2021 rokiem Grupy Ładosia

Sejm przyjął uchwałę upamiętniającą postawę polskich dyplomatów podczas II wojny światowej, którzy uratowali życie ok. 10 tysięcy Żydów.

"W roku 2021 mija 80. rocznica rozpoczęcia przez Poselstwo Rzeczypospolitej Polskiej w szwajcarskim Bernie akcji ratowania Żydów z Zagłady. Korzystając ze statusu dyplomatycznego przedstawiciele Rzeczypospolitej Polskiej, za wiedzą i wsparciem Rządu RP na Uchodźstwie i we współpracy z organizacjami żydowskimi, w tym Światowym Kongresem Żydów potajemnie zorganizowali jedną z największych w czasie II wojny światowej akcji fabrykowania paszportów i przerzutu ich do osób w gettach i obozach. Na czele tej grupy dyplomatów stał Aleksander Ładoś, ambasador Polski w Bernie" - głosi sejmowa uchwała.

Uchwałę w sprawie ustanowienia roku 2021 rokiem Grupy Ładosia posłowie przyjęli prawie jednomyślnie.

Grupa Ładosia ratowała Żydów z Zagłady

Tzw. Grupę Ładosia wraz z nim współtworzyli polscy dyplomaci z placówki w Bernie: Stefan Jan Ryniewicz, Konstanty Rokicki, Juliusz Kühl oraz liderzy organizacji żydowskich Chaim Eiss i Abraham Silberschein. W latach 1941–1945 Grupa Ładosia zorganizowała tajny system pozyskiwania blankietów paszportów i wydawania poświadczeń, a jeden z nich – konsul Konstanty Rokicki wypełnił własnoręcznie niemal połowę dokumentów.

W ten sposób przedstawiciele Rzeczypospolitej Polskiej przyczynili się do uratowania przed śmiercią z rąk Niemców dużej liczby Żydów.

W uchwale zaznaczono też, że Grupa Ładosia ratowała Żydów bez względu na ich obywatelstwo. "O głębokim humanitaryzmie tej akcji świadczy fakt, że wśród ocalonych zidentyfikowanych z imienia i nazwiska było około 3000 obywateli przedwojennych Niemiec. Jest to bezprecedensowy w historii przypadek ratowania podczas trwającej wojny obywateli najezdniczego państwa przed ich własnymi władzami i stworzoną przez nie machiną zagłady" -  czytamy w uchwale.

Grupa Ładosia oprócz dokumentów latynoamerykańskich wystawiała polskie dokumenty umożliwiające ucieczkę z Francji pod rządami kolaboracyjnego reżimu Vichy. "Uratowano m.in. działacza francuskiego ruchu oporu Pierre'a Mendes-France'a, późniejszego premiera Francji, i Josefa Burga, jednego z założycieli Państwa Izrael" - czytamy w uchwale, w której przypomniano też, że równolegle Ładoś podjął decyzję o udostępnieniu organizacjom żydowskim polskich szyfrów, a drogą radiową wysyłał do państw alianckich przekazywane mu przez Żydów i Polskie Państwo Podziemne raporty o dokonywanej przez Niemcy eksterminacji narodu żydowskiego.

Ładoś był prawdopodobnie jednym z pierwszych dyplomatów alarmujących świat o Zagładzie.

Operacja tworzenia fikcyjnych obywatelstw i przerzutu dokumentów dla Żydów do kraju, którą realizowała Grupa Aleksandra Ładosia, była ściśle tajna. "Wielu Żydów i ich rodzin, uratowanych dzięki niej z Holokaustu, nie miało świadomości, że zawdzięczają życie polskiemu Poselstwu i dyplomatom Rzeczypospolitej z Berna. Mogli się tego dowiedzieć niedawno, gdyż rola Grupy Ładosia w ratowaniu obywateli Rzeczypospolitej narodowości żydowskiej i Żydów z innych państw, dopiero teraz jest odkrywana i opisywana" - czytamy.

W podsumowaniu uchwały zapisano: "Wyrażając wdzięczność dla wszystkich żyjących dziś ocalonych i ich potomków za pamięć o Aleksandrze Ładosiu, Konstantym Rokickim i innych Polakach ratujących Żydów, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej dla upamiętnienia skuteczności i poświęcenia polskich dyplomatów oraz ich żydowskich i polskich współpracowników ustanawia rok 2021 Rokiem Grupy Ładosia".

Zobacz też: Ambasador Kumoch: Ładosiów było więcej

Grupa Ładosia

Grupę Aleksandra Ładosia (określana jest również jako Grupa Berneńska) tworzyli polscy dyplomaci w Bernie w Szwajcarii, którzy w latach II wojny światowej ratowali Żydów masowo wystawiając im paszporty latynoamerykańskie, m.in. Paragwaju. Legitymując się tymi dokumentami Żydzi unikali wywózek do niemieckich obozów zagłady i trafiali do obozów dla internowanych w Niemczech oraz do okupowanej Francji. Wielu z nich dzięki temu doczekało końca wojny.

Wielu historyków i znawców tematu podkreśla, że działania Grupy Ładosia były wpisane w działania całej polskiej dyplomacji podczas II wojny światowej. W ostatnim czasie opinia publiczna dowiedziała się np. o pomocy niesionej Żydom przez konsula generalnego RP w Stambule Wojciecha Rychlewicza. W latach Holokaustu uchodźcom żydowskim pomagali także - jak przypomniał w ubiegłym tygodniu IPN - dyplomaci w konsulacie RP w Hawanie na Kubie.

Po upowszechnieniu informacji o Grupie Ładosia Instytut Yad Vashem w Izraelu podjął w 2019 r. decyzję u uhonorowaniu tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata konsula Konstantego Rokickiego, oceniając przy tym, że był on był kluczową postacią wśród polskich dyplomatów w Bernie w Szwajcarii. 

KJ