Papież Sylwester I – zmienił rzymski „dzień słońca” w Dzień Pański

Wspomnienie liturgiczne świętego Sylwestra w Kościele katolickim obchodzone jest 31 grudnia.  

Jego imię związane jest z Orderem Świętego Sylwestra oraz nocą sylwestrową.

Sylwester był z pochodzenia Rzymianinem, urodził się jeszcze w III wieku po narodzeniu Chrystusa, papieżem został w 314 roku. Kierował Kościołem przez dwadzieścia jeden lat. 

Dobre życie, służba Bogu

Jego ojcem był prawdopodobnie kapłan Rufin. W tym czasie duchowieństwa nie obowiązywał jeszcze ścisły celibat. Rufin zasłynął z tego, że w czasie prześladowań dioklecjańskich przechowywał księgi liturgiczne i Pismo Święte należące do Kościoła w Rzymie. 

Wedle niektórych relacji historycznych, Sylwester po wczesnej śmierci ojca został oddany na edukację do uczonego i cnotliwego kapłana. Wychował się w szacunku do mądrych ksiąg i ewangelicznego sposobu życia. Ze szczególną miłością odnosił się do wędrujących pielgrzymów. Miał przyjmować ich później do swojego domu i troszczyć się o nich. 

Trzydziestoletni Sylwester został diakonem, a następnie prezbiterem Kościoła. Dobre życie i ofiarna służba Bogu zyskały mu szacunek wierzących. W 314 roku został wybrany papieżem. 

Edykt Mediolański - swoboda dla chrześcijan

Rok wcześniej ogłoszony został Edykt Mediolański, sygnowany przez cesarza zachodniej części Imperium Rzymskiego Konstantyna Wielkiego i cesarza wschodniej części Licyniusza. Edykt zaprowadzał wolność wyznania wiary w Cesarstwie Rzymskim a tym samym gwarantował chrześcijanom swobodę wyzwania.

W Edykcie czytamy: „Gdy tak ja, cesarz Konstantyn Wielki, i jak również ja, cesarz Licyniusz August, zeszliśmy się szczęśliwie w Mediolanie i omawiali wszystko, co należy do pożytku oraz bezpieczeństwa publicznego, postanowiliśmy między innymi zarządzić to, cośmy dla wielu ludzi uważali za konieczne między innymi zarządzeniami, zdaniem naszym dla wielu ludzi korzystnymi, wydać przede wszystkim i to, które do czci bóstwa się odnosi, a mianowicie chrześcijanom i wszystkim dać zupełną wolność wyznawania religii, jaką kto zechce. W ten sposób bowiem bóstwo w swej niebieskiej siedzibie i dla nas, i dla wszystkich, którzy naszej poddani są władzy, zjednać będzie można i usposobić łaskawie. Ze zbawiennych więc i słusznych powodów postanowiliśmy powziąć uchwałę, że nikomu nie można zabronić swobody decyzji, czy myśl swą skłoni do wyznania chrześcijańskiego, czy do innej religii, którą sam za najodpowiedniejszą dla siebie uzna, a to dlatego, by najwyższe bóstwo, któremu cześć według swobodnego przekonania oddajemy, mogło nam we wszystkich okolicznościach okazać zwykłą swą względność i przychylność”. 

Dzień Pański, wolny od pracy

Papież Sylwester rzymski dzień słońca (łac. dies solis) przemianował na Dzień Pański (pamiątka zmartwychwstania Chrystusa). Z kolei cesarz Konstantyn Wielki dekretem w 321 roku ogłosił niedzielę wolną od pracy.

Za pontyfikatu Sylwestra odbył się pierwszy sobór powszechny w Nicei (325 rok po narodzeniu Chrystusa). Ze względu na podeszły wiek papież wysłał tam swoich legatów, a następnie zatwierdził uchwały tego soboru. W Nicei przyjęto wyznanie wiary, które katolicy odnawiają w czasie Mszy świętych. Ogłoszono tam również dogmat o boskości Syna i Jego równości z Ojcem. Ujednolicono też wówczas obchodzenie świąt Wielkanocy w całym Kościele. 

Także na synodzie w Arles (Arelate), zwołanym przez Konstantyna Wielkiego w 314 roku, papież Sylwester był reprezentowany przez zaufanych kapłanów i diakonów. Synod ten dotyczył herezji donatystów, której surowe normy moralne odbierały wielu nadzieję na powrót do Kościoła. Donatyści uznali, że nawet papież stał się niegodny udzielać ważnych sakramentów, skoro zgadza się na powrót apostatów (odstępców) do Kościoła.

Wedle niektórych źródeł papież Sylwester miał prowadzić sobór w Rzymie, który potępił herezję Ariusza i jego zwolenników. Arianie odrzucali dogmat o Trójcy Świętej jako niebiblijny.

Sylwester I dokonał uroczystej konsekracji bazyliki św. Jana na Lateranie i św. Piotra na Watykanie, ufundowanej przez Konstantyna Wielkiego. Wedle pobożnej legendy to ten papież nawrócił świętą Helenę, matkę cesarza. 

Nie wszystkie poświęcone mu legendy przetrwały próbę historycznych badań. Dziś już wiemy, że wbrew pobożnym przekazom to nie on ochrzcił Konstantyna Wielkiego. Na łożu śmierci cesarza ochrzcił Euzebiusz z Nikomedii.

Patron zwierząt domowych

Święty Sylwester I zmarł 31 grudnia 335 r. Doczesne szczątki papieża spoczęły w katakumbach św. Pryscylli przy via Salaria. W VII wieku p. n. Ch. wystawiono tam ku jego czci bazylikę. 

W Kościele rzymskokatolickim jego święto obchodzi się od V wieku. Prawosławni obchodzą je 2 stycznia (15 stycznia według kalendarza gregoriańskiego). 

Obecnie relikwie św. Sylwestra I znajdują się niedaleko miasta Modena, w kościele parafialnym we włoskiej miejscowości Nonantola. Święty Sylwester jest patronem tego Mediolanu i tamtejszej diecezji. 

Papież Sylwester jest patronem zwierząt domowych, wzywany bywa w modlitwie o dobre zbiory paszy, a także o szczęśliwy i pomyślny nowy rok.  

Ikonografia przedstawia go w szatach pontyfikalnych. Na prawosławnych ikonach ma wizerunek starego mężczyzny z krótką siwą brodą i kędzierzawymi włosami w liturgicznych szatach biskupich, trzymającego w dłoniach Ewangelię.

Jego atrybuty to kościół, księga, trójramienny krzyż, paliusz, tiara, pastorał, gałązka oliwna, anioł, muszla, byk, wąż z książką, smok u stóp. 

Dzień św. Sylwestra jest ostatnim dniem w roku kalendarzowym. W ten czas w kościołach urządza się wieczorem nabożeństwo dziękczynno-ekspiacyjno-błagalne. Wówczas to duszpasterze zdają wiernym sprawozdania z całorocznej pracy w parafii. 

Z imieniem tego papieża wiążą się bale i zabawy sylwestrowe, czyli Sylwestry.

KW