Piękna pogoda zachęca do aktywności nie tylko ludzi, ale również kleszcze. Ukąszenie tych pajęczaków może być bardzo niebezpieczne dla zdrowia, a nawet życia. W tym artykule dowiecie się wszystkiego, co warto wiedzieć na temat kleszczy.
Choroby powodowane przez kleszcze są niezwykle niebezpieczne
Trzeba o tym pamiętać tym bardziej, że o spotkanie z kleszczem jest bardzo łatwo. Znajdziemy je nie tylko w lasach, parkach, czy na łąkach, ale także w drzewach i krzewach rosnących przy nawet bardzo ruchliwych ulicach w centrach miast. W 2022 r. na choroby odkleszczowe zachorowało 95 tys. osób. Wśród nich 99 proc. stanowiła borelioza, rok wcześniej chorych było o 10 tys. mniej. Rzadszą, ale bardziej niebezpieczną chorobą przenoszoną przez kleszcze jest wirusowe odkleszczowe zapalenie mózgu. W roku 2022 dotknęło ono 500 osób, z czego 400 wymagało długiej hospitalizacji.
Najstarsze szczątki kleszcza znaleziono w pochodzącym sprzed 100 milionów lat bursztynie. Dzisiaj na świecie żyje ich około 900 gatunków tych pajęczaków, w Polsce jest 19. Długość ciała dorosłego osobnika wynosi do 30 mm, chociaż większość nie przekracza 15 mm, zarys ciała jest owalny lub okrągławy. Kleszcze mają osiem odnóży, są ślepe i należą do organizmów wysokospecjalizowanych w pozyskiwaniu pożywienia. Ich ciało świetnie adaptuje się do otoczenia, osobniki głodne są spłaszczone, a najedzone stają się bardziej wypukłe. Kleszcz żywi się krwią, ukąszenie jest bezbolesne, ale skutki mogą być tragicznie, bo jest on przekaźnikiem dla wielu chorób bakteryjnych, wirusowych i pierwotniakowych, m.in. boreliozy, prowadzącej do uszkodzenia nerek, płuc i wątroby anaplazmozy, tularemii (konsekwencją może być zapalenia płuc, posocznica i zakażenie organizmu), kleszczowego zapalenia mózgu, czy gorączki krwotocznej potocznie zwanej chorobą Ebola.
Co zrobić, gdy ugryzie kleszcz. Jak wyciągać kleszcza?
Nawet jeśli będziemy bardzo uważać, to może zdarzyć się, że kleszcz wbije się w naszą skórę. Wtedy należy go jak najszybciej usunąć, bo im dłużej ma kontakt z krwią, tym bardziej rośnie ryzyko zakażenia. Gwałtowny wzrost następuje po 36 godzinach od momentu wkłucia. W aptekach można kupić odpowiednie zestawy do samodzielnego usuwania kleszczy. Są łatwe w użyciu i kiedy postępuje się zgodnie z instrukcją to gwarantują bezpieczne uchwycenie kleszcza najbliżej skóry i skuteczne wyciągnięcie go. Oczywiście zawsze pomocy udzieli nam lekarz, ale często dotarcie do niego wymaga czasu. Po usunięciu kleszcza koniecznie należy umyć i zdezynfekować skórę, wodą utlenioną albo gotowymi preparatami. Może zdarzyć się, że w trakcie usuwania kleszcza pozostanie większy fragment jego ciała np. główka. Wtedy należy postępować zgodnie ze wskazówkami zawartymi w ulotkach załączonych do zestawów. Mniejsze fragmenty, które w trakcie usuwania także mogą pozostać pod skórą najczęściej nie powinny zwiększać ryzyka zakażenia. Powinno wystarczyć umycie i dezynfekcja rany. Ważne jest by po usunięciu kleszcza obserwować miejsce po wkłuciu, bo niektóre z charakterystycznych objawów zakażenia mogą się pojawiać nawet kilka tygodni po wkłuciu. Na temat usuwania kleszcza istnieje wiele niebezpiecznych mitów. Dlatego przypominamy, że kleszcza nie wolno wyciskać, wykręcać, rozgniatać, ani usuwać „gołymi” palcami lub igłą. Podobnie na nic zda się smarowanie tłustymi substancjami miejsca, w którym znajduje się kleszcz.
Miałeś kleszcza? Koniecznie skontaktuj się z lekarzem
Nawet jeśli usunęliśmy intruza, to warto odwiedzić lekarza. Koniecznie wtedy, kiedy zauważyliśmy zaczerwienie lub obrzęk w miejscu wkłucia albo wokół niego. I oczywiście, kiedy mamy wysoką gorączkę, bóle głowy, nudności, wymioty lub objawy neurologiczne, np. mrowienie, drętwienie kończyn.
Ryzyko ukąszenia przez kleszcza można zmniejszyć poprzez stosowanie preparatów je odstraszających i osłanianie odkrytych części ciała. Po powrocie ze spaceru należy dokładnie obejrzeć odsłonięte części ciała, wytrzepać odzież, nie zaszkodzi wzięcie prysznica. Przed ciężkim przebiegiem wirusowego zapalenia mózgu chroni szczepienie. I warto je rozważyć, by uniknąć dramatycznych dla zdrowia konsekwencji.
Tomasz Wypych
fot. Holger Krisp, CC BY 3.0, Wikimedia Commons
Czytaj dalej:
Inne tematy w dziale Rozmaitości
