nie stosuje się m.in. jeżeli jest to niezbędne do przeciwdziałania bezpośredniemu, bezprawnemu, gwałtownemu zamachowi na życie lub zdrowie człowieka lub do uwolnienia zakładnika, a także w przypadku uzasadnionego podejrzenia o obecności na statku lub obiekcie pływającym urządzenia wybuchowego i zamiarze niezwłocznego wykorzystania go do ataku.
Dowódca Sił Zbrojnych może podjąć decyzję o zniszczeniu obcego cywilnego statku powietrznego, jeśli będą spełnione łącznie trzy następujące warunki: z okoliczności zdarzenia wynika, że „obcy cywilny statek powietrzny” zostanie wykorzystany do ataku terrorystycznego, atakowi temu nie można zapobiec za pomocą innych dostępnych środków, a na pokładzie takiego „samolotu” nie było żadnych osób albo były osoby, zamierzające zaatakować obiekty.
Odparcie zagrożenia zamachem a życie niewinnego człowieka
RPO podziela ocenę Rządowego Centrum Legislacji, że omawiane przepisy faktycznie wprowadzają procedurę legitymującą pozbawienie niewinnego człowieka życia w celu odparcia zagrożenia zamachem terrorystycznym. O możliwości zestrzelenia samolotu pasażerskiego w razie niebezpieczeństwa użycia do działań sprzecznych z prawem oraz zagrożenia bezpieczeństwa państwa wypowiadał się także Trybunał Konstytucyjny, jednoznacznie przyznając priorytet wartościom, którymi są życie i godność człowieka. Podkreślił, że stanowią one fundament europejskiej cywilizacji i są niezbywalne w tym sensie, że nie dopuszczają „zawieszenia" lub „zniesienia" w konkretnym kontekście sytuacyjnym. Ponadto Polska podpisała Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, która mówi, że prawo każdego człowieka do życia jest chronione przez ustawę i nikt nie może być umyślnie go pozbawiony.
Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawia opinię w tej sprawie senackiej Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji i prosi zajęcie się problemem.
Fot. Sejm RP/Flickr
Tomasz Wypych
Inne tematy w dziale Polityka
