Osobowość unikająca – cierpiący, samotny wrażliwiec

To zaburzenie osobowości charakteryzujące się trudnością w kontaktach społecznych i niską samooceną. Osoby nim dotknięte odczuwają stres, lęk i wstyd, przez co są wycofane i zamknięte w sobie.

Problem z nawiązywaniem relacji z innymi ma szeroki wpływ na rozwój osobowości. Osoby, których osobowość charakteryzowana jest jako unikająca, często już od dzieciństwa mają z tym problemy. W przeciwieństwie do osobowości schizoidalnej sprawia im to jednak cierpienie, dlatego nie warto tego bagatelizować, ale podjąć pracę w terapii. W przeciwnym razie może to prowadzić do izolacji społecznej oraz braku zadowolenia z życia.  

Osobowość unikająca - cechy

Osoby dotknięte tym zaburzeniem, mimo trudności w relacjach towarzyskich, dążą do bycia akceptowanym i pragną nawiązywania relacji interpersonalnych. Częściej niż inni doświadczają emocji takich jak stres i lęk, często towarzyszy im też obawa przed odrzuceniem. Cechy te przyczyniają się do jej wycofania i unikania relacji z innymi.  

Osobowość unikającą charakteryzuje niskie poczucie własnej wartości. Prowadzi to do niechęci do nowych doświadczeń, unikania wyzwań oraz przekonania, że nawet jeśli włożą w coś jakiś wysiłek, to prawdopodobnie zakończy się to porażką. Postrzegają siebie jako mniej wartościowe i wydaje im się, że w podobny sposób oceniają je inni.  

Przyczyny osobowości unikającej

Osobowość unikająca tłumaczona jest zarówno przez czynniki biologiczne, jak i doświadczenia z dzieciństwa. Nadwrażliwość układu nerwowego może przyczynić się do skrajnej introwersji, która łączona jest z tym zaburzeniem. Temperament często może utrudniać nawiązywanie kontaktów społecznych, przyczyniając się do rozwoju zaburzenia. 

W relacji z rodzicami ważną rolę odgrywa bezwarunkowa akceptacja w młodym wieku. Osoby jej pozbawione często mają zaniżone poczucie własnej wartości i w nieudolny sposób często szukają jej u innych. Także zbyt wygórowane oczekiwania z ich strony oraz brak wsparcia przy odnoszonych porażkach mogą przyczynić się do wycofania i niskiego poczucia własnej skuteczności. 

Osobowość unikająca w związku

Zbudowanie trwałego związku z osobą o tym zaburzeniu może okazać się trudnym wyzwaniem. Osoby te mają problemy z pełnym zaufaniem drugiej osobie, co często wiąże się z lękiem przed zaangażowaniem, odrzuceniem, a nawet przed kontaktami intymnymi. Silna jest w nich potrzeba uzyskania akceptacji od partnera, a poczucie jej braku może stać się przyczyną zazdrości i zamykania się w sobie.  

W nawiązywaniu relacji z taką osobą warto pamiętać, by dawać jej poczucie bezwarunkowej akceptacji. To właśnie przez jej brak pojawia się przewidywanie odrzucenia, co prowadzi do unikania i izolacji. Terapia par może pomóc w zbudowania zaufania między partnerami, a także pomóc osobie chorej lepiej komunikować własne uczucia oraz przełamywać bariery, które stawiają przed nim emocje.  

Osobowość unikająca - czy możliwa jest poprawa?

Psychoterapia może być skutecznym narzędziem pozwalającym na rozwój i złagodzenie objawów zaburzenia osobowości. Terapia indywidualna daje możliwość przyjrzenia się przyczynie zachowań, a rozpoznanie i praca nad ich źródłem może przyczynić się do znacznego zmniejszenia dolegliwości. Może też pomóc w leczeniu często współwystępujących zaburzeń takich jak depresja czy fobia społeczna.  

Osoby o osobowości unikającej mogą również skorzystać z terapii grupowej, podczas której mają szansę nauczyć się lepiej funkcjonować w kontaktach interpersonalnych.  

FJ