Święty Cyryl i Metody. Misjonarze Słowian i patroni Europy

Święci Cyryl i Metody, tzw. sołuńscy bracia, to twórcy rytu słowiańskiego, święci Kościoła katolickiego i prawosławnego. Nazywani są apostołami Słowian i uważani za patronów Europy. Ich wspomnienie obchodzimy 14 lutego. 

Cyryl i Metody tak naprawdę nosili imiona chrzestne Konstantyn i Michał. Pochodzili z Salonik z urzędniczej rodziny. Św. Cyryl urodził się w 826 lub 827 roku, zmarł 14 lutego 869 r. w Rzymie. Św. Metody urodził się ok. roku 815, zmarł 6 kwietnia 885 r. prawdopodobnie w Welehradzie.

Imię Cyryl pochodzi od greckiego słowa “kyrios” (pan, bóg, władca). U Słowian wschodnich imię to przyjęło postać Kirył. Imię Metody pochodzi od greckiego słowa “methodus” (sposób postępowania).

Byli twórcami najstarszego pisma słowiańskiego zw. Głagolicą, wprowadzili język słowiański do liturgii rzymskiej.

Św. Cyryl po studiach w Konstantynopolu został bibliotekarzem przy świątyni Hagia Sophia. Ale pociągało go życie zakonne. Prowadził wykłady z filozofii w szkole cesarskiej i tam, dzięki wybitnej mądrości, otrzymał przydomek “Filozofa”.

Z kolei św. Metody skończył studia prawnicze. W młodości był archontem, czyli zarządcą jednej z prowincji cesarstwa. W 840 r. porzucił urząd i wstąpił do klasztoru na górze Olimp, gdzie wkrótce został przełożonym. Wtedy dołączył do niego Cyryl.

Obaj bracia na zlecenie cesarza obaj prowadzili misje w Bułgarii i na Morawach. W 863 r. do Bizancjum przybyło poselstwo księcia morawskiego Rościsława z prośbą o misjonarzy znających język słowiański (by przeciwdziałać wpływom łacińsko-niemieckim), stąd ich obecność właśnie w tamtym rejonie Europy. Cyryl przetłumaczył Pismo Święte i księgi liturgiczne na język starosłowiański.

Głagolica jest najstarszym pismem słowiańskim, oryginalnym dziełem Cyryla, powstałym przed 862 r., składa się z 40 liter; cyrylica to alfabetyczne pismo słowiańskie, utworzone przez jednego z uczniów Świętych Cyryla i Metodego, pochodzące z IX-X w., oparte na literach głagolickich). 

Po śmierci Cyryla papież Hadrian II udzielił Metodemu święceń biskupich i ustanowił go arcybiskupem Panonii (Węgry) i Moraw. Jako biskup kontynuował ewangelizację Słowian. Po śmierci księcia Rościsława, władcą na Morawach został Świętopełk, który popierał obrządek zachodni. Metody z powodu wprowadzania obrządku słowiańskiego był nawet więziony przez abp. Salzburga, interweniować musiał sam papież Jan VIII. 

Papież zaaprobował używanie języka słowiańskiego w liturgii pod warunkiem, że przy uroczystej celebrze ewangelia odczytywana będzie najpierw w języku łacińskim, dla księcia zaś i jego dworu liturgię sprawować się będzie nadal po łacinie.

Misyjne dzieło Cyryla i Metodego budziło często wrogość duchowieństwa zachodniego. Święci byli nawet prześladowani i oskarżani o herezję. Dziś działalność Cyryla i Metodego uważana jest za wzór wolnej od partykularyzmu, wyłączności etnicznej, uprzedzeń rasowych, czy narodowej pychy działalności misyjnej Kościoła odwołującej się do naturalnych uczuć ludzkiego serca. 

Istnieje przypuszczenie, że działalność św. Metodego obejmowała nawet północną stronę Karpat. W 1977 r. znaleziono w Wiślicy kamienną chrzcielnicę pochodzącą z IX w., która miałaby poświadczać istnienie chrześcijaństwa przed oficjalnym chrztem Polski. 

Cyryl i Metody są uważani za apostołów Słowian. Swą działalność misyjną i apostolską wśród Słowian prowadzili w łączności z Patriarchatem w Konstantynopolu oraz ze Stolicą Apostolską w Rzymie, która potwierdziła ich misję. Dali oni w ten sposób dowód jedności Kościoła Wschodu i Zachodu, różniącego się sprawowanym obrządkiem liturgicznym, wynikającym z odmiennych mentalności ludzi. 

Święci bracia są otoczeni największym kultem przede wszystkim w Kościele prawosławnym, ale też od początku czczeni byli w Krakowie i na Śląsku. W 1880 r. papież Leon XIII rozszerzył kult obu świętych na cały Kościół powszechny. W sto lat później, 31 grudnia 1980 r., Jan Paweł II Listem Apostolskim “Egregiae virtutis” ogłosił ich współpatronami Europy. Wcześniej Paweł VI ogłosił patronem Europy św. Benedykta. W ten sposób podkreślona została jedność Europy: Wschodu i Zachodu.

W 1974 r. relikwie św. Cyryla papież Paweł VI przekazał Kościołowi prawosławnemu. Zostały one umieszczone w nowo wybudowanej świątyni ku czci Cyryla i Metodego w Salonikach.

W ikonografii święci przedstawiani są w stroju pontyfikalnym jako biskupi greccy lub łacińscy. Czasami trzymają w rękach model kościoła albo obraz Sądu Ostatecznego. Św. Cyryl ukazywany jest w todze profesora, w ręce ma księgę pisaną cyrylicą. Ich atrybutami są: krzyż, księga i kielich, rozwinięty zwój z alfabetem słowiańskim. Ponadto wyróżnikiem Cyryla jest anioł. Są patronami pojednania Kościoła. Sprawują patronat nad zakonem Braci Pocieszycieli, nad Bułgarią i całą Europą. Wstawiennictwu świętych wierni powierzają się w czasie burzy. 

W czerwcu 1985 r. Jan Paweł II ogłosił encyklikę “Slavorum Apostoli” ukazując w niej ogromne znaczenie świętych Apostołów Słowian dla kultury i ekumenizmu oraz podkreślając ich “katolicki zmysł Kościoła”. Byli oni bowiem wysłani na misje przez patriarchę Konstantynopola, ale działali w ścisłym porozumieniu z Rzymem. “Realizując własny charyzmat Cyryl i Metody wnieśli decydujący wkład w budowę Europy nie tylko jako wspólnoty wiary chrześcijańskiej – pisze Jan Paweł II – ale także jako organizmu państwowego i kulturowego. Dzisiaj również nie ma innej drogi do przezwyciężenia napięć i naprawienia rozłamów czy usunięcia zarówno w Europie, jak i w świecie antagonizmów, które zagrażają wywołaniem straszliwego zniszczenia życia i wartości. Być chrześcijaninem w naszych czasach oznacza być twórcą komunii w Kościele i w społeczeństwie” - czytamy w encyklice.

ja