Talibowie twierdzą, że będą rządzić Afganistanem zgodnie ze ścisłą interpretacją islamskiego systemu prawnego, zwanego prawem szariatu. Co to oznacza dla kobiet?
Talibowie o prawach kobiet
Podczas pierwszego briefingu prasowego po przejęciu kontroli nad krajem rzecznik talibów Zabihullah Mudżahid powiedział, że w Afganistanie pod rządami talibów prawa kobiet będą szanowane, nie będzie dyskryminacji, a kobiety będą mogły pracować i uczyć się w "ramach podstawowych zasad prawa muzułmańskiego". Nie doprecyzował jednak tych deklaracji i nie powiedział, jak miałoby wyglądać wcielanie ich w życie.
Na razie nie wiadomo też, czy kobiety będą miały prawo głosu, czy będą mogły sprawować urzędy albo uprawiać sport - wylicza BBC. Na pytania domagających się szczegółów dziennikarzy Mudżahid odpowiedział, że dokładne regulacje zostaną przedstawione przez nowy rząd, gdy zostanie on sformowany.
Polecamy:
Kobiety pod rządami talibów
Talibowie po raz pierwszy przejęli władzę w Afganistanie w 1996 roku, po latach wojny domowej, w której pokonali inne frakcje. Rządzili przez 5 lat - do 2001 roku. Podczas swoich rządów wprowadzili w Afganistanie prawo oparte na surowej interpretacji szariatu.
Kobiety nie mogły wtedy ani pracować zarobkowo, ani kształcić się. Od 8 roku życia dziewczęta musiały nosić burkę, a kobiety mogły wyjść tylko pod opieką męskiego krewnego. Nie mogły także korzystać z pomocy medycznej udzielanej przez mężczyzn pracujących w zawodzie lekarza. Kobiety, które nie przestrzegały zasad, były publicznie chłostane.
Prawo szariatu
Za cudzołóstwo kamienowano, osobom skazanym za kradzież odrąbywano ręce albo stopy. Zakazana była konsumpcja wieprzowiny i alkoholu, a także nie wolno było wykonywać takich twórczych zawodów jak fotografowanie czy malarstwo. Mężczyźni nie mogli golić bród i poza domem musieli nosić tradycyjne nakrycia głowy.
Kina zostały zamknięte i zamienione w meczety, zakazano też wielu rodzajów muzyki, telewizji i filmów. Nie wolno było uprawiać sportu. Nielegalny stał się ponadto hazard i handel narkotykami. Do 2001 r. zlikwidowano 99 proc. afgańskiej produkcji opium.
Muzułmanki nie chcą nosić burek
Wiele osób obawia się, że tak będzie i tym razem. - Kobiety poważnie obawiają się o swoje bezpieczeństwo, o swoje prawa i możliwość edukacji (...) już widziałyśmy doniesienia o tym, że wiele dziewcząt zostało odesłanych z uniwersytetów, a dziewczynki w wieku 12 czy 15 lat są wydawane za mąż - opowiadała BBC nagrodzona Pokojową Nagrodą Nobla pakistańska aktywistka na rzecz praw kobiet Malala Yousafzai, która w 2012 r. za swoją działalność została zaatakowana przez talibów.
Jak zauważa BBC, pomimo ogromnej nieufności i sceptycyzmu wielu afgańskich kobiet wobec deklaracji talibów niektóre "zaskakująco pozytywnie" przyjęły ich zapowiedzi.
- Jeżeli będę mogła pracować i się uczyć, to dla mnie będzie wolność, to jest ta czerwona linia, której talibowie na razie nie przekraczają - powiedziała jedna z nich. - Mogę nosić hidżab. Żyję w muzułmańskim kraju i jestem skłonna zaakceptować muzułmańskie obyczaje dotyczące ubioru, pod warunkiem, że nie jest to burka, ponieważ ona nie jest muzułmańskim ubiorem - zaznaczyła inna. Talibowie już wcześniej zapowiadali, że w odróżnieniu od czasu ich rządów w latach 1996-2001 kobiety nie będą musiały nosić burek i będą mogły używać hidżabów.
Czytaj w temacie:
Kobiety w Afganistanie
Od czasu upadku rządów talibów życie kobiet w Afganistanie gwałtownie się zmieniło - zauważa stacja. W 1999 r. do afgańskich szkół podstawowych uczęszczało 9 tys. dziewcząt, żadna nie uczyła się w szkole średniej. Obecnie w szkołach różnych szczebli uczy się 3,5 mln dziewczynek. Na uczelniach studentki stanowią około jednej trzeciej wszystkich słuchaczy.
22 proc. afgańskich kobiet pracuje zawodowo, ponad 1000 z nich prowadzi własne firmy, kobiety stanowią 20 proc. urzędników i 27 proc. członków parlamentu - wylicza BBC. Nie wiadomo, jak teraz będzie zmieniać się położenie kobiet w Afganistanie - konkluduje stacja.
Co to jest szariat?
Prawo szariatu to system prawny islamu. Wywodzi się zarówno z Koranu, centralnego tekstu islamu, jak i z fatw – postanowień islamskich uczonych. Szariat dosłownie oznacza „czystą, dobrze wydeptaną ścieżkę do wody”. Prawo szariatu działa jak kodeks życia, którego powinni przestrzegać wszyscy muzułmanie. Ma na celu pomóc im zrozumieć, jak powinni prowadzić każdy aspekt swojego życia zgodnie z życzeniem Boga.
Kobieta w islamie
Prawo islamskie wprowadza uściślenia dotyczące sytuacji kobiet. Na podstawie hadisów Al-Buchariego (które głoszą, że kobieta jest z natury gorsza i niepobożna, nie nadaje się na przywódcę i nie wolno jej rozkazywać mężczyznom) większość społeczeństw muzułmańskich sprzeciwia się obejmowaniu przez kobiety wszelkich ważniejszych stanowisk w polityce, nauce i biznesie.
Kara za cudzołóstwo
Za popełnienie cudzołóstwa muzułmanka może być skazana na śmierć przez ukamieniowanie (również muzułmanin – jednak wobec mężczyzn nie jest to zwyczajowo stosowane), jednak dopiero jeśli jej winę potwierdzą 4 bezpośredni świadkowie lub pozamałżeńska ciąża. W niektórych jurysdykcjach nawet kobiety będące ofiarami zgwałcenia mogą być oskarżone o cudzołóstwo. ONZ wypowiada się przeciwko śmierci przez ukamienowanie, mówiąc, że „stanowi ona tortury lub inne okrutne, nieludzkie lub poniżające traktowanie albo karanie, a zatem jest wyraźnie zabroniona”.
Małżeństwo z muzułmaninem
Żona-niemuzułmanka nie odziedziczy nic po śmierci męża-muzułmanina. Jeśli muzułmanin ożeni się z „niewierną”, może ograniczać jej praktyki religijne (np. zakazywać posiadania książek i symboli religijnych, zakazywać chodzenia do kościoła), aby „nie szerzyła w domu zgorszenia”. Prawo do opieki nad dziećmi przysługuje w razie rozwodu wyłącznie mężowi. Dzieci z małżeństwa muzułmanina z „niewierną” muszą być wychowywane w islamie.
Rozwód w islamie
Żona może uzyskać rozwód na swoją prośbę, jeżeli przekona sąd o konieczności rozwodu (np. z powodu ciągłego znęcania się męża nad nią). Może uzyskać rozwód również z powodu zwykłej niechęci do męża, jednak wtedy musi zwrócić mu swój posag.
Mahr, czyli zapłata za żonę, stanowi zabezpieczenie przed arbitralnym rozwodem na żądanie męża (ponieważ mahr musi być wówczas zwrócony). Z tego powodu obowiązkowego znacznie więcej muzułmanów niż „niewiernych" nigdy się nie żeni.
Muzułmanin ma prawo mieć do czterech żon pod warunkiem zgody każdej kolejnej. Musi je równoważnie kochać.
Za niezamierzone zabójstwo lub okaleczenie kobiety należy zapłacić połowę grzywny niż w przypadku mężczyzny; jest to spowodowane tym, iż mężczyzna utrzymuje rodzinę, dlatego opłata za niego jest podwójna.
Ubiór w islamie
Koran zawiera również wskazania dotyczące skromności ubioru i zakaz obnażania się. Istnieje tradycja, że pierwsze zalecenia zakrywania całego ciała wyszły od Aiszy- żony Mahometa, która twierdziła, że jeżeli kobiety będą się okrywały razem z twarzą, to mężczyźni przestaną zwracać uwagę na ich ciało, a będą je kochali za zalety duszy i umysłu. Obecnie wielu muzułmanów uważa, że nakazy islamu dotyczące ubioru kobiet pozwalają kobietom uniknąć napastowania seksualnego i innych niestosownych zachowań ze strony mężczyzn.
Prawa wyborcze kobiet
Spośród krajów muzułmańskich jedynie Turcja wprowadziła pełne równouprawnienie płci; w praktyce jest ono przestrzegane tylko w największych miastach i w wyższych warstwach społecznych.
W krajach muzułmańskich silna jest jednak tradycja oparta na hadisach, która zabrania kobietom działalności publicznej i pracy zawodowej, ograniczając aktywność kobiet tylko do roli żon, matek i gospodyń domowych. W ortodoksyjnych społecznościach islamskich kobiety żyją zamknięte w domach, a wychodzić na zewnątrz mogą bardzo rzadko i przeważnie tylko do meczetu, nawet zakupy robią mężczyźni. W wielu krajach islamu kobieta nie może sama wejść np. do restauracji i innych lokali publicznych.
Jeśli chodzi o prawo głosu dla kobiet, to nawet w krajach, gdzie takie prawo kobiety mają, w praktyce jest ono często ograniczane, np. mąż może głosować w imieniu żony i innych kobiet w rodzinie. Arabia Saudyjska i Liban przyznają prawo głosu tylko kobietom wykształconym.
ja
Czytaj także:
Inne tematy w dziale Polityka
