Trybunał Konstytucyjny opublikował uzasadnienie wyroku ws. aborcji

Trybunał Konstytucyjny opublikował uzasadnienie wyroku ws. ustawy aborcyjnej. Na ten krok polskie prawodawstwo oczekiwało od 22 października 2020 roku. 

Od ponad trzech miesięcy trwała debata, jak zachowają się sędziowie po stwierdzeniu niezgodności z konstytucją przesłanki ws. usuwania płodu z przyczyn ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby. Pojawiły się nawet głosy, że PiS zrezygnuje ze zmiany prawa, byle nie zaostrzać nastrojów na ulicach. 

Trybunał Konstytucyjny opublikował uzasadnienie wyroku sprzed trzech miesięcy, jak też zdania odrębne, które złożyli sędziowie Leon Kieres, Mariusz Muszyński i Jarosław Wyrembak. TK orzekał wtedy w pełnym składzie. 

Uzasadnienie wyroku ws. aborcji

- Zawisły przez Trybunałem problem konstytucyjny dotyka jednego z najtrudniejszych zagadnień, które mogą stanąć przed sądami konstytucyjnymi. Po pierwsze, problem ten dotyczy statusu prawnego dziecka w prenatalnej fazie życia, jego podmiotowości. Po drugie, dopuszczalności i granic przerywania ciąży, a więc działania w przypadku konfliktu wartości, ważenia dóbr. Co istotne, rozstrzygnięcie pierwszej kwestii zasadniczo wpływa na tę drugą. Problem ten, oczywiście poza wymiarem jurydycznym, ma także wymiar etyczno-filozoficzny, gdyż dotyczy spraw fundamentalnych: życia ludzkiego i jego wartości - czytamy w orzeczeniu TK na temat problematyki dokonywania aborcji. 

- Warunek umożliwiający przerwanie ciąży, który zawarty jest w art. 4a ust. 1 pkt 2 u.p.r., w ocenie Trybunału, ma charakter eugeniczny w rozumieniu eugeniki liberalnej. To nie państwo promuje jedynie obywateli zdrowych, sprawnych, o najwyższych kompetencjach, ale pozostawia ono wybór dotyczący zachowania życia i dalszej chęci wychowywania dziecka, które może nie być zdrowe i będzie wymagać wzmożonej opieki - argumentowali sędziowie trybunału. 

Ponadto, TK powołał się na art. 38 konstytucji w brzmieniu: "Rzeczpospolita Polska zapewnia każdemu człowiekowi prawną ochronę życia".

- Trybunał podtrzymał stanowisko, że życie ludzkie jest wartością w każdej fazie rozwoju i jako wartość, której źródłem są przepisy konstytucyjne, powinno być chronione przez ustawodawcę, nie tylko w formie przepisów gwarantujących przetrwanie człowieka jako jednostki czysto biologicznej, ale także jako bytu całościowego, dla którego egzystencji niezbędne są również odpowiednie warunki społeczne, bytowe, kulturowe, w całości składające się na istnienie jednostki. W ocenie Trybunału, dziecko jeszcze nieurodzone, jako istota ludzka – człowiek, któremu przysługuje przyrodzona i niezbywalna godność, jest podmiotem mającym prawo do życia, zaś system prawny – zgodnie z art. 38 Konstytucji – musi gwarantować należytą ochronę temu centralnemu dobru, bez którego owa podmiotowość zostałaby przekreślona. Podmiotowość konstytucyjnoprawna dziecka w okresie przed narodzinami nie oznacza jednak, że w sposób pełny przysługuje mu ochrona wszelkich praw i wolności gwarantowanych przez Konstytucję. Związane są one bowiem z określonym poziomem dojrzałości psychofizycznej i społecznej - stwierdzono w uzasadnieniu. 

- Życie człowieka podlega prawnej ochronie, w tym w fazie prenatalnej, zaś podmiotowość prawna dziecka jest nierozerwalnie związana z przysługującą mu godnością. Wobec tego możliwa jest sytuacja, w której jedno z dóbr konstytucyjnych znajdujących się w kolizji leży po stronie dziecka w okresie życia przed narodzinami - zaznaczył Trybunał Konstytucyjny. 

Spór o termin uzasadnienia TK

Termin opublikowania orzeczenia ws. aborcji wzbudzał ogromne zainteresowanie mediów. - Publikacja wyroku wraz z uzasadnieniem pozwoli na minimalizację wątpliwości obywateli dotyczących motywów oraz skutków prawnych orzeczenia, co jest szczególnie istotne w tak ważnej społecznie sprawie, w czasach stanu epidemii - odpowiadało Centrum Informacyjne Rządu. 

- Do publikacji w Dzienniku Ustaw potrzebne jest przede wszystkim uzasadnienie do wyroku. Ono ułatwiłoby ustawodawcy, Sejmowi i Senatowi, dokonanie ewentualnych zmian w ustawie, bo wytyczne wynikają często z uzasadnienia, a nie tylko treści wyroku - mówił na początku listopada Piotr Muller, rzecznik rządu, dodając, że powinno się to stać "lada moment, a nie tygodniami czy miesiącami". 

- Wyroki Trybunału Konstytucyjnego są powszechnie obowiązujące i należy je opublikować niezwłocznie, natomiast jeżeli ustawodawca ma podjąć właściwe działania legislacyjne, mające na celu uregulowanie stanu prawnego po takim wyroku, to musi znać też uzasadnienie tego wyrok - precyzował Muller. 

- Czekamy na uzasadnienie do wyroku Trybunału Konstytucyjnego. To uzasadnienie potrzebne jest po to, by móc stworzyć przepisy, które będą budowały pewien kompromis społeczny, co jest bardzo potrzebne, bo widzieliśmy z jakimi emocjami ten wyrok się spotkał - wyjaśniał w ub. r. Michał Dworczyk, szef KPRM. 

Jeśli decyzja TK zostanie opublikowana w Dzienniku Ustaw, aborcja będzie możliwa w przypadkach czynu przestępczego - gwałtu - oraz zagrożenia życia matki. Wyrok sędziów spotkał się ze sporym oporem przeciwników zaostrzania prawa aborcyjnego, którzy wraz z Ogólnopolskim Strajkiem Kobiet wyszli na ulice wielu miast. 

- Trybunał Konstytucyjny przedstawił pisemne uzasadnienie do wyroku dotyczącego ochrony życia. Zgodnie z wymogami konstytucyjnymi wyrok zostanie opublikowany dzisiaj w Dzienniku Ustaw - poinformowało CIR.

GW